خطر زلزله همواره سکونتگاه های انسانی را از گذشته تاکنون تهدید می کند. کشور ایران از لحاظ جغرافیایی به دلیل قرارگیری در کمربند لرزه خیز آلپ _ هیمالیا و در محل تصادف ورقه های اوراسیا _ عربستان همواره در معرض وقوع زمین لرزه قرار داشته و حدود 17 درصد از زلزله های بزرگ دنیا در فلات ایران رخ می دهد. شهر تهران نیز به عنوان کلانشهر اول کشور از این قاعده مستثنی نیست و به علت تراکم جمعیت، تراکم سازه ای، عدم رعایت استاندارد ها، توسعه فیزیکی نامناسب، کمبود فضای باز، عدم رعایت سرانه ها و ..... با خطر بسیار جدی تری روبه رو است. تاكنون نقشه های طرح تفصيلی متناسب با شرايط لرزه خيزی تهران تهيه نشده و مقاوم سازی سـال هـای اخيـر بيـشتر در مورد ساختمان های خصوصی انجام پذيرفته است؛ در حالی كه ساختمان های دولتی از كنتـرل جـدی برخـوردار نبوده اند از سوی ديگر ضعف شديد مديريت بحران در كشور عامل ديگری برای تشديد بحران می باشد. لذا دور از ذهن نیست که در صورت وقوع زلزله ای شدید در شهر تهران فاجعه ای جبران ناپذیر همراه با زیان های جانی و مالی برای کشور اتفاق خواهد افتاد.
لرزش ناگهانی پوسته جامد زمین به علت آزاد شدن انرژی تخلیه شده از سنگ‌ها در گسل‌های پوسته زمین روی می‌دهد را زلزله یا زمین لرزه میگویند.
تاب آوری، توانايی سيستم در كاهش احتمال يك شوک، كنترل شوک درصورت رخداد و بازيابی سريع پس از شوک است. افزایش تاب آوری در برابر سوانح می تواند به ایجاد افزایش ظرفیت سازگاری و معیشت پایدار جامعه منجر شود.
شهر تهران از نظر جغرافیایی در یکی از خطرناک‌ترین، بخش‌های جهان واقع شده است و جمعیت بالا، ساخت‌وسازهای غیر استاندارد، ساختمان‌های فرسوده به میزان آسیب پذیری این شهر در برابر زمین‌لرزه‌ای می‌افزاید. طبق برسی های انجام شده به طور میانگین هر 200 سال یکبار یک زلزله مهیب در شهر تهران رخ می دهد.
اکنون از آخرین زلزله شدید شهر تهران که با بزرگی 7.2 ریشتر رخ داد حدود 193 سال می گذرد. در اثر این زلزله مهیب بخش‌های زیادی از مناطق دماوند و شمیرانات به طول کامل با خاک یکسان شد و روستاهایی زیادی نیز در شرق جاجرود ویران شد. درباره کشته شدگان این حادثه اطلاعات دقیقی در دست نیست و برخی منابع آمار کشته شدگان را حدود 40 هزار نفر تخمین زده اند.
با توجه به این که تقریبا هر 200 سال یکبار یک زلزله شدید رخ می دهد و از آخرین زلزله شدید تهران 193 سال گذشته است پیش بینی میشود که حدود سال 1409 زمان وقوع زلزله شدید تهران خواهد بود.
گسل مشا: این گسل که به گسل فشم هم معروف است از شمال آبعلی تا شمال تهران و حتی بخش‌هایی از جنوب مازندران، امتداد دارد. این گسل از بالای سد لتیان به شمال تهران وصل می شود و به همین دلیل لرزش هر گسل به دیگری منتقل می شود و یکی از خطرناک ترین گسل های شهر تهران است که آخرین زلزله بزرگ تهران که در زمان قاجار رخ داد نیز به همین گسل مربوط میشود.
گسل شمال تهران: این گسل از یک جهت به جنوب رشته کوه البرز و از طرف دیگر به شمال تهران منتهی می شود و لشکرک و سوهانک را به فرحزاد و حصارک وصل می‌کند و تا غرب شهر تهران امتداد می‌یابد. همچنین این گسل مناطق دیگری از تهران نظیر: نیاوران، تجریش، زعفرانیه، الهیه، فرمانیه، سعادت‌آباد و دره پونک را در بر می‌گیرد.
گسل پارچین: این گسل از مسگرآباد تا خاور ایوانکی، امتداد دارد.
