هرواژه ای تولد، حیات و پایانی دارد
ولی این به منزله ی مرگ واژهها نیست .
« عابدین پاپی»
به قلم:عابدین پاپی(آرام)
پنداشت و برداشت از یک متن که ریشه در تجربه ی زیستی و زبانی سُراینده دارد به همین سهولت یافت نمی شود .دریافت از فهم یک اثر بستگی به بافت زبانی و ساخت معنایی آن اثر دارد که در چه زمانی متولد شده و چگونه گفتن های آن ریشه درچه فرهنگ و باورداشت هایی دارد .یک اثر موجودیت بافت زبانی خود را در دگردیسی با زیست بوم و دگراندیشی های سُراینده درکُنه جامعه پیدا میکند وساختِ معنا ممکن است که فراتر ازخودِ معنایی باشد که شاعر درازمنه های تجربه ی خویش درذهن خود پرورانده است .یک شعر در حالتی شروع به رویش و آغاز به بویش می کند که سُراینده درمستی شاعرانگی اش به هستی می نگرد وهر آنچه که فی البداهه ویا ارتجال به وجود میآید در واقع پی آمد همان مستی است.بنابراین «راز نقطه است» یک تولد نا به هنگام میباشد که هنگامه های دیروز زبان پارسی را در دایره ی دنیای تجدد به تصویر میکشد . این جرقه ها و بارقه های ارتجال گون هم خوانی و هم سانی قابل التفا تی را با زبان و تاریخ این کهن بوم برقرار ساخته اند.سرایش هایی که برمحور زبانیتی ساخت مند به سمت برنوشتی ازنبشته های پیشین درحرکتند و خواننده را با نوعی نوستالژی دیرینه گون و آرکائیک چه ازحیث تصویر و چه از لحاظ زبان و معنا مواجه میسازند.
سبک سُرایش ها اغلب ازتِم( درون مایه ای ) واقع گرا برخوردار شده اند وذهنیت سُراینده دربیشتر سروده ها به رئالیسم جادویی( واقع گرایی جادویی) نزدیک تراست . بدین سبب که در سبک رئالیسم جادویی ترتیب و توالی زمان به هم میریزد و داستان ها متأثر از ویژگی های قصه های قدیم و توصیفات سوررئالیستی ( فرا واقع گرا) روایت می شوند .به دیگر بیان،رئالیسم جادویی سبکی است میان شکاف که براثر ورود تجدد به جوامع سنتی رخ می دهد. شکافی که از آن باورهای پیشین درجامعه ی امروز جریان می یابد. با این فهم که از رئالیسم جادویی عنوان شد به نظر می آید که کارهای این دفتر در زوایایی با این سبک هم خوانی دارند زیرا که سُراینده زبان تجدد را به دایره ی زبان سنت فرا میخواند و به دنبال توالی و ترتیب مفاهیمی سنتی و مدرن است که پی آمد این ها بتواند به عنوان یک الگو در جامعه بازشناخت شود و البته درابعادی هم به توفیقاتی قابل تأمل دست یافته است اما به دلایل متعددی که مرتبطِ با شرایط اجتماعی و مناسبات سیاسی جامعه دارد ، نیاز به تلاش بیشتر وابتکار مهتری درآثارپسین و پیشین درجهت نیل به مقصد معین است . بدین روی ، صاحب این سُرایش ها آریا پور فریاد شهرویی است .پور فریادی که ازدانش و بینشی خود آگاه و خود آموز بهره جسته است به طوری که در دایره ی سُرایش بالنده و در میدان پژوهش و نویسش پاینده است . او درکارنامه ی خویش پارنامه ای درخشان و زیبنده دارد و در سال نامه ی خود به تابندگی آفتاب و جویندگی رود نزدیک است . به هر گویایی و گواهی که به این دفتر بنگریم به سهولت نمیتوان خواننده ی عامه را به خوانش سُرایش های این دفتردعوت نمود مگر این که این خواننده قبلن خصوصا"با زبان پارسی و عموما"با زبان های باستان کم و بیش آشنایی داشته باشد . این دل سُرایش ها برای خوانندگان پارسی زبان که در حوزه ی تخصص دستی دارند ازمفاهمه ای چند جانبه بهره می جویند واین دروغ است که بتوان خوانش سروده هایی این چنینی را غیر اززبان پارسی با زبان دیگری بیان داشت .دراین دفتر پورفریاد یک شاعر دو گانه زبان است که درگفتار به شیوهای سخن رانده است که در نوشتارهایش به طرز و شمایل دیگری خود را نشان میدهند .
