سابلیمینال چیست؟ از واقعیت علمی تا کلاه برداری

شاید شما که در حال مطالعه این مقاله هستید هم از خودتان بپرسید که سابلیمینال چیست؟ حتی شاید تا کنون اسم سابلیمینال به گوش تان نخورده باشد. اما کافی است یک جستجو ساده در اینترنت بکنید تا فهرستی از ده ها سایت و پیج که توسط افراد بی نام و نشان (به جز فقط یک سایت) را ببینید که همه آنها مدعی تغییرات خارق العاده در شما به کمک فایل های سابلیمینال هستند. اما ابتدا ببینیم سابلیمینال چیست؟

سابلیمینال (در انگلیسی Subliminal stimuli) ) به هر محرک حسی که پایین‌تر از آستانه ادراک آگاهانه فرد باشد، اطلاق می‌گردد. پیام های سابلیمینال به این دلیل که می‌گویند باور، احساسات و رفتار مردم را می تواند تحت تاثیر قرار دهد اهمیت دارد. همه ما  به عنوان اعضای جامعه مصرف کننده در معرض پیام های سابلیمینال قرار گرفته ایم.

نشانه‌های بصری سابلیمینال شامل کلمات، تصاویر یا نمادهایی هستند که آگاهی و هشیاری شما قادر به شناسایی آنها نیست. این محرکها به سرعت ظاهر می‌شوند و زیر آستانه ذهن هشیار شما قرار می‌گیرند.

این محرک دیداری در عرض چند میلی ثانیه ظاهر می‌شود و تنها در سطح نیمه خودآگاه جذب می‌شود؛ چون ذهن خودآگاه زمان کافی برای تفسیر محرک بصری ورودی را پیدا نمی‌کند. پیام‌های سابلیمینال براساس محتوای پیامی که در برابر چشمانتان ظاهر می‌شود دارای اثرات منفی یا مثبت هستند (به نقل از مشرق نیوز).

ناهشیار و ضمیر ناخودآگاه چیست؟

زیگموند فروید ساختار ذهن انسان را شامل ۳ بخش هشیار، نیمه هشیار و ناهشیار می‌دانست. او ذهن انسان را به کوهی از یخ که در اقیانوس شناور است تشبیه می‌کرد. بخش کوچکی از این کوه یخ، بیرون آب و بخش بزرگ‌ترش در زیر آب پنهان است. فروید بر این باور بود که ساختار ذهنی ما نیز همانند کوه یخ است و ما نسبت به بخش بزرگی از ذهنمان ناآگاه هستیم.

هشیار یا خودآگاه (Conscious)

هشیار یا خوداگاه دربرگیرنده‌ی همه‌ی چیزهایی است که در شبانه‌روز از آن‌ها آگاه هستیم. هشیاری در برابر ناهشیاری بخش کوچکی از ذهن را دربرمی‌گیرد. ما می‌دانیم که هر روز در چه ساعتی باید از خواب بیدار شویم چه چیزهایی برای صبحانه می‌خوریم. محل کارمان کجاست و چه کارهایی را در طول روز به انجام می‌رسانیم. ما نسبت به مسائل روزمره‌ی خود آگاه هستیم. چنین چیزهایی در بخش هشیار یا خودآگاه ذهن جای می‌گیرد.

ناهشیار یا ناخودآگاه (Unconscious)

ناهشیار شامل همه باورهای مرکزی ، تکانه ها و نیازها و احساساتی است که دور از دسترس ماست و بر رفتار و احساست و افکار ما بدون آنکه از آنها آگاهی داشته باشیم اثر می‌گذارد.

مثلا شما بند کفش خودتان را به صورت خودکار و بدون آنکه فکر کنید می بندید. این مهارت در بخش ناهشیار شما ذخیره شده است.

یا مثلا از گربه می ترسید ترس از گربه در بخش ناهشیار مغز شما ذخیره شده است به همین دلیل است که ذهن هشیار شما نمی تواند در برابر این ترس مقاومت کند.

نیمه هشیار یا نیمه آگاه ( Preconscious)

نیمه هشیار یا ناخودآگاه ذهن، پل ارتباطی میان هشیار و ناهشیار است. نیمه هشیار بخشی است که اطلاعات هشیار و ناهشیار می‌توانند به آن فرستاده شوند.

آیا سابلیمینال واقعی است ؟

به طور خلاصه می توان گفت پیام های سابلیمینال موثر هستند اما نه امکان هر تغییری با سابلیمینال وجود ندارد. تحقیقات متعدد اثر بخشی پیام های سابلیمینال را تایید کرده اند. از جلمه در سایت/www.sciencedirect.com/ گزاری از چندین هزار تحقیقی که در زمینه های مختلف سابلیمینال انجام شده است را می توان مشاهده کرد. نکته جالب آنکه تحقیقات منتشر شده در این سایت نشان می دهد در برخی از موارد پیام های سابلیمینال تاثیر خاصی ندارد اما برخی از افراد سودجو امکان هر نوع تغییری مثل تغییرات ژنتیکی از جلمه تغییر رنگ چشم و رنگ پوست و غیره را بدون هیچ منبع علمی را امکان پذیر می دانند و بسیاری از افرادی که آرزوی چنین تغییراتی در خود دارند.

نوجوانان و جوانان بسیاری که از ظاهر خود راضی نیستید در آرزوی اینکه بتوانند فقط با یک فایل سابلیمینال تغییرات اساسی در خودشان ایجاد کنند به سمت این فایل ها می روند و سایت ها و پیج های متعددی اینگونه فایل ها را به فروش می رسانند.

عجیب تر آنکه برخی از افراد زودباور به امید آنکه بتوانند با فرمان دادن به ضمیر ناخودآگاه خود رنگ چشم خود را تغییر دهند این فایل ها را تهیه می کنند. جالب تر آنکه برخی از این سایت ها مدعی هستند نوع رنگ چشمی که می خواهید را هم می توانید انتخاب کنید ( سبز روشن، عسلی، یشمی و ...)

سابلیمینال کاربردهای متعددی دارد و می تواند روی ناهشیار ما اثرگذار باشد اما واقعا نمی توان هر تغییری را با سابلیمینال ایجاد کرد. اگر واقعا چنین امکانی وجود داشت چه نیازی به این همه تحقیق و پژوهش در حوزه های مختلف علم روانشناسی و پزشکی بود. اگر واقعا امکان تغییرات ژنتیکی به کمک سابلیمینال وجود داشت چرا در این زمینه برای درمان کودکان عقب مانده یا صدها اختلال ژنتیک دیگر تحقیقی انجام نمی شود (قدس آنلاین).

در مقالات بعدی سعی می کنم توضیحات بیشتری درباره کاربردهای سابلیمینال بدهم و مقایسه ای بین سایت ها و پیج های مختلف ارایه دهنده سابلیمینال انجام داده که خلاصه آن را هم ارایه خواهم داد.