تبیین وظایف اجتماعی منتظران برای زمینه سازی ظهور امام زمان عج بااستناد به کتب بحارالانوار و مکیال المکارم.

تبیین وظایف اجتماعی منتظران برای زمینه سازی ظهور امام زمان عج بااستناد به کتب بحارالانوار و مکیال المکارم.
محمدمهدی نوروزنژاد.
چکیده
آنچه از زمینه سازی ظهور به ذهن خطور می کند اقداماتی است که سبب تعجیل در ظهور می شود بی شک رفتارهایی که سبب تعجیل در ظهور می‌شود ابعاد مختلف فردی و اجتماعی را در بر خواهد داشت در طول تاریخ بسیاری از افراد در صدد شناخت منتظران ، تبیین و ویژگیهای منتظران بودند که هر کدام نقش بسزایی در شناخت این ویژگیها ایفا نموده اند،فلذا این نوشتار کوشیده با استناد به روایات معتبر با تاکید بر کتب بحارالانوار و مکیال المکارم به تبیین وظایف اجتماعی ظهور می بپردازد این مقاله در صدد بیان مسائل مهم زمینه ساز برای ظهور است که در بحث های مختلف مورد بررسی قرار گرفته که از مهمترین وظایف آنها عبارتند از وظایف اجتماعی سیاسی :(امربه معروف نهی از منکر،بصیرت(شناخت حق ازباطل)،استقامت وپایداری،اتحاد وهمدلی) وظایف اجتماعی فرهنگی:(آسیب شناسی فرهنگی(شناخت ضعف هاوخلاء های فرهنگی)،تکریم وبزرگداشت نام ویاد حضرت،نیروسازی وکادرپروری،شناساندن اهداف حکومت جهانی حضرت،ارتقاء فهم وشعورجامعه،کسب علم مردم وقراردادن موقوفات درجهت ترویج مهدویت. این پژوهش به روش کتابخانه ای و با تحلیل روایات به پیرامون وظایف اجتماعی منتظران می پردازد.
واژه های کلیدی:تبیین ،وظایف ،منتظران،زمینه سازی،ظهور.امام زمان عج.

مقدمه
هر مکتبی که به مباحث ظهور و آینده نگری پرداخته است به ناچار به مباحث پیرامونی ظهور از جمله ماهیت ظهور، اوضاع آخرالزمانی و شرایط ظهور و وظایف منتظران و غیره پرداخته است وظایفی که هر یک از منتظران ظهور می بایست بدان عامل باشند تا به نوعی در شکل گیری این حادثه مهم جهانی موثر واقع شوند در مکتب اهل بیت علیهم السلام نیز از این مسئله مستثنا نیست و در روایات بسیاری به این موضوع پرداخت شده است ماعلاوه بر این علمای دین نیز به تبیین این موضوع پرداخته اند مقام معظم رهبری (حفظه الله) در رابطه با تبیین مفهوم انتظار می فرمایند : انتظار یعنی درحال آماده باش باشید،مامامور به انتظاریم ،انتظار یعنی چه؟انتظار به معنی مترصد بودن است،انسان مومن ومنتظر ،آن کسی است که درحال (آماده باش )است. (بیانات در دانشگاه افسری وتربیت پاسداری امام حسین علیه السلام 20/02/1396) حال که وجود امام زمان عج در غیبت است ما باید شناخت وعمل به وظیفه واستقامت بین آندو زمینه را برای ظهور امام زمان عج فراهم کنیم .وهمچنین در جایی دیگر اشاره کرده اند:انتظارحرکت است ،سکون نیست،انتظار رها کردن ونشستن برای اینکه کاربه خودی خود صورت بگیرد نیست،انتظارحرکت است،انتظار آمادگی است،انتظار فرج یعنی کمر بسته بودن، آماده بودن ،خود را ازهمه جهت برای آن هدفی که امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) برای آن هدف قیام خواهد کرد،آماده کردن،آن انقلاب بزرگ تاریخی،برای آن هدف انجام خواهد گرفت و او عبارت است از ایجاد عدل وداد،زندگی الهی ،عبودیت خدا،این معنای انتظار فرج است.(بیانات دردیداراقشار مختلف مردم،نیمه شعبان27/05/1387)
و همچنین امام خمینی (ره) نیزدر این باره فرموده اند: مسولین جمهوری اسلامی اگر به فکرحکومت جهانی امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) نباشند خائن وخطر سازند حتی اگر به مردم خدمت های دیگر کنند(صحیفه امام1379 جلد21 ص107و108) از این رو علاوه برهمه مردم مسولین نیز وظیفه زمینه سازی ظهور را برعهده دارند همانطور که پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم ) فرمودند: «کلکم راع وکلکم مسول عن رعیته (مجلسی،محمدباقر،1403 ،جلد72،ص738)در نتیجه همه مسلمین در قبال یکدیگر ،مسول و وظیفه دارند هرکس به هر اندازه که میتواند تاثیرگذارباشد ،وظیفه در ترویج و زمینه سازی ظهور دارد در ادامه مباحث، این وظایف خواهد امد ان شاالله .