وی با واژه محوری رابطه ی بهتری دارد تا آوا محوری و گمان می رود که این مهم به خاطر این باشد که زبان نوشتارتأثیر بیشتری را درتقویت معنا دارد . بدین ترتیب سه نکته ی مهم در«رازِ نقطه است» نهفته است. نخست این که صنعت واژه گزینی در زوایایی بدیع و تازه درشعر پور فریاد لحاظ گردیده است و دیگر رویکردی مبدع به صناعات ادبی است که این مهم را در قالبی تکنیکال به تصویر می کشد و نکته ی آخر رابطه ای است که بین زبان پارسی و ادبیات عامیانه ( فولکلور) برقرار می نماید .از جانبی دیگر پرسش از«رازِ نقطه است» شاید این باشد که چه چیزی راز نقطه است ؟ به نظر میآید فهرست مطالب و نام اشعار بخشی ازاین راز باشند واهمیت دادن به واژه ها که در هرجای سطر که دوست دارند میتوانند بنشینند. این حرکت دمکراتیک وار با واژه ها نیز ازدیگر ساخت مندی های شاعرند که با ذهنیتی تازه نُمود یافته اند. اهمیت دیگر،دراین است که کلمات به دو بخش کلمات با نقطه و کلمات بی نقطه تقسیم می شوند و اغلب سُرایندگان درمتن خویش ازهر دو بخش استفاده میکنند اما به نظر می رسد که «رازِ نقطه است» میتواند هم به معنی شعر باشد و هم به معنی واژه هایی است که راز نقطه را در پیش خود نگه میدارند . واژه هایی که بی نقطه هستند اما پیامدی با نقطه دارند و واژه هایی که با نقطه هستند ولی دارای پی آمدها و مفاهیمی بی نقطه اند! بی نقطه به مانند: کمال که به معنی رسیده و یا پخته است و یا روال و روان که به معنی سیر و جاری است و با نقطه به مانند: رسیده که به معنی کمال است و خالی که به معنی تهی است و یا رنج که به معنی درد و مرارت است . دیگر مهم در این خیال،باز آفرینی زبان پارسی است که در زوایایی به فراموشی سپرده شده است و جای خالی آن درزبان امروز ما کاملن محسوس است . بنابراین کارِپورفریاد کاری است دامنه داردردایره ی زبان و ادبیات پارسی که نیاز به حمایت دارد و درجهاتی هم کاری است تطبیقی که درادبیات تطبیقی محل بحث و نظر است به گونه ای که تطابق زبان کهن را با نشانه های دنیای امروز در بطن خود نشان می دهد به شواهد ذیل:
«یک»
گریبان تو / گیسوی باد می نویسد
به دکمه های پریده رنگ پریده
و خروش زبان شناسی تنت
آواز ماه را
به هندسه ی تازیانه های / جهان درون/ یک دوسه
زخم های گل بانو
و کارگاه بلدرچین هلدرچین را
کتاب مرگ میشناسد
بنویس هایدگر تابش تاریخ را / که سروده را
سنگ گوری نیست
«دو»
نوشته های سنگ را / خط بزنید!
بدرید و بسوزانید / تن او را / آدمی که
سنگ بدوش است / سنگ را / خط میزند
یک سطر سروده و بسرایید در
پیشگاه فانوس سُراینده
که بامداد را خط میدهد
سپس درستی را / پرواز دهید
بانگِ آرام بودن
زِسکوی پریدن رشد میکند
و چشمان او
بازتاب دُرفش شکسته ی / پرندهای است که
تنفس را / میبرد با خود
در اندیشه ی سختی مرگ .
