کریم خان زند از قوم لک

کریم خان زند لک از طایفه زند قوم لک بود که در اینجا چندین منبع از لک بودن طایفه زند و کریم خان زند از تبار قوم لک گفته شده بارگذاری شده است:

اشاره به تبار کریم خان و سلسله زندیه از قوم لک و جداگانگی لک و لر و کرد از یکدیگر

ــــــــــــــ

آذربایجان برای چند سال توسط یکی از ژنرال‌های افغان نادر، آزادخان از قبیله سلیمان غلجایی، در برابر مخالفت اکثر قبایل محلی اشغال شد. در استان‌های مرکزی غربی، لرها، لک‌ها و کردها در مخالفت با افغان‌ها گرد هم آمدند و ابتدا توسط علی‌مردان خان از لرهای بختیاری و سپس توسط کریم خان از لک‌های زند رهبری شدند. کریم خان بر بختیاری‌ها پیروز شد و افغان ها را شکست داد....

#زند

📚بن مایه:

Tribe and State in Iran and Afghanistan ,Richard Tapper, P_15

اشاره به تبار لکی کریم خان و ایل زند در نسک کوچ‌نشینی در ایران (از دوران باستان تا دوران مدرن) نوشته دانیل پاتس، برگ ۲۶۲

در میان افراد قبیله لکِ زند که در آغاز به دست نادرشاه به خدمت نظامی واداشته شده بودند، مردی بود به نام کریم‌بیگ که در حدود زمان کوچ بختیاری‌ها از خراسان، گروهی کوچک متشکل از سی تا چهل خانوار لک تبعید‌شده را از درگز به سرزمین مادری‌شان، در نزدیکی ملایر در جنوب همدان، بازگرداند.

ــــــــ

📚: NOMADISM IN IRAN

FROM ANTIQUITY TO THE MODERN ERA

D. T. POTTS,P_262

اشاره به

_تبار لکی ایلات زند، باجلان، مافی و بیرانوند و پشتیبانی آن‌ها از سلسله زندیه

_حضور قوم لک در خانقین، ورامین، تهران و قزوین

در دانشنامه اسلام جلد پنجم، رویه ۶۱۷

حتی پس از شاه عباس، چندین قبیله لک بیرون از لرستان وجود داشت. زین‌العابدین (اوایل قرن ۱۹) در میان لک‌ها از این‌ها نام می‌برد: زند، مافی، باجلان و زندی کاله (؟). کریم‌خان زند (زاده پریی) به قبیله آخری تعلق داشت (بر اساس هوتم-شيندلر: بگله). هنگامی که در شیراز بود، کریم‌خان قبیله لکِ بیرانوند را فراخواند. در سال ۱۲۱۲ قمری/۱۷۹۷ میلادی، بیرانوندها و باجلان‌ها به‌طور فعال از محمدخان زند در تلاشش برای تصرف قدرت از قاجارها پشتیبانی کردند.

در دوران قاجار، چندین قبیله لک از هم پاشیده شدند. زندها تقریباً به‌طور کامل ناپدید شدند؛ در سال ۱۸۳۰ بقایایی از آنها میان باجلان‌های خانقین دیده می‌شد. هنوز هم چند خانواده زند در ناحیه درودفرامان در جنوب‌شرقی کرمانشاه وجود دارند.

امروزه مافی‌ها در ورامین، تهران و قزوین حضور دارند.

#زند

📚:THE ENCYCLOPAEDIA OF ISLAM

PREPARED BY A NUMBER OF LEADING ORIENTALISTS

اشاره به تبار لکی

ایلات زند، بیرانوند، خواجه‌وند، نداوند[هداوند]، نکاوند، جلیلوند، عبدالملکی، سیاه‌خشن در مجله انجمن جغرافیایی سلطنتی، جلد ۷ ، سال ۱۸۳۷ میلادی روزگار سلطنت محمدشاه قاجار

