تا به حال فکر کردید که تصمیم درست چه ویژگی هایی دارد؟
مدت هاست این سوال ذهن من را مشغول کرده است که، چطور می توانم تصمیمات درست بگیرم؟ بعضی افراد چطور و چه تصمیماتی می گیرند که پیشرفت و آرامش را در بیشتر بخش های زندگی شان تجربه می کنند؟
خوشبختانه تصمیم گیری درست، یک مهارت است. که می توان با شناخت و انجام تکنیک هایی، این مهارت را بدست آورد.
اگر شما هم میخواهید این مهارت را کسب کنید تا انتهای این مقاله، با من همراه باشید.
•
همه ى ما در طول زندگى در حال تصميم گيرى هستيم. از تصميم هاى ساده ى روز مره مثل اينكه صبحانه چى بخوريم؟چه لباسى بپوشيم؟ كدام مسير را براى رفتن به محل كار انتخاب كنيم؟ تا تصميم هاى مهم و اساسى تر
مثل اينكه مهاجرت بكنيم يا مهاجرت نكنيم؟ در مقطع كارشناسى ارشد ادامه تحصيل بدهيم يا كسب مهارت بکنیم و تجربه ى كارى به دست آوریم؟
باید بدانیم شخصى كه الان هستيم. و زندگی ای که داریم ،نتيجه ى مجموعه تصميمات كوچك و بزرگى ست كه از گذشته تا به الان گرفته ايم.
مهارت تصميم گيرى يعنى توانايى ما براى انتخاب بين دو يا چند گزينه که براى ما مهم هستند.
دسته ى اول:
تصميماتى كه نياز به تحليل ندارند. یعنی انرژى فكرى و مغزى زيادی از ما نمی گيرند. ما این تصمیم ها را از روی شهود و حس هایی که داریم می گیریم. در نتیجه این تصمیم ها به بقای ما کمک میکنند.
مثلا انتخاب بين مرباى هويج يا آلبالو براى صبحانه يا خريد لباس.
دسته ى دوم :
تصميماتى هستند كه انرژى زيادى از ذهن ما ميگيرند. بايد باتوجه به شرايط موجود، از بين دو يا چند گزينه، يك گزينه را انتخاب كنيم. ممكن هست زمان زيادى را به اين دسته از تصميم گيرى ها اختصاص دهيم.
اين دو دسته هميشه در ذهن ما در حال جنگ هستند.
در ادامه تكنيك هايى را ياد می دهم كه هنگام تصميم گيرى، بين اين دو دسته در ذهن تعادل ايجاد كنيم.
در تصميم گيرى هاى انسان عوامل بيرونى و درونى اى وجود دارند كه باعث مى شوند ما نتوانيم تصميم درست بگيريم. عوامل بيرونى مانند شرايط اقتصادى و …
عوامل درونى مانند باورهاى بر خواسته از سنت ها و نوع تربيت، خطاهاى شناختى ، الگو هاى تكرار شونده و…اكثرا خيلي عوامل درونى هستند كه در ادامه به چند مورد از آنها اشاره خواهم كرد.
يكى از مواردى كه موقع تصميم گيرى ذهن ما را تحت تاثير قرار مي دهد، خطاهاي شناختی است.
يكى از اين خطاهای شناختی، خطاي نتيجه است.
خطاي نتيجه به معنی آن است اگر نتيجه ى تصميم ما خوب باشد، يعنى آن تصميم درست بوده است. يا بر عكس، اگر نتيجه ى تصميم ما خوب نباشد، يعنى تصميمى كه گرفتيم اشتباه بوده است .
به مثال زير توجه كنيد:
فردى تصميم مي گيرد كسب و كار شخصي خودش را راه اندازی کند. پيرو اين تصميم با افراد متخصص مشورت مي کند.براى سرمايه اش برنامه ريزي مي كند.پس از راه اندازی ،بعد از دو ماه به خاطر اپیدمی كرونا، اکثر کسب و کارها از رونق می افتند. اين فرد به دليل داشتن خطاي نتيجه، خودش را مقصر اين شكست می داند. مدام در ذهنش تكرار ميكند"من بد شانس هستم." و فكر هايي از اين قبيل. در حالي كه عوامل بيرونى باعث شكست خوردن اين تصميم شده اند.
برایتان مثال دیگری میزنم. فردى را تصور كنيد كه بدون هيچ دانش و تجربه اي از بورس و بازار سرمايه، بدون هیچ بررسی ای ، سهام خريدارى مي كند. و پس ازدو ماه سود زيادى به دست می آورد.
اين افزايش سود به صورت کاملا اتفاقي بوده است. اما فرد اين افزايش سود را،حاصل دانش اقتصادى بالاى خود مي داند.
در دو مثال بالا شاهد خطاي شناختى نتيجه بوديم كه باعث ميشوند ما نتوانيم تصميم درست بگيريم.
