تقویت هوش هیجانی در کودکان به‌عنوان روشی تأثیرگذار و کاربردی در تربیت فرزندان موفق بیان می‌کنند. هوش هیجانی (EQ) در واقع همان شناختی هست که فرد بر روی عواطف و احساسات خود داشته و در مواجهه با افراد مختلف سعی می‌کند آن را به طور صحیح کنترل کند.
حتماً این ضرب‌المثل ترکی را شنیده‌اید «اوشاقیم عزیز اما تربیتی اوناندا عزیز» یعنی فرزند برای پدر و مادرش بسیار عزیز است، ولی تربیت بچه و تعالی او مهم‌ترین و عزیزترین کار ممکن است. برای همین روان‌شناسان و متخصصان حوزه کودک و نوجوان طی تحقیقاتی که تابه‌حال انجام داده‌اند، تقویت هوش هیجانی در کودکان را به‌عنوان روشی تأثیرگذار و کاربردی در تربیت فرزندان موفق بیان می‌کنند.
در ابتدا بهتر است اطلاعاتی درباره هوش هیجانی به دست بیاوریم و بدانیم که اصلاً هوش هیجانی انسان چیست؟ آیا همه افراد و کودکان از هوش هیجانی برخوردار هستند؟ و یا تفاوت هوش هیجانی با بهره هوشی چیست؟
هوش هیجانی (EQ) در واقع همان شناختی است که فرد بر روی عواطف و احساسات خود داشته و در مواجهه با افراد مختلف سعی می‌کند هیجانات و احساسات خود را به طور صحیح کنترل نماید. عصبانیت، خوشحالی، ترس و...، همه این موارد جزو مؤلفه‌های رفتاری هستند و در حیطه هوش هیجانی تعریف گرفته و می‌توان در مورد آن به طور مفصل مطالعه کرد.
بر اساس نتایج پژوهش‌های روان‌شناسی افرادی که از هوش هیجانی بالایی برخوردار هستند، رفتارها و احساسات خود را در مقابل دیگران و در حین ارتباط با محیط پیرامونشان به‌راحتی کنترل می‌کنند. این افراد نتایج مثبت و منفی رفتار خود را رو به‌خوبی سنجنده و با آگاهی کامل از محیط عمل می‌کنند.
تعریف هوش هیجانی اولین‌بار در سال 1990 توسط روان‌شناس معروف به نام پیتر سالوادور مطرح شد. این خصیصه انسانی شاید در سال‌های قبل اهمیت چندانی نداشت و ضرورت تقویت آن برای کسی مهم نبود.
اما در عصر حاضر با پیشرفت تکنولوژی و پیدایش ابزارآلات جدید ارتباطی و گسترش شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی ضرورت توجه به توسعه و تقویت هوش عاطفی روزبه‌روز از اهمیت بیشتری برخوردار گشته است. طبق نظریه گلمن با بهره‌مندی از EQ شما به‌راحتی میتوانید مؤلفه‌های هوش هیجانی رو درک کرده و از آن برای توسعه روابط فردی و اجتماعی در راستای ارتقای رفاه شغلی و زندگی در آینده استفاده کنید.
طبق نظریه گلمن ۸۰ درصد موفقیت افراد جامعه وابسته به تقویت هوش هیجانی عنوان میگردد، اگر بخواهیم نظر دانشمندان مختلف را درباره انواع توانایی‌های ذهنی انسان بررسی کنیم باید منابع مختلفی را موردمطالعه قرار دهیم.
آنچه که محققان درباره هوش هیجانی اتفاق‌نظر دارند، این است که هوش هیجانی EQ با بهره هوشی IQ کاملاً متفاوت است. چرا که بهره هوشی در واقع یک توانایی ذاتی و فطری هست که در فراگیری و یادگیری مسائل مختلف کاربرد دارد، بر همین اساس نمی‌توان بهره هوشی را تقویت نمود، درصورتی‌که روش‌های مختلفی برای تقویت هوش هیجانی وجود دارد.