ـــــــ

لک: این یک قبیله بسیار بزرگ است که به شاخه‌های زیادی تقسیم می‌شود؛ آن‌ها ایرانی هستند و سنت‌ها به آن‌ها می‌آموزد که ریشه خود را به سلسله کیانیان نسبت دهند. «کی» در فارسی باستان یا پهلوی به معنای پادشاه بزرگ یا غول است. زندها، قبیله کریم خانِ معروف، لک هستند و همگی به غارتگر بودن مشهورند. آن‌ها[لک‌ها] در سراسر ایران بسیار پراکنده‌اند، اما سکونتگاه اصلی آن‌ها در حدود قزوین و استان‌های فارس و مازندران است. شاخه های اصلی آنها شامل  بیرانوند، خواجه‌وند، نداوند[هداوند] ، نکاوند، جلیلوند، عبدالملکی و سیاه‌خشن هستند. بخشی از این مردم علی را خدا می‌دانند و به ناصری معروفند...

... جمعیت آن‌ها حدود ۲۰٬۰۰۰ خانه تخمین زده می‌شود و بخشی در شهرها و بخشی در دشت‌ها زندگی می‌کنند.

ـــــ

📚بن‌مایه‌:

The Journal of the Royal Geographical Society

Vol. 7

اشاره به تبار لکی کریم‌خان زند در نسک تاریخ ایران نوشته سر پرسی سایکس ، ۱۹۱۵ میلادی

رویه ۳۷۳

ــــــــــــــــــــــ

کریم خان زند چهارمین مدعی: کریم خان پسر ایماق [ایناق] از طایفه‌ی زند، که بخشی از لـک به‌شمار می‌رود. کریم که از جایگاه بالایی زاده نشده بود، در زمان نادرشاه به‌عنوان یک سرباز خدمت می‌کرد، بی‌آن‌که شهرت یا تمایز خاصی پیدا کند.

این قبیله‌ی باستانی آریایی چراگاه‌های خود را در نزدیکی شیراز دارد. من با بخشی از آن‌ها در جنوب کرمان برخورد داشتم. ( «ده هزار مایل پهناور»، رویه ۴۲۸)

📚بن‌مایه:

A HISTORY OF PERSIA BY

LIEUT.-COL. P. M. SYKES

C.M.G., C.I.E.

INDIAN ARMY

GOLD MEDALLIST OF THE ROYAL GEOGRAPHICAL SOCIETY AUTHOR OF 'TEN THOUSAND MILES IN PERSIA AND THE GLORY OF THE SHIA WORLD

اشاره به تبار لکی کریم‌خان زند در نسک

دانشنامه بریتانیکا، بررسی جدیدی از دانش جهانی، جلد ۹ رویه ۱۰۳

ــــــــــ

مهم ترین قبایل [در ولایت فارس]عبارت‌اند از قشقایی با ریشه و گویش ترکی، خمسه با ریشه عربی_ترکی و لک‌ها که یکی از نیکوکارترین فرمانروایان، کریم خان زند (۱۷۵۰_۱۷۷۹) را به ایران هدیه کردند.

ــــــــــــ

📚Encyclopaedia Britannica, a New Survey of Universal Knowledge , Volume 9 ,p_103

اشاره به تبار لکی ایل زند در نسک مستطاب گنج دانش؛ محمد تقی‌خان متخلص به حكيم.

طهران: به سعی و اهتمام ملامحمود و ملا رضا كتابفروش خوانساری؛

(طهران: كارخانه ميرزا حبيب‌الله) روزگار ناصرالدین شاه قاجار

ــــــــــــــ

طایفه زند اگر چه بسیار نیست و شعبه است از لک، لکن در میان سایر قبایل اعتباری عظیم و امتیازی خاص دارند و گویند از آن به زند معروف و به این لقب موصوف‌اند که زردشت پیغمبر عجم محافظت کتاب زند و اوستا را به ایشان محول کرده بود.

ـــــــــــــــ

پ.ن: اين كتاب درباره جغرافيا و تاريخ شهرهای ايران، به تربيت حروف اسامی شهرهاست. فهرستی از اسامی افرادی كه تا زمان ۱۳۰۳ قمری تاليفاتی درباره ايران داشته‌اند و نيز فهرست اسامی شهرهای ايران با توضيحات آنها در ديباچه آمده است.

