مواد اولیه موادی هستند که در تولید اولیه یا تولید کالا استفاده می شوند. مواد اولیه همانند نیروی کار و سرمایه از عوامل تولید هستند.
باید مواد اولیه برای تولید کردن محصول هات رو تهیه کنی. بدون مواد اولیه تولید کردن امکان نداره . چون هر محصولی برای اینکه تولید بشه به مواد ی نیاز داره که بهش میگن مواد اولیه. پس هر محصول برای تولید شدن به مواد اولیه نیاز داره. آخه بدون مواد ولیه میخوایی چی رو تولید کنی.
اگه میخوایی بدونی که مواد اولیه چیه باید بگم. مواد اولیه یک ماده فرآوری نشده یا کمی فرآوری شده هست که قراره خودش برای تولید شدن مواد دیگه استفده بشه. ، درواقع خودش مواداولیه اون محصول یا کالا هستش چه اون محصول و کالا خام باشه و از هیچ ماده ای درست نشده باشه (اولین ماده ی خام توی طبیعت به باشه) و چه از مواد دیگه تولید شده باشه. مثل سنگ های معدنی، روغن طبیعی، محصولات کشاورزی یا ... را ماده اولیه میگن.
بزار اینجوری بگم: که هر کالا یا محصولی یا ماده ای که بطور مستقیم توسط مصرف کننده ی نهایی (انسان یا حیوان یا گیاهاه ها) استفاده نمیشه، خودش مواد اولیه هستش.
به عبار دیگه هر کارخانه یا کارگاهی که محصولی را تولید می کنه چه آن محصول مصرف کننده نهایی داشته باشه یا اینکه برای تولید محصول نهایی دیگه به کارگاه یا کارخانجات دیگه فروخته بشه؛ خودش به ماده اولیه برای تولید نیاز داره.
مثالا، لاتکس طبیعی که از درخت به دست میاد رو درنظر بگیر. این یه ماده ی طبیعی هست که توی طبیعت به دست میاد. حالا همین مواد رو برای ساختن چندین محصول نهایی مثل، تشک، دستکش، بادکنک، کش لاستیکی، کفش تنیس و غیره استفاده میکنن
.
اما چیزی که باید بدونی اینه که تمام مواد اولیه ها برای کارگاه ها و کارخونه ها یا مواد خام توی طبیعت هستن و یا از ترکیب مواد خام توی طبیعت درست شدن.
حالا همه ی مواد هایی که کاملا بصورت خام توی طبیعت هستن به 3 گره زیر تقسیم میشن.
بر پایه گیاه/درخت – موادی مانند سبزیجات، میوه ها، گل ها، چوب، رزین، لاتکس از گیاهان و درختان به دست میاد.
بر پایه حیوانات – موادی مانند چرم، گوشت، استخوان، شیر، پشم، ابریشم همگی از حیوانات به دست میاد.
بر پایه معدن – موادی مانند مواد معدنی، فلزها، نفت خام، زغال سنگ و غیره از استخراج زمین به دست میاد.
جدای از این، توی یک واحد تولیدی، مادهاولیه رو به ۲ دسته اصلی تقسیم می کنن
دسته ی اول. مواداولیه مستقیم:
موادهای خامی که توی طبیعت هستن درواقع مواد اولیه مستقیم هم به حساب میان. بعد از اون مواد خام توی طبیعت محصولاتی تولید میشه که مصرف کننده ی نهایی میخره و بطور مستقیم استفاده میکنه.
مثلا چوب یه ماده خام مستقیمی هستش که باهاش مبلمانی مانند صندلی، میز، تخت و غیره می سازند و بعد افراد اونها رو میخرن و ازش مستفاده میکنن.یا مثلا چرم حیوانها که ازش کیف، کفش، کیف و غیره میسازند و افراد میخرند و استفاده می کنن. و....