در این بخش سعی داریم راه‌های تقویت هوش هیجانی در کودکان را مطرح کنیم که بر اساس پژوهش‌های محققان مطرح دنیا پیشنهاد شده است. مطالعات نشان داده والدینی که نسبت به هوش هیجانی تقویت شده در کودکان اطلاعاتی داشته باشند و مادر خانواده با استفاده از ابزار انعطاف‌پذیری سعی در درک جایگاه احساسات فرزندان خود داشته باشد نسبت به سایر خانواده‌ها، کودکانی موفق‌تر تربیت می‌نمایند.
فراهم‌کردن محیط آرام و به‌دوراز تنش باعث می‌شود تا کودک در خانه و در کنار والدین خود احساس امنیت کند و به‌راحتی احساسات خود را بروز دهد. پس سعی کنید محیط خانه و خانواده را برای فرزندانتان به فضای امن تبدیل نمایید. در این صورت شما به‌راحتی میتوانید نوع رفتار و هیجانات کودکان را شناسایی نموده و بر اساس آن سیستم تربیتی اصولی بچینید.
حتماً این جمله به گوشتان خورده که می‌گویند؛ بچه‌ها آینه والدین هستند؟ این جمله به این معنا است که پدر و مادر هر رفتار و گفتاری داشته باشند کودک آن را فرامی‌گیرد؛ بنابراین شما هرچه تقلا کنید که کودک را با چهارچوب و اصول خاصی تربیت نمایید تا زمانی که خودتان رفتارتان را بر اساس اصول مدنظرتان نچینید، این تربیت تأثیرگذار نخواهد بود.
در نتیجه بهتر است ابتدا شما یاد بگیرید که چگونه رفتارها، احساسات و هیجانات خود را مدیریت و کنترل کنید و در کنار آن راه‌های مختلف تقویت هوش هیجانی را آموخته و به کار ببندید.
متخصصان روش‌های مختلفی برای تقویت هوش هیجانی در کودکان ارائه داده‌اند که شما میتوانید به‌راحتی با مطالعه در این زمینه با شیوه‌های مختلف کنترل هوش هیجانی آشنا شده و از این شیوه‌ها برای تربیت فرزندان موفق استفاده کنید
یادتان باشد که تجربه مادر همه علم‌ها است، به کودکانتان اجازه دهید تجربه کنند، صحیح و خطا کنند و بتوانند طی این تجربیات خوب را از بد تشخیص دهند. با فرزندانتان همراهی کنید تا باتجربه برخی موارد را بیاموزند مثل اینکه کجا باید خشمگین باشند و کجا باید این خشم رو بروز نداده و آن را کنترل کنند.
هیچ‌گاه تشویق کردن کودکتان را فراموش نکنید؛ چرا که تشویق و دریافت جایزه به کودکان انگیزه می‌دهد تا مسیری را که طی کردند رو دنبال کنند و تنبیه به کودکان میآموزد که در مورد کاری که انجام داده‌اند باید تجدیدنظر کنند.
تمرین‌هایی برای افزایش هوش هیجانی در کودکان و نوجوانان
از تست‌ها برای تحلیل هوش هیجانی کودکانتان استفاده کنید
تست هوش هیجانی در واقع مجموعه‌ای از انواع پرسش‌ها و آزمون‌های روان‌شناسی است که به‌وسیله آن می‌توان توانایی افراد مختلف در شناخت و کنترل احساس خود را ارزیابی کرد. تست‌های مختلفی برای ارزیابی این هوش/ هیجان طراحی شده که برخی از آن‌ها به ترتیب عنوان شده:
کلام آخر
هوش هیجانی به‌عنوان ضریب عاطفی که با علامت اختصاری EQ شناخته می‌شود، در واقع توانایی درک و مدیریت احساسات افراد برای کاهش استرس، برقراری ارتباط مؤثر با دیگران، غلبه بر چالش‌ها و خنثی‌کردن تعارضات است. تقویت هوش هیجانی به کودکان و فرزندان شما کمک می‌کند تا روابط قوی‌تری ایجاد کنند، در مدرسه و کار موفق شوند و در جهت رسیدن اهداف شغلی و شخصی خود مسیر بهتری را طی کنند.
این توانایی به شما کمک می‌کند تا هیجانات درونی خودتان را شناخته و با احساسات خود ارتباط برقرار کنید و تصمیمات آگاهانه‌ای در مورد آنچه برای شما مهم است را اتخاذ کنید.
