مختار بن ابوعبید ثقفی ، فردی بود که به خون خواهی حسین(ع) در کوفه قیام نمود و به مدت ۱۸ ماه حاکم بیشتر مناطق عراق بود ، که سرانجام حکومت و قیام اش توسط زبیریان سرنگون شد.
ما به 5 علت این که چرا قیام مختار ثقفی نابود شد می پردازیم
1_خیانت یاران و نزدیکان
در پیش از جنگ خازر اختلافی بین عبیدالله بن حر جعفی و ابراهیم بن مالک اشتر نخعی پیش آمد که باعث شد عبیدالله بن حر بهمراه مردان قوم و قبیله اش از قیام مختار جدا گردند و به زبیریان بپیوندند.
زمانی که مختار ابراهیم بن مالک اشتر را به کوفه خواند تا او را به مصاف زبیریان بفرستد ابراهیم قبول نکرد و به مختار یادآوری کرد که با مختار فقط برای جنگ با امویان عهد بسته بود و نه جنگ با زبیریان که چندین بار مختار به ابراهیم پیغام داد و او را به جنگ با زبیریان خواند ولی ابراهیم قبول نکردو همچنین گفته شده ابراهیم از کسانی بود که از اهمیت دادن زیادی مختار به ایرانیان و موالیان ناراضی بود . این عمل اولین پیشگام شکست قیام مختار بود.
2_اهمیت مختار به موالیان
مختار با اینکه پدرش و برادرش در جنگ با ایرانیان و ساسانیان کشته شدند ولی از اولین کسانی بود که در قیام و حکومت خود بسیار به موالی و ایرانیان اهمیت می داد و از آنان دفاع می نمود که گفته شده ۲۰ هزار از سپاه مختار رو ایرانیان (تورکان آذری و دیلمیان) تشکیل می دادند که فرمانده آنها ابوعمره (کیان) بود که یکی از مهم سرداران قیام مختار بود و به فرماندهی شرطه های کوفه گماشته شد و گفته شده قاتل عمر بن سعد و شمر بن ذیالجوشن بوده !! همین باعث شد بسیاری از اعراب و قبایل کوفه و عراق و عرب از بیعت با مختار سرباز زنند و حتی برخی قبایل عرب با او بیعت شکنند !!
3_ کشته سرداران دولت و سپاه و لشگر مختار
زمانی که سپاه مختار 4 تن از مهم ترین سرداران خود را از دست داد و دولت و حکومت و قیام به شدت تضعیف شد
اولین آنها یزید بن انس اسدی بود که از فرماندهان شجاع و با تدبیر نظامی قیام مختار بود و بعد از اینکه در خازر دو بار سپاه ابن زیاد رو شکست داد بدلیل بیماری درگذشت .
دومین آنها کیان بود که بعد از اینکه بن شمیط توسط ابن وهب تحریک شد تا موالیان را پیاده به میدان بفرستد ، بهمراه یاران خود پیاده به مصاف سپاه زبیریان رفت که بعد از جنگی بلند مدت خود و یارانش شهید شدند
سومین آنها عبدالله بن کامل شاکری بود که فردی شجاع و دلاور و شناخته شده در بین کوفیان بود و فرمانده گروه ضربت قیام مختار بود ؛ بعد از اینکه در مذار توانست ضربات زیاد و مهلکی به سپاه زبیریان وارد کند و بسیاری را کشت ؛ ناگهان نیروهای جناح چپ به فرماندهی مهلب به با تمام قوا به او هجوم آوردند و بن کامل با گروهی از یَمَنیان در میدان نبرد در برابر زبیریان تنها ماند و با گروه خود به قدری با زبیریان جنگید که تا به شهادت رسید .
چهارمی هم احمر یک شمیط و از سربازان قدیمی صفین بود وی بسیار دلاور و جنگاور و باتدبر در امور نظامی بود که ولی توسط ابن وهب تحریک شد و موالیان به قصد اینکه از میدان نبرد نگریزند آنها را پیاده به میدان جنگ فرستاد که باعث شد بسیاری از ایرانیان کشته و شهید بشوند . او بدلیل این کار بسیار خود و ابن وهب را سرزنش نمود ، مدتی بعد از کشتار ایرانیان او بهمراه عده از یارانش به جنگ با زبیریان در میدان نبرد رفتند ولی چون زبیریان با تاکتیک نظامی و قدرت و تعداد بیشتر به مصاف بن شمیط و سپاهش رفتد توانستند بن شمیط را که بسیاری از زبیریان را کشت و دلاورانه جنگید را بکشند و او را شهید کنند.
البته سرداران دیگری هم بودند که در حرورا کشته شدند مانند : عمر بن عبدالله نهدی و مالک بن عمر نهدی و سلیم بن منقذ کندی . روحشان قرین رحمت و با حسین(ع) محشور شوند .
4_کشتار گسترده ایرانیان
پیشتر هم عرض کردیم که ابن وهب بن شمیط را تحریک کرد تا موالیان و ایرانیان را پیاده به بفرستد و همین باعث شد موالیان شکست بخورند و زخمی های در بین آنان سلاخی و شکنجه در همان میدان شوند که همین اصلی ترین عامل شکست قیام مختار بود که اگر موالیان سواره به میدان میرفتند شاید کشته نمی شدند که هیچ و شاید پیروز می شدند و زبیریان را به عقب میراندند .
5_ خیانت کوفیان
مختار که جنگ را به کوفه کشاند و چند نبرد هم در کوچه های جنوبی کوفه و حتی میدان کوفه با زبیریان کرد در همین حین کوفیان رنگ عوض کردند و از زبیریان حمایت نموده و و با قیام مختار به مخالفت نمودند که البته این تازگی ندارد و رنگ عوض کردن کوفیان در تاریخ حتی پیش از مختار هم اثبات شده بود .
زمانی بعد از 4 ماه محاصره کاخ دارالاماره کوفه مختار تصمیم گرفت که با تمام یاران و قوای خود به زبیریان حمله کند تا حصار محاصره بشکنند و از کوفه فرار کنند تا قوای خود را تقویت و قوی تر کنند تمام یاران مختار از جنگ پیکار در کنار و پشت او سر باز زدند و تصمیم گرفتند ار مقابل مصعب تسلیم شوند و فقط ۱۹ نفر از یاران او تصمیم گرفتند در کنار او بجنگند که بعد از شهادت مختار همه آنها که تعدادشان ۶ الی ۷ هزار بود توسط مصعب گول خورده و همگی آنها را سر از تنشان جدا کردند .
1میپردازیم
