به زبان ساده،Router یا مسیریاب شبکه، دستگاه یا نرم افزاری است که عمل مسیریابی را بین دستگاه های موجود در شبکه یا بین شبکه های مختلف انجام می دهد و در واقع دروازه ای برای اتصال دو شبکه به یکدیگر است.
روتر با تحلیل کردن داده های مختلف ، راه را به آنها نشان داده و آنها را به مسیر های بهتر هدایت می کند . روتر برای اینکه داده ها درست به مقصد ها خود برسند و گم نشوند، به هر یک از مبدا ها و مقصد ها یک آدرس اختصاص می دهد که به نام آدرس آی پی (IP) می گویند. یعنی درست مثل یک پستچی که آدرس فرستنده و گیرنده را دریافت می کند، روتر هم IP مبدا و مقصد ها را دارد و مطابق آن بسته های اطلاعاتی را در بهترین مسیر هدایت می کند.
روتر در مدل OSI شبکه در لایه 3 قرار می گیرد و برای مسیریابی از آدرس های آی پی استفاده می کند. در حقیقت برای اتصال به شبکه ای که رنج آی پی متفاوتی از رنج آی پی شبکه ما دارد ، این روتر است که داده ها را بصورت بهینه هدایت می کند.
هر بسته ای که از شبکه در حال خارج شدن است به دروازه خروجی که همان روتر است می رسد ، این دستگاه ، آدرس آی پی و مقصد آن پکت را بررسی کرده و بر اساس قوانینی که برای آن تعریف شده است، نزدیک ترین مسیر را برای آن بسته تعیین و به روتر دیگری که در دروازه ورودی شبکه دیگر قرار دارد ارسال می کند. این فرایند آنقدر ادامه پیدا می کند تا داده به مقصد مورد نظر برسد.
بعنوان مثال ، کامپیوترها و موبایل های ما در خانه یا محل کار در یک شبکه کوچک محلی قرار دارند و هر کدام یک آدرس IP دارند، حال برای اینکه ما از شبکه کوچک خودمان به شبکه بزرگ و جهانی اینترنت متصل شویم دستگاهی به نام روتر نیاز استد که عمل مسیریابی و اتصال به اینترنت را برای ما ایجاد کند. در عمل مودم های اینترنتی ما در کنار قابلیت های دیگر ، کار یک روتر را هم برای ما انجام می دهند.
وقتی ما با دستگاه موبایل خود به مودم متصل می شویم، در حقیقت به یک شبکه محلی وصل می شویم که آن مودم ایجاد کرده است ، و از طریق همان مودم است که اینترنت متصل می شویم.
روتر ها را می توان بر اساس فاکتور های مختلفی دسته بندی کرد. یکی از این فاکتور ها، سخت افزار یا نرم افزاری یا مجازی، تقریبا عملکرد و وظایف مشابهی نسبت به نوع سخت افزار دارند، اما در مجموع روتر های سخت افزاری از سرعت بالاتر، امکانات بیشتر و اطمینان بیشتری برخوردار هستند.
همچنین روتر ها را می توان بصورت زیر نیز تقسیم بندی کرد:
1. با سیم(Wired router)
2. بی سیم(Wireless router)
3. مسیریاب اصلی(Core router)
4.مرزی(Edge router)
5. مجازی(Virtual router)
اغلب از این دستگاه در شرکت ها دفاتر بزرگ مانند دانشگاه ها و یا بانک ها استفاده می شود.Wired router کیفیت و قدرت بسیار خوب و بالایی دارد به همین علت از آن در سازمان های بزرگ استفاده می کنند. این روتر توسط کابل شبکه به دستگاه متصل میشود و معمولاً از طریق یک پورت به اینترنت متصل شده و از طریق یک یا چند پورت به رایانه ها و یا سایر دستگاه های شبکه وصل میشود. بدیهی است که روتر بی سیم، همین قابلیت را دارد ، با این تفاوت که از آنتن مخصوصی برای اتصال وای فای استفاده می کند. اما خطر هک شدن در این دستگاه ها بیشتر است.
نوعCore router که به آن روتر مسیریاب اصلی هم گفته می شود، می تواند داده ها یا بسته ها را در یک شبکه بزرگ مسیریابی کند چرا که ظرفیت بالایی در ارسال بسته های داده و مسیریابی آن ها دارد. معمولاً این روتر ها وظیفه ی روتینگ روتر های غیر متمرکز(Edge)را بعهده دارند و برای کارهای تخصصی بسیار کاربردی هستند.
کم ظرفیت ترین(lower-capacity) نوع در روترها است. روتر غیر متمرکز برای برقراری ارتباط بین یک شبکه داخلی با یک شبکه های خارجی کاربرد دارد. به سبب این قابلیت ، به آن روتر دسترسی (access router) می گویند. این نوع مانند انواع دیگر، بسته های داده را بین دو یا چند شبکه مسیریابی می کند و اغلب در محیط های کوچک مانند خانه ها کاربرد دارد.
نوع روتر نرم افزاری است به این معنا که مانند یک نرم افزار بر روی سیستم یا دستگاهی وصل می شود و رفتار روتر را شبیه سازی می کند. به بیان ساده تر با انجام تنظیمات و مراحلی در سیستم عامل خود می توانید سخت افزار را تبدیل به یک نوع router کنید. در مجموع روتر های فیزیکی یا روتر های سخت افزاری، امکانات و مزایای زیادتری نسبت به روتر های مجازی یا نرم افزاری دارند و Virtual router ها کاربرد های محدودی دارند.
