صدای آزادی : له دهههێ پهنجاێ قهڕن بیس زائینی، سهد سازین و جهم کردن ئاوهیل بان زهۊ، یهکێ له نیشانهیل سهرکهفتی و ههنگاو بهرز ههڵ گرتن ئهڕاێ ڕهسین وه ئاکامهیل ئابووری (اقتصادی) ههر وڵاتێگ بۊ. له شوون نیم قهڕن، ئیمڕووژه سهد سازین نهتهنێا له خاسی جارانێ نهمهندیه، بهڵکهم گێچهڵهیل فرهێگ ئهڕا ژینگه دێرێد. لێوا دیاره گێچهڵهیل دورس کردن سهدهیل گهورا له دونیا دهنگ گشتێ دهرهاوردێه، و فره کهس ک پشت گیر سهد سازینن، لهی دهسه مهردمه ئۊشن "ڕیکهفت زهز سهد". وهلێ هێمان سهد سازین یهکێگ له گهوره ترین بهشهیل سهرمایه ناێن وڵاتهیل سهرکهفتێ و بانک جههانیه له وڵاتهیل دۊا کهفتێه. وڵاتهیل له ڕێ سهرکهفتن (در حال پیشرفت) ئهڕا دهر چین له له ژێر قهرز وڵاتهیل تر، دۊا کهفتنهیل ئابووری و پێا کردن ئنرژی و ئاڵشت کردن شێوهیل جفتیاری کۊهنه و... ، سهد سازین خاس تری ڕێ ناسن. ههر لێوا، وڵاتهیل نووا کهفتێ، سهد سازین یهکێگ له خاس ترین شێوهیل فرووشتن تکنولوژی خوهێان زانن.
مهردم وڵاتهیل له ڕێ سهرکهفتن، وه بوونهێ دهس دریژی بانک جههانی له مهنابهیل ئابووری و سروشتی وڵاتێان له بوونهێ سهد سازین و قهرزێ گ له دهوڵهتهیل دهن، وه چهو خاسێگ وه پیان نیهنووڕن. ئی مهردمه ئۊشن بانک جههانی تهنیا ئاکامێ له سهد سازین، قهرزدار کردن دهوڵهتهیل، جێ وه جێ کردن پۊل و وه تاڵان بردن ژینگهس. گهرد تهمام ئی قسه و گهپهیله، هێمان سهد سازی بهردهوامهو تا چهن ساڵ تر نزیک 77 له سهد چهمهیل نیم کورهێ شوماڵی له نیل تا گهنگ نوواگیری بوون.
سهد له ڕووانی چهم نوواگیری کهێد و کهێدێانه دووڵ و ههسێڵ. ههناێ سازین سهد، بهش فرهێگ له مهڵوهن، دارسانهیل، بوورهو زهۊهیل جفتیاری چنه ژێر ئاو. نه تهنیا ژینگه، بهڵکهم سهد بووده باێس جیا بۊن مهردم له کولتور، زهۊ، ژیان و سونهتهیلێان بوود.
ههر ئی گێچهڵه، بووده هوکار ئهوه گ مهردم ئابادی نشین ک کارێگ بێجگه جفتیاری و پهس داری نیهزانن، له گووشهێ شارهیل نیشتهجێ بوون و فرهێگ له کارهساتهیل کومهڵگا دهس وه پێ کهێد.
سهد تۊهنێد نهخوهشیهیل ئاوهیل مهنێ فره بکهێد. نهخوهشیهیل قارچی و عوفونی، جوور تهو حهلهزۊن (شیستوزومیاسیس) یهکێگ له گرێنگ تری نهخوهشیهیل ئاوهیل مهنێه ک له ناو ئاو سهدهیل فره پێا بوود. ئی نهخوهشیه له 76 وڵات، نزیک وه 200 ملیون ئاێهم نهخوهش کردێه.
فرهێگ له پۊل و خهرجهیل سهد سازین فرهتر لهو چشته ک له ئهوهڵ هۊر له لێ کردێان. لهی ماوهێنه، مهردم نیهتۊنن زهره کهرد خوهێان له ژێر ئاو چین زهۊ جفتیاریان بسێنن. وه راس له شوون ڕازی کردن مهردم ئهڕا بهشداری له پروژهیل سهد سازی، قهوڵ و قهرارهیل و ڕاۊج کردن گهرد مهردم له هۊر چن. زهۊ ئهڕا مهردم ئابادی نشین وه ماناێ تهمام ژیانێانه، له ڕاێ مهردم، ههر ئهو قهره ک تۊهنن زهۊ گهرد ئاو سهد ئاویاری بکهن، ههر ئهو قهره زهۊ له کیسێان چوود. مهردم گهرد خهلهو خهرمانێان ژیان کهن، ههناێ ئهوانه له کیس بێیهن، نیشتهجێ بۊن له گووشهێ شارهیل تازه بووده ئهوهڵ گێچهڵهیل بانان له ژیانێان.