اقتصاد چرخشی (Circular Economy) یک مدل اقتصادی است که هدف آن کاهش تولید زباله و بهره‌وری بهینه از منابع طبیعی است. در این مدل، طراحی، تولید، مصرف و بازیافت محصولات به گونه‌ای انجام می‌شود که مواد و منابع به چرخه بازگردانده شده و دوباره استفاده شوند. این مدل برخلاف اقتصاد خطی که بر استخراج، تولید، مصرف و دور ریختن تمرکز دارد، بر به حداقل رساندن پسماند و بهره‌برداری پایدار از منابع توجه میکند.
اصول کلیدی اقتصاد چرخشی
طراحی برای طول عمر بیشتر: محصولات باید به گونه‌ای طراحی شوند که دوام بیشتری داشته باشند و به راحتی قابل تعمیر و ارتقاء باشند.
استفاده مجدد و بازسازی: محصولاتی که به انتهای عمر مفید خود می‌رسند باید به گونه‌ای بازیافت شوند که بتوان اجزای آن‌ها را دوباره استفاده کرد.
بازیافت و تبدیل مجدد مواد: مواد باید به گونه‌ای پردازش شوند که بتوان آن‌ها را به چرخه تولید بازگرداند.
کاهش ضایعات و مصرف انرژی: به حداقل رساندن ضایعات و بهره‌وری بهینه از منابع انرژی.
مدل‌های کسب و کار مبتنی بر اشتراک‌گذاری: ترویج مدل‌های کسب و کار که بر اشتراک‌گذاری منابع و محصولات تأکید دارند.
مزایای اقتصاد چرخشی
کاهش فشار بر منابع طبیعی: با استفاده مجدد از مواد، نیاز به استخراج مواد خام جدید کاهش می‌یابد.
کاهش آلودگی محیط زیست: با کاهش تولید زباله و مصرف انرژی، آلودگی آب، هوا و خاک نیز کاهش می‌یابد.
افزایش بهره‌وری اقتصادی: استفاده بهینه از منابع می‌تواند هزینه‌ها را کاهش داده و فرصت‌های جدید کسب و کار ایجاد کند.
اشتغال‌زایی: ایجاد فرصت‌های شغلی در زمینه‌های بازیافت، تعمیر و تولید محصولات پایدار.
اقتصاد چرخشی به عنوان یک رویکرد نوآورانه، می‌تواند به ایجاد یک جامعه پایدارتر و اقتصادی قوی‌تر کمک کند.
استانداردهای ایزو (ISO) می‌توانند نقش مهمی در پیاده‌سازی و توسعه اقتصاد چرخشی ایفا کنند. اقتصاد چرخشی مدلی است که در آن منابع و مواد تا حد امکان استفاده مجدد می‌شوند و ضایعات به حداقل می‌رسند. هدف این مدل، کاهش مصرف منابع و کاهش ضایعات است.
برخی از استانداردهای ایزو که می‌توانند در توسعه اقتصاد چرخشی مؤثر باشند عبارتند از:
ایزو ۱۴۰۰۱ (مدیریت محیط‌زیست): این استاندارد به سازمان‌ها کمک میکند تا سیستم مدیریت محیط‌زیستی مؤثری را پیاده‌سازی کنند. از طریق این استاندارد، سازمان‌ها می‌توانند تأثیرات محیط‌زیستی خود را شناسایی و کنترل کنند و در نتیجه به کاهش ضایعات و استفاده مؤثرتر از منابع کمک کنند.
ایزو ۵۰۰۰۱ (مدیریت انرژی): این استاندارد به سازمان‌ها کمک میکند تا سیستم مدیریت انرژی مؤثری را پیاده‌سازی کنند. از طریق بهبود بهره‌وری انرژی، سازمان‌ها می‌توانند مصرف انرژی خود را کاهش داده و به اقتصاد چرخشی کمک کنند.
ایزو ۹۰۰۱ (مدیریت کیفیت): این استاندارد به سازمان‌ها کمک میکند تا سیستم مدیریت کیفیت مؤثری را پیاده‌سازی کنند. با بهبود کیفیت محصولات و فرآیندها، سازمان‌ها می‌توانند دوام و طول عمر محصولات را افزایش دهند و در نتیجه نیاز به تولید و مصرف منابع جدید را کاهش دهند.
ایزو ۱۴۰۴۰ (مدیریت چرخه عمر): این استاندارد به سازمان‌ها کمک میکند تا ارزیابی چرخه عمر محصولات و خدمات خود را انجام دهند. از طریق این ارزیابی، سازمان‌ها می‌توانند تأثیرات محیط‌زیستی محصولات خود را در طول چرخه عمر کاهش دهند و به اقتصاد چرخشی کمک کنند.
ایزو ۱۴۰۴۶ (ردپای محیط‌زیستی): این استاندارد به سازمان‌ها کمک میکند تا ردپای محیط‌زیستی محصولات خود را ارزیابی کنند و کاهش دهند. از طریق این ارزیابی، سازمان‌ها می‌توانند راهکارهای مناسبی برای کاهش ضایعات و بهبود استفاده از منابع پیدا کنند.
شرکت بین المللی مهندسی هیوا مجری و مشاور در زمینه استقرار انواع استانداردهای ایزو در سازمانه و صنایع و کارخانجات سراسر ایران میباشد.
پیاده‌سازی این استانداردها می‌تواند به سازمان‌ها کمک کند تا فرآیندهای تولیدی خود را به گونه‌ای تغییر دهند که مواد و منابع به صورت چرخشی استفاده شوند و ضایعات به حداقل برسد. این کار نه تنها به محیط‌زیست کمک میکند بلکه می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و بهبود بهره‌وری اقتصادی نیز منجر شود.
