برای خواندن کامل مقاله لطفا اینجا کلیک کنید.
در مقاله پیشِ رو، قطعه پیش درآمد شور از مجموعه پیش‌درآمدها و رِنگ‌های علی‌اکبر شهنازی موردِ بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد. در این شیوه آنالیز موسیقی، تمرکزِ اصلی بر بررسیِ شیوه آهنگسازی، جنبه‌های فرمال (ریتمیک و ملودیک) و مدال اثر است. در این مقاله سعی بر این بوده تا با جداسازی عبارات، اثر به‌صورتِ میزان به میزان تحلیل شود و درنهایت ارتباط میان اجزای سازنده اثرِ، چه در جز و چه در کل مورد بررسی قرار گیرد. پس از مطالعه متنِ حاضر درمی‌یابیم که پیش‌درآمد شور به فرم سه بخشی تصنیف شده است و هرکدام از این بخش‌ها را می‌توان، براساسِ جنبه‌های مدالِ خود از یک‌دیگر جدا کرد.
اما جدا از جنبه‌های فرمالِ اثر، شاید مهم‌ترین موضوعی که پس از تحلیل و بررسی اثر به‌چشم می‌خورد، بحثِ وحدت و تنوع در ساختار ِ کلی و جزئی اثر است. این‌که در یک اثر مرزِ میان تکرار و تضاد به‌درستی مشخص شود و به‌عبارتی دیگر، اثر در عینِ تکرار، دارای تنوع بوده و در عین داشتنِ تنوع، از وحدت و یک‌پارچگی نیز برخوردار باشد؛ شاید بزرگ‌ترین خواسته هر آهنگساز به‌شمار بیاید.
ریتمیکِ چنگ، مقدمه کوتاهی را برای این پیش‌درآمد ترتیب داده است. این الگوی ریتمیک – ملودیک را می‌توان نوعی پایه برشمرد. اگرچه سنتِ حضور پایه در قطعات (به‌ویژه پیش‌درآمدها)، در این پیش‌درآمد به‌چشم نمی‌خورد، اما رنگِ خود را به‌طور کامل از دست نداده و آغاز قطعه با استفاده از طرحی پایه‌گونه شکل گرفته است. استفاده از دو درجه چهارم و اول و سپس فرود بر روی درجه هفتم (نتِ سل)، مقدمات لازم برای فضاسازی در مدِ شور را در عبارت اول و به‌صورت پرسشی فراهم می‌کند. به‌منظور توضیحات تکمیلی می‌توان این‌گونه گفت که آهنگساز در این عبارت پس از دو پرش متوالی به فاصله پنجم درست، با استفاده از صداهای کناریِ شاهد شور (درجه دوم و هفتم- نت‌های سی کُرن و سل) حسِ ایجاد شده در پرشِ قبلی را به تعدیل می‌رساند.
در عبارت دوم (میزان 5-8)، آهنگساز دوباره به درجه چهارم– نت ر (برخلاف بخش قبل این‌بار در بالای شاهد) بازمی‌گردد و با استفاده از دو سکانس پیاپی (اولی از نتِ ر و دومی یک پرده پایین‌تر از نتِ دو) بر روی شاهد شور ( نتِ لا) فرود می‌آید و به‌عبارتی به پرسشِ ابتدایی پاسخ می‌دهد. طرحِ ریتمیک استفاده‌شده در عبارت دوم ( میزان 5) را می‌توان یکی از موتیف‌های اساسی در این قطعه برشمرد. به‌طور کلی جمله آغازین ( و حتی به‌عبارتی پریود آغازین) از دو عبارت کوچکتر که دارای سزور (تقطیع) هستند، ساخته شده و آهنگساز با تکرار هرکدام از این عبارات سعی بر تاکید و افزایش طول جمله داشته است.*