دسته ی دوم . مواداولیه غیرمستقیم:
اما گاهی ما از مواد اولیه مستقیم مواد و محصولاتی رو میسازیم که که نمیشه بطور مستقیم ازش استفاده کرد و باید از اونها برای اختن یه محصولات دیگه و یه چیزهای دیگه استفاده کنیم. این نوع مواد که از مواد خام درست شدن ولی بطور مستقیم به دت مصرف کننده ی نهایی نمیرسند ، درواقع مواد اولیه غیر مستقیم هستن.
به عبار دیگه، ماده اولیه غیرمستقیم موادی هستن که توی ساخت محصول دیگه به کار میرند و یا برای کامل کردن محصولات دیگه ازشون استفاده میشه.
مثلاً از چسب، میخ، لاک و غیره برای ساخت مبلمان چوبی مانند صندلی، میز، تخت و… استفاده میشه و غیره . همه این مواد تولید شده از مواد اولیه مستقیم ، مواد های اولیه غیر مستقیم هستن. یا مثلا حلقههای فلزی، زیپها، چسب، پارچه آستر، رنگها و غیره مورد استفاده در ساخت کیفهای چرمی، کفشها و کیفها همگی ماده های اولیه غیرمستقیم هستند.
از تعریف های بالا مشخص شد. که برای اینکه یه محصول نهایی رو تولید کنی و به دست مشتری های نهایی برسونی ماده های اولیه لازم داره که بعد از فرآوری و کارهایی که روش انجام میدیم، به کالای نهایی تبدیل میشه.
اما اینکه ما می دانیم مواد اولیه چیه و چقدر مهمه کافی نیست!! ما باید بدونیم مواد اولیه هایی که لازم داریم تا باهاشون محصولاتمون رو درست کنیم رو از کجا، کی و چقدر بخریم. کجا، چطور و تا چه زمانی باید انبار کنیم و نگه داریم.
اینجاست که مدیریت کردن موجودی انبار به ذهن می رسه. چون محصولات نهایی که می فروشی از این مواد ساخته میشند. بنابراین همیشه باید دقت کنیکه به اندازه ی کافی توی انبار مواد اولیه ات موجودی داری و همیشه باید بدانی مواد اولیه را از کجا بخری.
مواد اولیه رو کجا، چطور و تا چه زمانی باید انبار کنیم؟
من تی پستای قبل درمورد ابزار کار، نحوه مراقبت کردن و نگه داری کردنشون توضیح دادم . حالا انبار و نگه داری کردن مواد اولیه هم شبیه همون ابزار کار هستش.
درواقع باید یه جا و مکان مخصوص برای مواد اوله ات آماده کنی. البته باید انبار مواد اولیه جدا از انبار و محل نگه داری ابزار کارت باشه.
اما اگه مجبور بودی که هر دو رو کنار هم نگه داری حد اقل بین اون محل ها دیوار یا پرده ای بکش و اونها رو ازهم جدا کن چون تو باید مواد اولیه همیشه تمیز نگه داری تا بتونی ازش محصولی تمیز بسازی. اما اگه قرار باشه انبار ابزار کارت هم توی انبار مواد اولیه ات باشه اونوقت بخاطر رفت و آمدهای زیادی که برای برداشتن و استفاده کردن از ابزار کارت داری؛ ممکنه محیط انبار مواد اوله هم الوده بشه. مثلا گرد و خاک و یا چربی های روی ابزار کار و لباس کارت روی مواد اولیه هم بشینه و این اصلا خوب نیست.
پس سعی کن انبار مواد اولیه ات رو از هر چیز غیر از خودش جدا کنی. حتی از انبار محصوات تولید شده ات - که بعدا درموردش موفصل بحث میکنم- هم جدا کن.
مورد بعد اینه که مواد اولیه هات رو مرتب توی قفسه یا گوشه های انبارت بچین مخصوصا اگه تنوع مواد اولیه ات زیاد بود چون توی این حالت راحت تر میتونی مواد اولیه ای که لازم داری رو پیدا کنی.
