مصرف سیگار الکترونیکی یا همان ویپ‌ها محبوبیت بالایی میان نوجوانان پیدا کرده‌است و نگرانی‌ها درباره استفاده جوانان از این مدل سیگارها بالا است. براساس آمار مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، در حال حاضر سیگارهای الکترونیک محبوب‌ترین دخانیات میان جوانان آمریکایی به‌شمار می‌آیند و تصور می‌شود تهدیدی برای سلامتی ندارند.
ویپ چیست؟ ویپ یا سیگار الکترونیکی به انگلیسی e-cigarette، وسیله‌ای شبیه سیگار، سیگار برگ، لوله، قلم، یا یو‌اس‌بی درایو است که با باتری کار میکند و محلول بخار شکلی را حین استنشاق بیرون می‌دهد. مایع داخل ویپ رایحه میوه دارد، اما میزان نیکوتین آن بالاست. این مدل سیگارها بدون آنکه دودی داشته‌باشند، حس استنشاق دود تنباکو را در فرد ایجاد می‌کنند.
این محصول در بازار با نام سیگارهای الکترونیک، قلیان‌های الکترونیک، سیگار بخاری، ویپ‌ها (Vaping) و ویپ‌های قلمی شناخته‌می‌شود. مثلاً دستگاه‌های JUUL شبیه به یو‌اس‌بی درایوها هستند که در بازار آمریکا عرضه شده و اکنون به پرفروش‌ترین برند ویپ در آمریکا تبدیل شده‌اند.
تولیدکننده‌ها، سیگارهای الکترونیکی را به‌عنوان ابزار ترک سیگار یا کاهش مصرف آن به بازار عرضه می‌کنند، اما براساس دسته‌بندی اداره غذا و دارو آمریکا، سیگار الکترونیکی جزء محصولات تنباکویی و دخانیات محسوب می‌شود. مواد داخل سیگار طعم‌هایی مثل خیار خنک، انبه و نعنا دارند که به ظاهر طبیعی و بی‌ضرر می‌آیند اما مواد داخل JUUL به اندازه یک بسته سیگار بیست‌تایی حاوی نیکوتین است. در ادامه به محتویات درون این سیگارها، کارهایی که برای سلامتی ضرر دارد و سلامت بدن انسان را تهدید میکند، خواهیم پرداخت.
دستگاه سیگار الکترونیکی که به‌عنوان e-cigarettes یا ویپ نیز شناخته‌می‌شوند، انواع مختلفی دارند. در اینجا برخی از رایج‌ترین انواع سیگارهای الکترونیکی آورده‌شده‌است:
POD نوعی سیگار الکترونیکی فشرده است که از کارتریج‌های قابل تعویض یا غلاف پر از مایع الکترونیکی استفاده‌می‌کنند. استفاده از پاد ویپ آسان است و نیاز به نگهداری کمی دارند.
آیکاس نوعی سیگار الکترونیکی است که به جای سوزاندن تنباکو از سیستم «حرارت-نه-سوختن» برای گرم کردن تنباکو استفاده میکند. این ماده یک آئروسل تولید میکند که توسط کاربر استنشاق می‌شود و به‌عنوان یک جایگزین کمترمضر برای سیگار کشیدن سنتی به بازار عرضه می‌شود. بااینحال، خطرات سیگار الکترونیکی آیکاس مثل سایر سیگارهای الکترونیکی غیرقابل‌انکار است.
سیگارهای الکترونیکی بدون نیکوتین وسایلی هستند که عمل سیگار کشیدن را بدون استفاده از نیکوتین شبیه‌سازی می‌کنند. آنها با گرم کردن محلول مایع طعم‌داری که حاوی نیکوتین نیست، کار می‌کنند. کاربر بخار حاصل را استنشاق میکند که حسی شبیه به کشیدن سیگار سنتی ایجاد میکند.
سیگارهای الکترونیکی بدون نیکوتین اغلب توسط افرادی استفاده می‌شود که در تلاش برای ترک سیگار هستند، اما همچنان می‌خواهند احساس سیگار کشیدن داشته‌باشند. بااینحال، توجه به این نکته مهم است که اگرچه سیگارهای الکترونیکی بدون نیکوتین ممکن است کمتر از سیگارهای حاوی نیکوتین مضر باشند، اما کاملا بی‌خطر نیستند و همچنان می‌توانند اثرات منفی بر سلامتی مانند علائم انسداد ریه داشته‌باشند.