اشاره به تبار لکی خاندان زندیه و گزارش تبعید و وضعیت بغرنج خانواده‌های لک‌ حامی آنان در نسک:

ACCOUNT OF THE TRANSACTIONS от HIS MAJESTY'S MISSION TO THE COURT OF PERSIA , IN THE YEARS 1807-11 , BY SIR HARFORD JONES BRYDGES , BART . K.C. , LL.D. , LATE ENVOY EXTRAORDINARY AND MINISTER PLENIPOTENTIARY TO THE COURT OF TEHERAN .

رویه: ۱۷۶

____

نامه او به لرد مینتو کوتاه و نامه ای خصوصی بود که سر هارفورد از شیراز دریافت کرده بود

با بازگویی شرایط تمام لک‌ها که با زندها پیوند داشتند که به واسطه بیرون افتادن از "شهر(شیراز)" و شرح رنج‌ها و ناراحتی‌هایی که این قضیه برای بسیاری از خانواده‌های بی‌گناه ایجاد کرده بود.

His letter to Lord Minto was short , and chiefly consisted of an extract of a private letter " which Sir Harford had received from Schyras ; stating the circumstance of all the Lacks * con- " nected with the Zunds , being turned out of the city , and describing the misery and distress this " had occasioned to many innocent families.

اشاره به تبار لکی خاندان زند در نسک قم از ابتدای دوره قاجار تا مشروطه؛بررسی سیر تحولات سیاسی،اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی؛ دکتر سید حسین قریشی کرین.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ایل زند یکی از ایل‌های اصلی ایران و از ایلات لک ناحیه‌ مرکزی زاگرس است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــ

زبان لکی زبان ایرانی و اصیل است که قومی از اقوام ایرانی نژاد به نام لک بدان تکلم میکنند.طوایف لک بیشتر در نواحی شمال و شمال غربی لرستان ایلام،کرمانشاهان و قسمتهایی از همدان و قزوین زندگی میکنند، طایفه زند در زمره طوایف لک به شمار می‌آیند.

اشاره به تبار لکی ایل زند در نسک تاریخ هیچکس ؛ بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر افشاریه و زندیه از بنفشه حجازی

اشاره به تبار لکی ایلات زند،کلهر،زنگنه،مافی و باجلان و تمایز لک از لر و کرد در نسک:

البصرة

تاریخها_عشائرها_حکامها_علماوها

میرزا حسن خان ترجمه خالد محمد عمر

رویه:۶۷

آنها(زند) شاخه ای از طوایف لک هستند که شامل کلهر، زنگنه، مافی و باجلان نیز می شوند. زندها خود را از لرهای فیلی و کردهای اردلان متمایز میدانند.

وهم فرع من عشائر اللاك ، التي تتضمن أيضاً الكلهور والزنكنة والمافي والباجلان ، وكان الزنديون يميزون أنفسهم عن كل من اللور الفيليه وعن أكراد اردلان.

اشاره به تبار لکی ایل زند در نسک مشاهدات سفر از بنگال به ایران در سال‌های ۱۷۸۷-۱۷۸۶ میلادی از ویلیام فرانکلین

اشاره به تبار لکی ایلات زند، باجلان و مافی در نسک زبده تاریخ کرد و کردستان از محمد امین زکی‌بگ

اشاره به تبار لکیِ دودمان زند در نسک پیشینه ایرانیان اثر عبدالعظیم رضایی

اشاره به تبار لکیِ ایل زند در نسک تهران به روایت تاریخ از مسعود نوربخش

اشاره به تبار لکی دودمان زند در نسک شرح حال رجال ایران در ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری از مهدی بامداد

اشاره به تبار لکی خاندان زند در نسک:

The kurds

A Concise Handbook

By:Mehrdad Izadi

رویه: ۱۲

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

Karim Khan,the founder of the Zand dynasty of Persia that succeeded the Afsharids , was himself born to a family of these Lak deportees ( of the Zand tribe). After ascending the Peacock Throne , Karim brought most of his people back to their original home .

