توی دنیای امروز که آدمها بیشتر از قبل با هم در ارتباط هستن، قضاوت کردن یکی از عادتهایی شده که خیلی وقتها بدون فکر انجامش میدیم.
این عادت میتونه روی رابطههامون، تصمیمهامون و حتی آیندهمون اثر بذاره.
ما هر روز و شاید هر ساعت، فقط با نگاه کردن به ظاهر، لباس، طرز حرفزدن یا رفتار کسی، یک نظر سریع دربارهاش میدیم.
اما واقعاً چقدر اون آدم رو میشناسیم؟
آیا داریم خودِ واقعی او را میبینیم یا فقط چیزی را که در ذهنمان ساختهایم؟
فرق قضاوت و پیشداوری
این دو تا معمولاً با هم اشتباه گرفته میشن، ولی فرق دارند:
قضاوت:
وقتی دربارهی یه چیزی یا یه آدم، بعد از دیدن رفتار یا تجربهی واقعی، نظر میدی. مثل وقتی عملکرد یک آشپز رو میبینی و بعد درباره کارش نظر میدی.
پیشداوری:
وقتی بدون شناخت، فقط بر اساس ظاهر یا اولین نگاه، درباره کسی حکم میدی.
مثلاً فقط با دیدن قیافهی کسی فکر کنیم «این آدم اینطوریه».
قضاوت درست میتونه کمککننده باشه، اما پیشداوری معمولاً ما را از شناخت واقعی دور میکنه.
چرا زود قضاوت میکنیم؟
ساده بگیم:
چون سریعترین و راحتترین کاره.
مغز ما دوست داره سریعی تصمیم بگیره، حتی اگر این تصمیم دقیق نباشه. همین باعث میشه گاهی قبل از شناخت، یک برداشت اشتباه داشته باشیم.
قضاوت و پیشداوری چه ضرری دارد؟
وقتی زود درباره دیگران تصمیم میگیریم:
• ممکنه اشتباه کنیم و اون آدم رو بد بفهمیم
• رابطهها خراب میشن
• فرصت شناخت آدمهای خوب رو از دست میدیم
• سوءتفاهم و دلخوری به وجود میاد
• احترام و اعتماد از بین میره
خصوصاً توی محل کار یا جاهایی مثل آشپزخانه و رستوران، قضاوت زودهنگام میتونه باعث بهم خوردن همکاری و انگیزهی آدمها بشه.
چطور کمتر قضاوت کنیم؟
۱. چند ثانیه مکث کنیم:
همین یک مکث کوتاه میتونه جلوی خیلی از اشتباهها رو بگیره.
از خودت بپرس: «واقعاً چیزی میدونم یا فقط دارم حدس میزنم؟»
۲. برچسب نزنیم:
به جای اینکه بگیم «اون آدم مغروره»، بگیم «شاید الان حالش خوب نیست.»
۳. قبل از حرف زدن یا قضاوت کردن، گوش بدیم:
وقتی حرفهای دیگران رو میشنویم، خیلی چیزها روشن میشه.
۴. قبول کنیم که همهی ما ممکنه اشتباه کنیم:
هیچکس کامل نیست؛ ما هم نیستیم.
۵. تفاوتها رو قبول کنیم:
آدمها متفاوتن؛ همین تفاوتهاست که دنیا را جالب میکنه.
آیا قضاوت نکردن یعنی ساده بودن؟
نه.
این یعنی تصمیمها و نظرهایمان را بر اساس شناخت واقعی بدهیم، نه ظاهر و حدس.
یعنی با نگاه بازتر و فکر آرامتر به آدمها نزدیک شویم.