سیگارهای الکترونیکی بخار آب که به عنوان بخارساز یا قلم بخار آب نیز شناخته‌می‌شوند، با حرارت دادن محلول مایع که معمولا حاوی نیکوتین، طعم‌دهنده‌ها و سایر مواد شیمیایی است، کار می‌کنند. بخار تولید‌شده توسط سیگارهای الکترونیکی به‌عنوان «بخار آب» نامیده می‌شود، اما در حقیقت، این یک آئروسل است که ممکن است حاوی انواع مختلفی از مواد شیمیایی از جمله پروپیلن گلیکول و گلیسیرین باشد. توصیه می‌کنیم قبل از خرید سیگار الکترونیکی بخار اب اطلاعات بیشتری درباره کارکرد آن به دست آورید.
این سیگار الکترونیکی از نظر اندازه و شکل شبیه سیگارهای تنباکوی سنتی هستند. آنها یکبار مصرف بوده و عمر باتری محدودی دارند.
مدل‌های جعبه‌ای ویپ، بزرگتر و قدرتمندتر از سایر سیگارهای الکترونیکی هستند. آنها شکل جعبه مانندی دارند و می‌توانند با مخازن، باتری‌ها و کویل‌های مختلف سفارشی شوند.
این سیگارهای الکترونیکی بلند و باریک بوده و شبیه خودکار هستند. استفاده و دوباره پر کردن آنها آسان است به همین دلیل به انتخابی محبوب برای مبتدیان تبدیل شده است.
این سیگارهای الکترونیکی از قبل با مایع الکترونیکی پر شده‌اند و به گونه‌ای طراحی شده‌اند که فقط یکبار از آنها استفاده شود. این نوع از سیگار ویپ، برای مسافرت یا برای کسانی که می‌خواهند ویپ را امتحان کنند، مناسب است.
سیگارهای طعم‌دار بیشترین ریسک بیماری های قلبی را در میان سایر سیگارهای الکترونیکی دارند. طعم‌های شیمیایی نیکوتین منجر به اثرات نامطلوب جدی بر روی تمام اندام‌های بدن می‌شوند. یک حلال حاوی پروپیلن گلیکول و گلیسیرین گیاهی در آن وجود دارد که علت اصلی آسیب به مجاری تنفسی می‌شود.
اثرات بلندمدت سیگار کشیدن از جمله ریسک بالای سکته مغزی، بیماری‌های قلبی و انواع سرطان کاملا ثابت شده‌است. بر اساس گزارشی که کمیته کنترل و پیشگیری بیماری منتشر کرده‌است، از هر پنج نفر، یک نفر به‌دلیل مصرف سیگار فوت میکند. در این میان ظاهراً سیگار الکترونیکی، گزینه کم‌خطرتری برای افرادی است که می‌خواهند سیگار را ترک کنند.
استفاده از سیگار برقی برای ترک سیگار به‌معنای بی‌خطر بودن آن نیست. حتی اگر مایع ویپ فاقد نیکوتین باشد هم ممکن است اثرات سوء آن گریبان‌گیر مصرف‌کننده شود. تا به امروز شواهد کمی درباره اثرات بلندمدت ویپ ارائه شده‌است، چراکه دست کم ۱۰ سال طول می‌کشد تا تأثیر ویپ بر ریه‌ها مشخص شود. اما تجربیات مربوط به سیگار نشان می‌دهند که ویپ هم اثرات منفی سلامتی مشابه مثل بیماری مزمن انسدادی ریه، بیماری قلبی و سرطان را به‌دنبال خواهدداشت. در این‌باره دکتر روانشناس که در زمینه اعتیاد و مواد مخدر مهارت دارد، اطلاعات بیشتری را می‌تواند انتقال دهد.