کریم خان، بنیانگذار سلسله زندیان ایران که جانشین افشاریان شد، خود در خانواده ای از این تبعیدیان لک (از قبیله زند) به دنیا آمد. کریم پس از رسیدن به تخت طاووس، اکثر همتباران(مردم) خود را به خانه اصلی خود بازگرداند.

اشاره به تبار لکی خاندان زند در نسک تاریخ مفصل اسلام و تاریخ ایران پس از اسلام از ظهور پیغمبر تا عصر حاضر

اشاره به تبار زندی روستای نصرت‌آباد در حدفاصل قم و ساوه در نسک :

EASTERN PERSIAN IRAK

BY

SOCIETY

GENERAL A. HOUTUM- SCHINDLER,

F.R.G.S. , CORRESP. MEMB. IMP. GEOLOG. INST. AND GEOG. SOC. VIENNA, AND

ANTHROP. SOC. BERLIN, M.R.A.S. , NUM. SOC. , ETC.

رویه: ۷۵

اشاره به هفت طایفه لَک در استان قم در کتاب تاریخ و جغرافیای قم نوشته افضل الملک کرمانی:

زند ‌، کلهر ، کُرزه بر ، گائینی ، لشنی ، سعدوند ، عبدالملکی

ــــــــــــــــــــــــــــــ

میرزا غلامحسین ادیب کرمانی معروف به افضل الملک ، نویسنده ، شاعر و مورخ دولتی و رسمی عهد مظفرالدین شاه که نسبش به کریمخان زند می‌رسد در سال ۱۳۰۴ ق از کرمان به قم سفر میکند و به مدت هفده ماه در این شهر اقامت میگزیند وی در این مدت کتاب تاریخ و جغرافیای قم یا سفرنامه قم را گردآوری میکند.

ـــــــــــــــــــــــــــــ

پ.ن: طوایف نامبرده بعد از فروپاشـی حکومت زندیه از شیراز به کویر قـم تبعید شده و هفت طایفه ای هستند که در قـم به لَک(زند) معروند، شهر حاجی آبادلَکـها(قنوات فعلی) در ده کیلومتری شهر قم و محله زندآباد بیشترین جمعیت از لَکـها رو در این استان به خود اختصاص داده اند که به زبان لَکـی نیز تکلم دارند.

اشاره به هواخواهی قوم لک از خاندان زند در نسک ایران امروز 1907-1906 ایران و بین النهرین. اوژن اوبن.

رویه:۱۹۷

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

در پایان قرن هجدهم آغا محمدخان از راس ایل خود بر مسند قدرت تام صعود نمود و بار دیگر بسیاری از ایلها را از هم پاشاند.او افراد ایل لک را که متهم جانبداری از خاندان زند دربرابر قاجار ها شده بودند از فارس به شمال ایران کوچانید.

اشاره به تبار لکی کریم خان زند در نسک تاریخ اجتماعی ایران جلد چهارم؛مرتضی راوندی

رویه:۷۰۸

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

نیروهای انتظامی کریم‌خان زند:

« بطوری که از حواشی کتاب تاریخ کلام الملوك برمی آید ، دردستگاه کریمخان ، غلام ١٤٠٠ نفر ، متفرقه ۲۰۰ نفر تا ۱۲۰۰ نفر در کارخانه او بودند که طایفه ای از الوارند و همه دارای تفنگ یا چخماقی بودند و مشهور به غلام چخماقی، یساول هزارنفر که علی مرادخان زند و عسکر خان رشتی و میرزا محمدخان قاجار دولو از آن جمله اند.نسقچی هزار نفر ، شش هزار نفر نوکر بروجردی ؛ در بارعام هشت هزار نفر حضور می یافتند.زنبور کچی ۷۰۰ نفر ، نوکر عراقی ۱۲ هزار نفر ، نوکر فارسی ۶ هزار نفر ، لک ٢٤ هزار نفر ( لک ها از طایفه خود او بودند،) بختیاری سه هزار نفر ... »

اشاره به تبار لکی خاندان زند و تعریف و تمجید فتحعلی شاه قاجار از لطفعلی خان زند در نسک :

A GENERAL SKETCH

OF THE

HISTORY OF PERSIA.