گسل کهریزک: این گسل که بعنوان طویل ترین گسل پیوسته در جنوب تهران شناخته شده است، شمال سلطان‌آباد در غرب شهر تهران را به کهریزک وصل می‌کند.
گسل ری: این گسل از مسیر شمالی، جاده خاوران را به چهاردانگه، وصل می‌کند و در مسیر جنوبی هم، از غرب اسلام‌شهر تا شمال مقبره شاه عبدالعظیم، امتداد می‌یابد. برخی صاحب نظران معتقدند این گسل در صورت فعال شدن می‌تواند به یکی از پرتلفات‌ترین گسل‌های ایران و حتی جهان تبدیل شود.
شهر تهران به دلیل دارا بودن گسل های فراوان و فعال از نظر زمین‌شناسی یکی از ناامن‌ترین مناطق دنیا است. با این وجود می توان مناطقی را امن تر از سایر مناطق شهر تهران داست که شامل موارد زیر است: راه‌آهن، محور نواب، محور خیابان انقلاب اسلامی، میدان آزادی، هفت‌چنار، ارگ قدیم تهران.
معمولاً ساختمان‌هایی که از سال 1387 به بعد ساخته شده‌اند ساختمان‌های مقاوم‌تری نسبت به ساختمان‌های ساخته شده در سال‌های قبل و قدیمی تر هستند زیرا در آنها آیین‌نامه‌های مربوط به ایمن‌سازی رعایت شده است ولی در اغلب خانه هایی که مربوط به دهه‌ی هفتاد و یا قبل از آن هستند، هیچ توجهی به اصول ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی نشده است. همچنین باید به این نکته توجه کرد که اگر در یک منزل مسکونی فضای زیادی به سالن اختصاص داده شده است، باید از تعداد ستون‌هایی که در زیر سقف مربوطه بکار رفته، اطمینان حاصل کرد زیرا این موضوع در مقاومت ساختمان در برابر زلزله عامل بسیار مهمی محسوب میشود. همچنین ساختمان های بلندمرتبه از نظر خاک محل احداث و میزان مقاومت بتن و پایداری در مقابل شدت لرزه‌های مختلف و تمهیدات لازم جهت خروج اضطراری ساکنان هنگام وقوع زمین لرزه باید بررسی شوند زیرا در صورت ایمن‌سازی این ساختمان ها تلفات زمین‌لرزه به شدت کاهش می‌یابد.
اگر قرار باشد شهروندان تهرانی در مسئولیت ایجاد شهری تاب آور در برابر بلایا مشارکت داشته باشند، آموزش و و آگاهی عمومی بسیار مهم هستند. برنامه های آگاهی، آموزش و ظرفیت سازی در خطرپذ یری بلایا و اقدامات و تدابیر کاهش بلایا کلیدی برای بسیج مشارکت شهروندان در راهبرد های کاهش خطرپذ یری بلایای شهر هستند. آموزش، آمادگی شهروندان را ارتقاء می دهد و به آنها کمک می کند به هشدارهای اول یه محلی پاسخ دهند.
در کشور ژاپن که یکی از کشور های موفق در زمینه مهار خسارات و آسیب های زلزله است، خانم های خانه دار نقش مهمی در مقابله با حوادث طبیعی دارند. زلزله ها خطوط لوله گاز را تحت تاثیر قرار می دهند که امکان انفجار و آتش سوز ی را زیاد می کند به همین دلیل به خانم های خانه دار آموزش داده شده در صورت وقوع زلزله به سرعت به آشپزخانه رفته و گاز را قطع کنند و در صورت لزوم جریان برق را نیز قطع نمایند. ضمن اینکه باید درهای خانه را باز کنند چون اگر زلزله شدیدی رخ دهد باز کردن درها بسیار سخت می شود. خانم ها ی خانه دار ژاپنی یک وظیفه مهم د یگر نیز دارند، آنها باید کیف لوازم اورژانسی را بطور مرتب و در زمان مشخص کنترل کنند تا وسایل آسیب دیده یا تاریخ مصرف گذشته را جایگزین نمایند. این موضوع بیانگر این است که آموزش های مداوم و گسترده از سال های ابتدای کودکی و با روش های غیر مستقیم در ژاپن توانسته است فرهنگ آمادگی در برابر بلایا را دربین مردم نهادینه کند در صورتی که در ایران به جهت متکی بودن امر مدیریت بحران به بدنه ی دولتی از ظرفیت های مردم ی استفاده نشده و در جهت آموزش آن ها تنها به برگزاری مانورهای ایمنی و زلزله در مدارس اکتفا شده است.