«ویپ» و «سیگار الکترونیکی» یا سیگار مصنوعی برای ترک که اغلب به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند، تفاوت جزئی باهم دارند. ویپ‌ها نوعی سیگار الکترونیکی هستند که از یک مخزن یا کارتریج قابل شارژ برای نگهداری مایع الکترونیکی استفاده می‌کنند، درحالی‌که سیگارهای الکترونیکی معمولا از کارتریج‌های یک‌بارمصرف استفاده می‌کنند. ویپ‌ها همچنین گزینه‌های جذاب‌تری مانند وات قابل تنظیم و کنترل دما را ارائه‌می‌دهند.
قیمت انواع سیگار الکترونیکی بسته‌به برند، نوع ویپ و محلی که خریداری می‌کنید، می‌تواند متفاوت باشد. در تهران میانگین قیمت ویپ حدود ۲ تا ۴ میلیون و قیمت جویس (محلولی که در مخزن ویپ می‌ریزند)، حدود ۴۰۰ تومان است. بااینحال، گزینه‌های ارزان‌تری نیز برای کسانی که بودجه کمی دارند وجود دارد.
بیشتر سیگارهای الکترونیکی از اجزای زیر تشکیل شده‌اند:
زمانی‌که فرد قسمت دهانی را می‌مکد، المنت گرمایی مایع را تبخیر میکند و همزمان لامپ انتهای سیگار الکترونیکی روشن می‌شود. فرد همان مایع را استنشاق میکند و دود حاصل از گازی که گرم شده، مثل دود حاصل از سیگار تنباکویی به ریه‌ها می‌رسد. پس از اینکه فرد نفسش را بیرون می‌دهد، ابری از بخار در هوا پخش می‌شود.
میزان نیکوتین مایع از بسیار زیاد تا صفر متغیر بوده و اسانس‌ها هم بسیار متنوع هستند. برخی سیگارهای الکترونیکی طعم سیگارهای معمول و سنتی را دارند و دقیقاً با همان طعم برندهای مشخص و مطرح ساخته شده‌اند.
چه با نیکوتین، چه بدون آن، ویپ گزینه چندان سالمی نیست. اما مصرف ویپ حاوی نیکوتین، ریسک وابستگی و اعتیاد را چند برابر میکند. مصرف ویپ‌های فاقد نیکوتین به نسبت مصرف سیگار، خطرات کمتری برای سلامتی دارد. بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) مصرف سیگار معمولی، اثرات جانبی منفی گسترده‌ای بر سلامت فرد می‌گذارد از جمله ریسک بیشتر ابتلا به بیماری قلبی، سکته، و سرطان.
شاید مصرف ویپ‌های بدون نیکوتین، گزینه کم‌خطرتری برای افرادی باشد که قصد ترک سیگار دارند. البته باید بدانید که مصرف سیگارهای الکترونیکی نیکوتین‌دار و فاقد نیکوتین هر دو برای سلامتی مضر است. وابستگی به نیکوتین یکی از خطرات اصلی مصرف ویپ‌های نیکوتین‌دار است.
پژوهشی که در سال ۲۰۱۵ انجام‌شده، نشان می‌دهد افرادی که ویپ حاوی نیکوتین می‌کشند به نسبت افرادی که ویپ بدون نیکوتین مصرف می‌کنند، بیشتر به نیکوتین وابسته می‌شوند. ویپ‌های نیکوتین‌دار به‌خصوص برای جوانان خطرناک هستند؛ چراکه احتمال شروع مصرف سیگارهای معمولی در آینده را در آنها افزایش می‌دهند. عصاره فاقد نیکوتین این سیگارهای الکترونیکی حاوی مواد سمی خطرناکی مثل مایعات قلیایی و طعم‌دهنده‌ها است. مطالعات نشان‌می‌دهند ویپ فاقد نیکوتین موجب آسیب به سیستم تنفسی، مرگ سلولی، التهاب، و صدمه‌‌زدن به رگ‌های خونی می‌شود.