BY

CLEMENTS R. MARKHAM C.B. F.R.S.

فتحعلی شاه قاجار در وصف لطفعلی خان #زند می‌گوید:

"He was a true and noble lion"

«او[=لطفعلی خان زند] یک‌ شیر واقعی و نجیب بود.»

برگردان:

خسرو، پسر لطفعلی خان با وجود اینکه به طرز وحشیانه‌ای نفله(اخته) شده بود، این اجازه را یافت که بتواند در دربار قاتل پدرش زندگی کند. زمانیکه سرهارفورد جونز در سال ۱۸۱۰ در کمپ سلطنتی بود،فتحعلی،شاه‌ حاکم به او اجازه داد با آن جوان نگون‌بخت مصاحبه داشته باشد.آنها درباره اوقات خوشی که در شیراز داشتند صحبت کردند که اکنون برای همیشه به پایان رسیده است. شاهزاده جوان در زمان خداحافظی اعلام کرد که: «خدا را سپاسگزارم که در زندگی دو چیز را دیده ام. یکی اینکه دیدم حاج ابراهیم رذل بینایی را از دست داد و دیگری اینکه با شما گفتگو کردم.»همان موقع فتحعلی شاه گفت که اگر او به جای عمویش آقا محمد، لطف علی خان را اسیر میکرد، هرگز به این ظلم و خواری تن نمی داد و گفت:«لطف علی خان یک شیر واقعی و نجیب بود.»

برگی از نَسْک اصلی تاریخ کامل ایران / نوشته سرجان ملکم در موزه اسناد ملی ایران

سرجان ملکم:

«ایل مافی نیز مانند عشایر زند از قبایل لَک هستند و لَک یکی از ایلات بزرگ ایران است.»

این کتاب در سال ۱۸۱۵م(بیش از دو قرن پیش) برای اروپاییان به زبان انگلیسی منتشر میشود و سپس میرزا اسماعیل حیرت معلم و ادیب ایرانی در هندوستان در سال ۱۲۸۷ه ق در بمبئی آنرا به فارسی ترجمه میکند.

شرح نبرد حاکم همدان و حسنعلی‌خان والی کردستان با لک‌های #زند در نسک تاریخ گیتی‌گشا اثر میرزا محمد صادق موسوی نامی اصفهانی(از منابع دوره زندیه)

نامی اصفهانی:

«چون حسنعلی‌خان کرد از نادانی موکب فیض مبانی را خدمت گذاری نکرد پای براه غرور و نخوت در آورده بود. رایات فتح آیات متوجه ولایت کردستان و بنیان عز و شان او نیز لگد کوب سم ستور گشت »

اشاره به جانبداری اکراد از اتراک حاکمِ همدان و ائتلاف‌ آنها در نبرد با لک‌های زنگنه و #زند

این سند نیز در دنباله‌ی فرسته‌های پیشین-که راجع به دوگانگی و مغایرت سرگذشتِ تاریخیِ لکها و کردهاست-بارگذاری می‌شود تا مشتی باشد بر دهن یاوه‌گویانی که پانکردیسم و اسلاف‌شان را چوپشت و متفق تاریخی لک‌ها می‌انگارند.

شایان ذکر است که نسک تاریخ اردلان در رده‌ی منابع محلی و جانبدارانه‌ دسته‌بندی می‌شود.در اینگونه منابع،نویسنده یا با هدف نگارش تاریخ مردمی که به آن تعلق خاطر دارد قلم‌فرسایی می‌کند یا بنا به سفارش حکام محلی.به هر روی در این گونه از منابع که باید رتبه‌ی کم‌اهمیت‌تری برای آنان در نظر گرفت،رویکرد ناسیونالیستی موج می‌زند و گاه چنان به مصادره‌ و تحریف تاریخ می‌پردازند که ممکن است بعدها نیز به عنوان یک مرجع برای نویسندگان بی‌طرف قلمداد شوند.

