شاتکریت یا بتن پاشنده فرآیند ی است که در آن ملاتی که از بتن ساخته شده را روی سطحی می پاشند. که باعث ایجاد لایه ای متراکم، نگهدارنده و باربر می شود. شاتکریت در مواردی مانند: تونل ها، ساخت منابع بتنی، ایجاد پوشش ضد حریق بر روی انواع سازه ها، تثبیت شیب و... کاربرد دارد. در کل شاتکریت یعنی، ملات یا بتنی که با سرعت و فشار بالا به سطح پاشده می شود.
کاربرد شاتکریت
یکی از مهم ترین کاربرد های شاتکریت در چند سال اخیر، خاصیت ضد حریق بودن آن است. زیرا بتن باعث جلوگیری از پیشرفت حریق شده و از وارد کردن خسارات جانی و مالی جلوگیری می کند.
اجرای سازه های بتنی مانند: دیوار های حائل، استخر ها و برکه های بتنی، سازه های بتنی با اشکال نامنظم، لاینینگ تونل ها، مخازن بتنی بزرگ و ...
یکی دیگر از موارد پر کاربرد تعمیرات سازه های بتنی است، مانند : تعمیرات، تقویت، بهینه سازی، کارهای هنری و تزئینی، مرمت، تثبیت پوشش های محافظتی ضد حریق.
انواع شاتکریت
اجرای شاتکریت به دو روش تر و خشک صورت می پذیرد. انتخاب یکی از این انواع به موارد متعددی بستگی دارد. مانند: هزینه، مهارت افراد، مقاومت فشاری، وسعت کار، دوام، مواد افزودنی و ...
شاتکریت خشک
در این روش شاتکریت، مخلوط خشک ماسه و سیمان به وسیله ی پمپ شاتکریت به صورت خشک داخل لوله ی پاشنده ملات انتقال می یابد. و آب مورد نیاز در حین خروج از سر نازل به آن اضافه می گردد. با توجه به سرعت زیاد پاشش ملات از سر نازل ممکن است آب به بعضی از دانه های سیمان نرسد و در نتیجه بخش زیادی از مصالح پاشیده شده، بدون ملات می ماند. و جزو پرت کار حساب می شود.
این روش در شرایط محدودی قابل اجرا است. و تنها در عملیات تثبیت قبل از اجای لاینینگ تونل ها و در کل کارهایی با روکش و ضخامت کمتر از ده سانتی متر می باشد.
مزایا شاتکریت
مقاومت بالا
هزینه کمتر برای تمیز کاری و نگهداری دستگاه
پایین بودن نسبت آب
نیاز به تجهیزات کمتر
معایب شاتکریت
ایجاد گرد و غبار بسیار زیاد در حین کار
افزایش احتمال خطای بسیار زیاد
مراحل اجرای شاتکریت
ماده چسبنده یا همان ملات و در صورت لازم بودن افزونه های خشک به صورت کامل ترکیب می شوند.
ملات آماده شده را داخل دستگاه بتن پاشنده می ریزیم.
ملات از طریق دستگاه های مجهز به اندازه گیری با فشار هوا به داخل شلنگ انتقال یافته و از طریق طوقه به داخل نول متنقل می شود. و آب هم تحت فشار به صورت کامل با دیگر اجزای تشکیل دهنده با سرعت زیاد به محل مورد نظر پاشیده می شود. به علت ایجاد گرد و خاک بسیار در این روش بهتر است در محیط های سربسته تر صورت پذیرد.
شاتکریت تر
در این نوع روش اجرای شاتکریت (shotcrete) سیستم قالب بندی حذف می شود و ملات از قبل آماده شده است و سپس داخل دستگاه ریخته می شود. به همین سبب امکان اجرای لایه هایی با ضخامت بیشتر در این روش بیشتر وجود دارد.
از مزایای مهم این نوع شاتکریت می توان به موارد زیر اشاره کرد
دقت بالا در زمان مخلوط کردن ملات
تولید گرد و غبار کمتر
آب بندی مناسب
چسبندگی بهتر
امکان اجرا برای سازه ها با اشکال نامنظم
پرتی کمتر
امکان افزایش ضخامت
معایب شاتکریت تر
هزینه بالا
مقاومت پایین تر
محدود شدن زمان اجرای پروژه
مراحل اجرای شاتکریت تر
ملات و آب از قبل مخلوط شده
بتن با ملات در محفظه دستگاه ریخته می شود.
مخلوط از طریق دستگاه به داخل شلنگ منتقل می شود ، و به کمک فشار هوا یا از طریق جابجایی به سر شلنگی متنقل می شود.
ماده زودگیرنده اضافه می شود.
برای پیشرفت روند کار، هوای بیشتری به سرشلنگی وارد می شود.
ملات با فشار و سرعت از دهانه خارج شده و بر روی سطح پاشیده می شود.
کاربرد افزدونی زودگیرنده یا عملکرد سریع موجب سفت شدن فوری بتن پاشنده می شود و باعث گیرش اولیه آن می شود.