تولیدکننده‌ها ادعا دارند سیگارهای الکترونیک، به اندازه سیگار مضر نیستند و خطرات سلامتی مصرف دخانیات را دور می‌زنند، به‌همین دلیل می‌توانند جایگزین سالمی برای سیگار باشند. شاید ترک سیگار با سیگار الکترونیکی به بعضی افراد کمک کرده‌باشد، اما شواهد حاکی از خطرات و مضرات جدی سیگارهای الکترونیک هستند، به‌خصوص برای افرادی که سیگار سنتی مصرف نمی‌کنند، مصرف سیگار الکترونیکی بیشتر از سودش، ضرر دارد. اگر در میان اطرافیان خود فردی را می‌شناسید که از عوارض مصرف سیگار الکترونیکی رنج می‌برد، توصیه می‌کنیم از مشاوره روانشناسی تلفنی استفاده کنید که امکان استفاده از آن در سایت دکترتو وجود دارد.
اکنون زمان آن رسیده که با عوارض سیگار برقی آشنا شوید:
مطالعات اولیه نشان می‌دهند که مصرف ویپ خطرات بالقوه‌ای برای سلامت قلب دارد. ذرات آئروسل مایع الکترونیکی حاوی ریز ذرات، عامل اکسیداسیون، آلدهیدها، و نیکوتین هستند. زمانی‌که این مایع استنشاق شود، آئروسل‌ها بر سیستم گردش خون و قلب تأثیر می‌گذارند.
در هر یک پُکی که فرد به ویپ می‌زند، نیکوتین موجود در آن موجب بالا رفتن ضربان قلب و افزایش فشارخون می‌شود و در نهایت در بلندمدت بر سلامت قلب تأثیر منفی می‌گذارد. احتمال ابتلا به بیماری قلبی در افرادی که سیگار معمولی می‌کشند یا سیگار الکترونیکی مصرف می‌کنند، به یک اندازه است. البته شواهد پژوهشی نشان می‌دهد که مصرف سیگارهای الکترونیکی می‌تواند موجب افزایش ریسک سکته مغزی، حمله قلبی و بیماری قلبی گردد.
براساس یافته‌های پژوهشی، مصرف ویپ تأثیرات منفی بر ریه‌ها می‌گذارد، اما هنوز اطلاعات و داده‌ها در این زمینه کافی نیستند. در سال ۲۰۱۵، تأثثیرات مایع اسانس‌دار ویپ‌ها بر سلول‌های ریه انسان و موش بررسی شد و عوارضی مثل مسمومیت، اکسیداسیون و التهاب در هر دو سلول موجود زنده به‌دست‌آمد. البته نمی‌توان این نتایج را به مصرف ویپ در زندگی واقعی تعمیم داد.
در سال ۲۰۱۸، عملکرد ریه ۱۰ نفر که هرگز سیگار نکشیده بودند، بلافاصله پس از مصرف مایع فلوید حاوی نیکوتین و فاقد نیکوتین بررسی شد. در این آزمایش عملکرد ریه در هر دو حالت مصرف مایع نیکوتین‌دار و فاقد نیکوتین در مقایسه با افراد سالم از حالت نرمال خارج شده‌بود. البته باتوجه به محدود بودن جامعه آماری این پژوهش، نمی‌توان نتایج آن را به همه افراد جامعه و مصرف‌کننده تعمیم داد.
به نظر می‌رسد مصرف ویپ تأثیرات مخرب و مضری بر بهداشت دهان داشته‌باشد. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۸ انجام شد، نشان‌می‌دهد قرار گرفتن در معرض آئروسل سیگارهای الکترونیکی باعث می‌شود سطوح دندان بیشتر مستعد ایجاد باکتری باشد. به‌علاوه مصرف ویپ می‌تواند ریسک پوسیدگی دندان را افزایش دهد.
در مطالعه دیگری در سال ۲۰۱۶ هم ثابت شد که مصرف این مدل سیگارها موجب التهاب لثه می‌شود . التهاب لثه خود عامل رشد بیماری‌های دندانی است. سوزش و تحریک لثه‌ها، گلو و دهان از دیگر عوارض این سیگارها هستند. گفته‌می‌شود سیگارهای الکترونیکی نیکوتین‌دار و فاقد نیکوتین هر دو، بافت و سلول‌های دهانی افراد غیرسیگاری را هم از بین می‌برند.