اشاره به تمایز و تغایر اقوام لک و لر و کرد از همدیگر و تبارِ لکیِ خاندان زند در نسک :

THE CAMBRIDGE HISTORY OF

IRAN

Volume 7

FROM NADIR SHAH TO THE ISLAMIC REPUBLIC

edited by

PETER AVERY

GAVIN HAMBLY

CHARLES MELVILLE

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

اشاره دای اوتیس به تبار لکی ایل زند در دانشنامه بریتانیکا(به سال 1898)

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

The Zend is said to be a branch of the Lak tribe, dating from the time of the Kaianian Kings ...

زند شاخه ای از قوم لک است که پیشینه و قدمت آنان به زمان شاهان کیانی برمیگردد...

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

اشاره به تبار لکی خاندان زند در نسک تاریخ کامل ایران، سر جان ملکم،پوشینه دوم، رویه ۵۱۹

طایفه زند اگر چه بسیار نیست، و شعبه ای است از لک،لاکن در میان سایر قبایل اعتباری عظیم و امتیازی خاص دارند.

بعضی بر آنند که این طایفه را زند به جهت آن خوانند که زرتشت محافظت کتاب زند اوستا را به ایشان محول کرده بود.

کریم خان زند قبیله خود را به مدد خویش خواند، ایشان را بر اتفاق و اتحاد و تحمل مشاق ترغیب کرد و گفت:

«عِدُد و عدد و شهامت و رشادت و نسب ایشان که از سلسله بهادران قدیم ایران است و رعایت نام و ننگ، اقتضای آن دارد که بکوشند رقبه از ربقه بندگی دیگران کشیده،پای خداوندی بر گردن حریفان گذارند و از زیردستی به زبردستی که به همه جهت حق ایشان است گرایند.»

اشاره به تبار لکی خاندان زند و تمایز و تغایر لک و لر از همدیگر در روزنامه سفر هیئت سر‌جان‌ملکم به دربار ایران در سال‌های ۱۷۹۹ ، ۱۸۰۰ و ۱۸۰۱ به قلم ویلیام هالینگبری

اشاره به تبارِ لکیِ خاندان زند در نسک تاریخ پنج‌هزار ساله ایران اثر دکتر صدیق صفی‌زاده (بوره‌که‌یی)

رویه:۱۷۳۲

اشاره به تبار لکی خاندان زند در نسک روزگاران (تاریخ ایران از آغاز تا سقوط سلطنت پهلوی) نوشته عبدالحسین زرین کوب.

اشاره به تبار لکی خاندان زند و ایل عبدالملکی در نسک :

THE JOURNAL OF THE ROYAL GEOGRAPHICAL SOCIETY OF LONDON VOLUME THE FIRST 1831

SECOND EDITION

رویه:۲۳۲

اشاره به لک زبان بودن زند وکیل و خاندان او در نسک:

Karim Khan Zand

Johen R Perry

و پس از مدتی با توجهی ژرف برگشت و با کنونه(:حالت)اندوهگینی گفت: سرورم باید یکی از افسران ارجمند خانواده خود را بفرستید تا گزارش دهد که آن آقا چه می گوید: او به هیچ زبانی گفتگو نمی کند. به جز(گویش وحشی،کج زبان)« کنایه از زبان (لهجه) لکی خود کریم خان» که با آن آشنا هستند.اما من یک واژه از آن را در نمیابم.

#زند

رویه ۱۳۴

اطلاقِ لقبِ "پدرِ ملت"  به کریم‌خانِ زند از سویِ مادام ژان دیولافوا در کتابِ ایران؛ کلده و شوش

اشاره به تبار لکی خاندان زند در کتاب تاریخ سیاسی معاصر ایران اثر سید جلال‌الدین مدنی