مورد بعد که خیلی خیلی باید بهش توجه کنی اینه که بیشتر اوقات مواد اولیه ها تاریخ انقضا دارن و یا تاریخ مصرف دارن و اگه به موقع اتفاده نشن و وارد تولید نشن خراب میشن و بعد به محصولات نهایی هم آسیب میزنن و اونها رو هم خراب میکنن. پ مراقب تاریخ مصرف اونها باش. برای این کار بهتره که انبارت رو قفسه بندی و یا قسمت بندی کنی و بعد مواد اولیه های که تاریخ های مصرف متفاوتی دارند رو از هم جدا کنی و بعد اون موادی که قبلا خریدی و یا تایخ مصرفش نزدیک تره رو اول مصرف کنی(محصول تولید کنی) بعد بری سراغ اون مواد اولیه ای که تاریخ مصرف بیشتری داره.
یه راه حل جالب برای اینکه حتی نیاز نباشه انباری برای مواد اولیه هات تهیه کنی و نخواد که هزینه ی انبار داری بدی. راه حل اینه که مواد اولیه ات رو به محض اینکه خریدی وارد تولید کنی. یعنی. فقط هروقت که میخواستی محصولاتت رو تولید کنی همون موقع بری و از بازار مواد اولیه ات رو بخری و بیاری و باهاش محصولاتت رو تولید کنی. این جوری دیگه نمیخواد مواد اولیه ات رو بخری و انبارش کنی.
توی این حالت دیگه نمیخواد هزینه ی اجاره انبار و هزینه ی انباردار(دستمزد کارگر انبار) و... بدی و نگران گذشتن تاریخ مصرف مواد اولیه ات هم نیستی و همیشه به روزترین و جدید ترین تاریخ های مواد اولیه رو میتونی از بازار تهیه کنی.
البته این بستگی به نوع شغل و محل زندگیت و بازار مواد اولیه و تورم و رکود اقتصادی و غیره داره . باید خودت ببینی که آیا این کار بیشتر به نفعت هست یا انبار کردن مواد اولیه. بقول معروف: صلاح کار خویش، خسروان دانند.
مواد اولیه را از کجا، کی و چقدر بخریم؟
اینکه مواد اولیه ات رو از کجا باید بخری، باید ببینی که شغت چیه و چه مواد اولیه ای لازم داره و بعد طبق اون بری و ببینی که اون مواد اولیه کجا گیر میاد و از اونجا بخری. باید ببینی بازار اون مواد اولیه ات کجاست . خوب اگه نمیدونیی بازار مواد اولیه ات کجات و از کجا باید بخری، میتونی بری از اینترنت کمک بگیری و یا از افرادی که خبر دارن اون مواد اولیه رو از کجا میشه خرید بپرسی.
خلاصه این دیگه کار خودته. یا اگه مامور خردی داری باید اونو راهی بازار کنی تا برات پیداش کنه.
اما اینکه کی و چه موقع باید اون مواد اولیه رو بخری: هروقت که لازم داشتی بخری بهتره چون اینجوری اولا میتونی همیشه جدیدترین و تازه ترین مواد اوله بازار رو بخری و از اونطرف هم محصولاتت بهتر و باکیفیت تر و حتی به روزتر میشه. و همچنین دیگه شاید لازم نباشه انبار هم بکنی.
چقدر باید بخری:
بهتره به اندازه درخواست مشتری هات برای محصولات نهایی،مواد اولیه بخری. به اندازه ای که از مشتری سفادش گرفتی یا میدونی محصولی که تولید میکنی حتما خیلی زود مشتری ها میان سراغش و یا براش مشتری پیدا میشه. و اگه قرار بود محصول بیشتری تولید کنی اونوقت مواد اولیه بیشتری بخر وگرنه زیاد نخر و انبار نکن چون ممکنه مشتری برای محصولاتت پیدا نشه و یا دیر به دیر پیدا بشه و بعدش مواد اولیه ات توی انبار بمونه و تاریخ مصرفش تموم بشه و بعد کلی ضرر میکنی.
پس به اندازه بخر. نه خیلی کم که نتونی محصول زیادی باهاش تولید کنی و مشتری هات رو از دست بدی و نه خیلی زیاد که روی دستت(توی انبار) بمونه و تاریخ مصرفش بگذره و خراب بشه.