بر اساس گزارشات، مصرف ویپ موجب اختلال در فعالیت سلول‌ها، تنش اکسایشی، و آسیب به DNA می‌شود. برخی تغییرات سلولی ناشی از مصرف سیگارهای الکترونیکی در بلندمدت، خود منجر به ابتلا به سرطان می‌شوند. البته درحال حاضر اطلاعات موثقی درباره سرطان‌زا بودن مصرف ویپ‌ها در اختیار نیست. اما همان‌طور که پیشتر اشاره‌شد، مصرف آنها عوارض سویی در برخی گروه‌های سنی به‌خصوص جوانان خواهدداشت. مصرف ویپ‌های نیکوتین‌دار، روند رشد مغز در افراد زیر ۲۵ سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
عوارض بلندمدت مایعات بدون نیکوتین ویپ‌های سنتی هنوز مشخص نیست. ولی در ادامه می‌توانید با برخی از عوارض جانبی کوتاه‌مدت مصرف ویپ‌های فاقد نیکوتین آشنا شوید:
عصاره درون ویپ در اثر گرما باعث سوزش دهان و مجاری تنفسی می‌شود. براساس یافته‌های پژوهشی، هر یک پُک از قلم شیشه‌ای بدون نیکوتین حاوی مقداری از دو مایع قلیایی متداول گلیسیرین و پروپیلین‌گلیکول است که می‌تواند منجر به سوزش و آزار مصرف‌کننده شود. حتی تبخیر این مواد موجب ایجاد ترکیبات سرطان‌زا می‌گردد.
مصرف ویپ فاقد نیکوتین موجب تحریک واکنش سیستم ایمنی می‌شود. نتایج یک مطالعه آزمایشگاهی نشان‌می‌دهد قرار گرفتن در معرض مصرف ویپ می‌تواند باعث واکنش التهابی در سلول‌های سیستم عصبی و علائم بیماری ریه شود. این واکنش التهابی ریه‌ها یا گلو، بارزترین نشانه مصرف سیگار الکترونیکی است. مصرف بیش ازحد ویپ ایجاد واکنش التهابی در کل بدن را هم به دنبال دارد. همچنین قرار گرفتن در معرض ترکیبات عصاره‌های طعم‌دار ویپ‌ها، موجب ایجاد واکنش التهابی در برخی گلبول‌های سفید خون می‌شود. این التهاب بر عملکرد این سلول‌ها در سیستم ایمنی تأثیر می‌گذارد.
مایع سیگارهای الکترونیکی فاقد نیکوتین ممکن است موجب مسمومیت سلول‌ها شود. بر اساس یافته‌های پژوهش آزمایشگاهی، قرار گرفتن در معرض بخار سیگار الکترونیکی با مرگ سلولی همراه است، حتی اگر نیکوتینی وجود نداشته‌باشد. سلول‌های آسیب‌دیده درون ریه‌ها می‌مانند و در مقابل مواد سمی، ذرات عفونی، و آلرژن‌های موجود در هوا، از بدن دفاع میکند.
همچنین گفته‌می‌شود قرار گرفتن در معرض افزودنی‌های طعم‌دار سیگار الکترونیکی می‌تواند به سلول‌های عروق خونی قلب آسیب برساند و نقش به‌سزایی در سلامت بلندمدت قلب ایفا کنند. مرگ این سلول‌ها منجر به مشکلات قلبی-عروقی مثل فشار خون بالا، دیابت و بیماری قلبی می‌شود. این مورد در مواردی که فرد ناگهانی سیگار را ترک میکند، می‌تواند یکی از مهم‌ترین عوارض ترک سیگار محسوب شود.
افزایش ریسک بیماری‌های تنفسی، قلبی، گوارشی، نقص سیستم ایمنی و سلامت دستگاه تناسلی از جمله خطرات مصرف سیگار الکترونیکی نیکوتین‌دار به‌شمار‌می‌آیند. نیکوتین ویژگی سرطان‌زایی دارد و اعتیادآور است.