«سه»
وقتی وقت / وقت وقتی دارد
و هنوز / در هنوزها هنوز باید
چه خواندنی دارد به گریبان سپیدها و پای در
هیس هیییییییییییس!
روبه رو / خیمه به خیمه
مگر باران بی ابر
داریم نداریم داریم !
که پرانتزی تاخته در سروده
فاخته های لاک مهر
کبوتر باز شد/ باز همسایه .
«چهار»
این بار باید بار را بار
نخوابم بارها بار دارد
بابا بی بار بابا
بارندگی پشت بام نیست
تشتی که چکه ها را
هی چرتکه می شنود
ره بر جمهوری آب هاست
و گرگی که تو را / و برد
به تنهایی در را / در چریدن / دارد گوسپند و برم
بیا گرگ باشیم گرگ بیا!
فلاخن های تاریخ مرز
یورش پاهای پتی
دشنام های تر و کمی کنسرو
سرباز پاشویه!
پا شو پا/ فتیله را بنگر
چرا در شاهنامه / زبان دری دردارد در
نه دردهای دروازه
و هی نفت می شود پرچم
به های های
گریه گریز گونه به گوزن های / پا به زا به پا
گریز از به تا
و تاریخ زبان ندارد به دارد
زبان زنبور زنانگی .
پورفریاد درسروده هایش از صنعت واج آرایی و جناس بهره ی فراوانی برده است و دو صنعت استعاره و ایهام نیز در زوایایی مشهود و مبدع به چشم می آید .کارکرد زبانی این شاعر یک کارآمدگی چند جانبه دارد که توأم با کاربست هایی از آرایه های ادبی است و این آرایه ها برموسیقی لفظی و معنوی شعر پورفریاد افزوده اند.بهرهگیری ازسجع های متوازن و متوازی ومطرف و انواع جناس اعم ازتام و اختلاف درمصوت و حروف که با مهارت و چیدمان خاصی درشعرحضور مییابند ازعمده خصایص هنری دراین دفتر به شمار میروند . به گونه ای که یک واژه شاید چند بار خود را در شعر تکرار میکند تا که مفاهیمی دیگر را به تصویر برکشد و این کار کشیدن از واژه ها ازبرای رسیدن به پیامی هنری از شاخصه های شعر پور فریاد است .دیگر نکته که شاید پرسش برخی از خوانندگان ازسُراینده باشد این است که آیا بازبینی وباز آفرینی چنین زبانی که ریشه در زبان پارسی دارد، دردنیای امروز ، چه نوعی جهان شمولی را می تواند به همراه داشته باشد و به چه اندازه در جامعه ی امروز جامعه پذیر است؟ در جواب باید گفت که شوربختانه بخش عمده ای ازسروده های پیشین ما از بین رفته اند و تنها بخشی کوتاه از سروده های زرتشت را درپنج فصل در کتاب اوستا مشاهده میکنیم و این به منزله ی آن است که ادبیات و فرهنگ پیشین ما به فراموشی سپرده شده است و باز بینی و بازآفرینی زبان پارسی با بهره گیری از نشانه های زبانی، فرهنگی و تاریخی از مهم ترین کارهای شایسته و پسندیده است .هویت یک دیار بستگی به زبان و فرهنگ غنی آن دیار دارد . ریشه های زبانی و ادبی هویت ما هستند و هویت در هر کشوری از اهمیت بالایی برخورداراست و دیگر این که ، اگر چه جامعه پذیری دردنیای امروز براساس مؤلفه هایی دیگر درحرکت است اما درهر برهه ای اززمان حضور زبان و فرهنگ های پسین( قبلی) خود محرکی مهم در جهت پالندگی و بالندگی زبان و فرهنگ های پیشین ( کنونی) است .
نگاشته شد :
برای «رازِ نقطه است» که رازهایی به رنگ احساس و به زیبایی تخیل به همراه داشت
وبرای سُراینده ی رازِ نقطه است که امید میرود به نازهایی به سان پرِ باز و دریافته هایی دیگر ازجنسِ زمانِ رازدست یابند.