موارد ديگر كه باعث مي شوند ما تصميمات درستى نگيريم،الگوهاى تكرار شونده و باور های محدود کننده هستند.
ممکن است در زندگی عاطفی خود، افراد اشتباهی را انتخاب کنید. یا خود را در نقش قربانى جلوه دهید.
دو مورد بالا مثالی از الگوهاى تكرار شونده هستند.
اگر در محل كار با وجود تمام سعی و تلاشتان، خود را لایق پيشرفت،ارتقاي موقعيت شغلي و درآمد نمی دانید. یا مدام خودتان راسرزنش ميكنيد. به این معنی است که داراي باورهاى محدود كننده ای را در مورد شغل و درآمد دارید.
من هم دوره ای از زندگی ام دچار باور هاى محدود كننده و الگو هاى تكرار شونده بودم. یکی از تکنیک هایی که باعث شد باور و الگو های جدیدی برای خودم بسازم، این بود که انتهای روز و بعد از اتمام کارهایم،تمام احساسات،افکار و هر آنچه که ذهنم را به خود مشغول کرده بود، مینوشتم. به مرور با انجام این تکنیک باورها و الگوهای جدیدی در ذهنم شکل گرفتند. به شما پیشنهاد می کنم حتما این تکنیک معجزه آسا و ساده را امتحان کنید.
قبل از اينكه تصميمات مهم بگيريم بايد به شناختى كافى از خودمان رسيده باشيم.چون همه ی ما خصوصیاتی داریم که با توجه به آنها اقدام به تصمیم گیری می کنیم.
به باورها، نيازها و ارزش هاى خود آگاه باشيم.براى مثال در حال حاضر كه خيلي از افراد جامعه اقدام به مهاجرت و شروع زندگى جديد مي كنند، اگر ارزش شما وطن پرستى باشد، مهاجرت براى شما تصميم درستى نيست و نتيجه ى مطلوبي نخواهد داشت.
به طور كلى در مسير خودشناسي اين موارد را شناسايى كنيم . با تکنیک نوشتن افکار و احساسات تا حد زیادی می توانیم باور ها، نیازها و ارزش های مان را ارزیابی کرده و بشناسیم.
چرخه ى يادگيرى باعث ميشود ما عوامل بيرونى و درونى تصميم خود را تحليل و بررسي كنيم .
اجازه بدید تعریف این چرخه را با یک مثال که برای همه ی ما آشناست شروع کنم.مهتا فردى ست كه با تفكر "صفر و صد " اكثر تصميمات خود را مي گيرد.در حال حاضر رژيم غذايي برای كاهش وزن شروع كرده است. با اين باور كه بايد طبق اين رژيم ماهيانه 5 كيلو كاهش وزن داشته باشد اما بعد از يك ماه فقط ١ كيلو و نيم كم كرده است. اما چون طبق پيش بينى خودش كاهش وزن نداشته است، رژیم را رها میکند.
حال مسير رژيم را طبق چرخه ى يادگيرى بررسي ميكنيم.
طبق اين چرخه مهتا با باور اشتباه، تصمیم به کاهش وزن گرفته بود. ولی به صورت نرمال هم وزنش کم شده بود.این نشان می دهد تصمیم و مسیر طی شده، هر دو درست بودند.مهتا به اين نتیجه رسید که،بايد تفكر صفر و صد را اصلاح كند. پس با باور جديد و توقع واقع بينانه از نتيجه، دوباره رژیم را شروع کرد.
از اهميت خودشناسي،اصلاح باورها و تفكرات اشتباه كه، لازمه ى تصميم گيرى درست هستند،اصلا غافل نشوید.
به طور خلاصه چرخه ی یادگیری باعث می شود ،از باوری كه منجر به تصميم و نتيجه ى نامطلوب شده است، باور جديدي را پرورش دهيم.مدام در حال يادگيري باشيم. و بعد از مدتى بتوانيم با صرف انرژی مغزی کمتر در زمانی کوتاه تصميمات درست ترى بگيريم. و از نتيجه ى مطلوب لذت ببريم.
مواردى كه در زير به آنها اشاره ميكنم، به شما کمک می کند تصميم گيرنده ى بهترى باشيد.
از افراد متخصص مانند مشاور براى تصميمات خود باز خورد بگيريد. تمام موضوعات رو از زاويه ى ديد خودتان بررسي نكنيد.
در نهايت بدانيد تصميم گيري مانند عضله است. هر چه قدر با انجام تكنيك ها آگاهه تصميم بگيريد و از تصميم گيرى هاى زياد نترسيد، اين عضله قوى تر مي شود. و ما هم به تصميم گيرنده ى بهترى تبديل مي شويم.
___________________________________
منابع :
چگونه تصميم درست بگيريم؟
https://karboom.io/mag/articles
پادكست ناجى،مهارت تصميم گيري
https://castbox.fm/vd/506822267
كتاب "تفكر سريع و آهسته " از دنيل كانمن
چگونه تصميم بگيريم كه بعدا پشيمان نشويم ؟