مشکلات سلامتی بلندمدت ناشی از مصرف ویپ، نیکوتین‌دار یا فاقد نیکوتین، نیازمند بررسی و پژوهش‌های بیشتر است. به‌طورکلی مصرف ویپ‌های بدون نیکوتین به‌نسبت ویپ‌های نیکوتین‌دار، کم‌خطرتر است. بر اساس مطالعات پژوهشی، افرادی که سیگار الکترونیکی نیکوتین‌دار مصرف کرده‌اند به نسبت افرادی که نسب به خرید سیگار الکترونیکی بدون نیکوتین اقدام کردند، وابستگی بیشتری به ویپ خواهند‌داشت. مایع درون ویپ نیکوتین‌دار باعث افزایش چشم‌گیر فشارخون می‌شود و این اثر تا مدتی پس از مصرف ویپ هم در فرد باقی‌می‌ماند. موارد زیر از جمله عوارض شایع وجود نیکوتین در ویپ‌ها به شمار می‌رود:
اگر نگران اثرات جانبی مصرف سیگارهای الکترونیکی هستید، راهکارهای زیر کمک‌می‌کنند تا حدی خیالتان راحت شود:
باورهای غلط زیادی در رابطه با مصرف ویپ‌ها وجود دارند که برخی افراد نادانسته با شنیدن آنها در دام مصرف این سیگارها می‌افتند و سلامتی خود را به‌خطر می‌اندازند.
نخستین باور اشتباه این است که فکر کنید با کمک ویپ‌ها می‌توانید با سیگار کشیدن خداحافظی کنید. اما صادقانه بگوییم که سازمان غذا و داروی آمریکا به هیچ‌وجه نقش مصرف ویپ در ترک سیگار را تأیید نمی‌کند. اکثر افراد پس از اینکه سیگار معمولی را ترک کردند، همچنان به مصرف سیگارهای الکترونیکی ادامه می‌دهند. این مسئله با تداوم ورود نیکوتین و مواد شیمیایی مضر به بدن برابری میکند.
ویپ‌ها علاوه‌بر مواد سمی و سرطان‌زا، حاوی استون هستند که نقش حلال دارد. استنشاق استون موجب تحریک و سوزش چشم و پوست می‌شود. مصرف طولانی‌مدت ویپ به‌واسطه مواد شیمیایی مضر داخل آن با ابتلا به سرطان همراه خواهدبود.
باید بدانید که ویپ بخار آب تولید نمی‌کند، بلکه چیزی شبیه مه آئروسل از خود بیرون می‌دهد. این دود و مه حاوی ریزذراتی است که ورودشان به ریه خطرناک و مضر خواهدبود.
می‌دانید که استنشاق دود سیگار برای افراد غیرسیگاری بسیار خطرناک‌تر از افراد سیگاری است. دود سیگاری که روی وسایل و لباس‌ها باقی‌می‌ماند، علاوه‌بر ایجاد بوی بد و آزاردهنده، باعث ابتلا به بیماری‌های تنفسی خطرناک می‌گردد. درست است که ویپ بوی بدی ندارد، اما ترکیبات و مواد شیمیایی که از آن خارج می‌شوند، در محیط‌های سربسته آلودگی به وجود می‌آورد. ریزذرات موجود در بخار خارج‌شده از ویپ، جذب پوست شده یا همراه تنفس عمیق وارد ریه‌ها می‌گردند.
یک واقعیت ترسناک درباره ویپ‌ها وجود دارد که شاید از آن اطلاع نداشته‌باشید. سیگار الکترونیکی بیست برابر بیشتر از سیگار عادی نیکوتین دارد و این مورد به خوبی از طریق تست اعتیاد قابل اثبات است. مصرف ویپ باعث می‌شود مغز به دنبال دریافت نیکوتین بیشتری باشد. به همین دلیل میل به مصرف ویپ بیشتر می‌شود و در نتیجه ترک آن سخت‌تر خواهدبود.
در مورد انتخاب بهترین مارک ویپ ، توصیه می‌شود به مواد و ترکیبات ساخت مایع آن توجه کنید و فقط به دنبال پایین‌ترین قیمت ویپ نباشید. در هر صورت پیشنهاد ما استفاده از ویپ اسموک حتی با هدف ترک سیگار نیست، چراکه با مشکلات دیگری مواجه خواهیدشد.
باتوجه به واقعیت‌های مهمی که درباره مصرف ویپ وجود دارد، توصیه می‌کنیم از این محصول استفاده نکنید. بیشتر مراقب سلامتی خود باشید. این چند نکته را به خاطر بسپارید:
موفق باشید.