انتظار در لغت
در اینجا به برخی از معانی انتظار می پردازیم برخی از لغت شناسان انتظار را به معنای « اختیار النظره و انتخابه » اختیار و انتخاب و تامل در چیزی.گفته اند. ( مصطفوی، ۲۰۰۹ م جلد۱۲ ص۱۸۷) (ابن فارس بیتا جلد۵ص۴۴۴) فمنهم من قضى نحبه و منهم من ينتظر (احزاب آیه۲۳) فانتظروا انِّي معكم من المنتظرين (یونس آیه ۲۰) وهمچنین درفرهنگ معجم الوسیط برای انتظار معنای دیگری ذکرشده است. « انتظَرَهُ ینتَظِرُهُ انتظاراَ » این ریشه و مشتقات آن در معانی : منتظر اوشد ، امید آن را داشت ،متوقع آن بود، آن را مهلت داد بکار رفته است.( ابراهیم انیس،و...، مترجم:محمدبندر ریگی،پنجم ۱۳۹۴،جلد۲صفحه۱۹۹۰)
، انتظار در اصطلاح ،حالتی است نفسانی که موجب به وجود آمدن آمادگی است برای آنچه که انتظارش را میکشیم. و ضد آن یأس و نا امیدی است. پس هر قدر انتظار شدید تر باشد آمادگی و مهیا شدن نیز قویتر خواهد بود .(موسوی اصفهانی ،۱۳۶۳جلد۲ ص۲۱۸)باتوجه به مفهوم اصلی ( انتظار) و(ظهور)روایات متعددی در رابطه وظایف سفارش ، پاداش و نتیجه کار منتظان نقل خواهیم کرد.
معنایی لغوی ظهور :
ظهور را درلغت به معنای « الظفر بالشیء والاطلاع علیه.» گرفته اند یعنی پیروزی بر چیزی و آگاهی یافتن از آن است. و همچنین « ظهرنا علی العدوِّ والله اظهرناعلیه، ای ؛ اطلَعنا» یعنی خداوند ما را بر دشمنان مسلط و آگاه گرداند.(فراهیدی ، ۱۴۱۴ ه .ق جلدثانی ، صفحه ۱۱۱۹ )؛
در لسان العرب برای ظهور معنای دیگری ذکر شده است. «و ظهوراً بمعنی تبَّیَن. »ظهور به معنای آشکار شدن است. « اظهرت الشیءُ بَیِّنَته». چیزی را ظاهر کرد ، یعنی آن را آشکار و تبیین کرد و « بدو الشیء الخفیّ » همچنین آشکار کردن چیز پنهان را ظهور میگویند( ابن منظور ،۲۰۰۵_جلد ۹_۱۰ صفحه‌۲۰۲‌.)
معنى اصطلاحی ظهور:عقیده اسلامی به ظهور مهدی علیه السلام و حکومت جهانی او و اصلاحاتی که به دست او انجام خواهد گرفت .( صافی گلپایگانی .لطف الله. بهار1391 جاد2 صفحه۱۳۲)عقیده به ظهور مصلح اخرالزمان و منجی بشریت.(همان، صفحه ۱۳۳ ).
وظایف اجتماعی و سیاسی منتظران
۱_امربه معروف و نهی از منکر
امر به معروف و نهی ازمنکر دراصطلاح علماو فقه ، اینست که هرانسانی نسبت به کار های ناپسندی که در جامعه انجام می پذیرد و کارهای نیک و پسندیده ای که ترک می شود مسولیت دارد ، بنابر این اگر کار واجبی ترک شود یا حرامی اتفاق بیفتد ، سکوت و بی تفاوتی در مقابل آن جایز نیست و همه افراد جامعه باید برای برپایی ((واجب))و جلوگیری از ((حرام)) اقدام کنند(آموزش احکام ص۲۹۱)پس به تمام واجبات و مستحبات (معروف) و به تمام محرّمات و مکروهات (منکر) گفته می شود .بنابراین واداشتن افراد جامعه به انجام کارهای واجب و مستحب (امربه معروف)و بازداشتن ازکارهای حرام و مکروه(نهی از منکر) است.(فلاح زاده۱۳۹۲،ص۲۹۲) این کار از مهمترین طاعات وواجب ترین عبادات است و برفضیلت آن دلالت میکند تمام آنچه در فضیلت امر به معروف از آیات وروایات آمده وتمام آنچه در فضیلت هدایت و ارشاد مردم به راه حق وارد گردید اضافه بر اینکه بهترین خلایق پس از ایشان علیه السلام کسی است که آنان را دوست بدارد و مردم را به ایشان دعوت کند،چنانکه در روایات آمده:وهمانا عالمی که به مردم ،معارف دینشان را بیاموزد و آنان را به امامشان دعوت کند از هفتاد هزار عابد بهتر است .(موسوی اصفهانی،۱۳۹۳جلد۲ص۳۲۶(
خداوندعزوجل درقرآن کریم میفرماید: «یاایها الذین آمنوا قُوا اَنفُسَکُم واَهلِیکُم ناراًوَقُودُهَا النّاس والحجارَهُ» (تحریم آیه6))ای کسانی که ایمان آوردید خودوخانواده خویش را نگاه دارید از آتشی که مردم (کافرومنافق)وسنگ خارا فروزنده آنند.
حضرت علی ابن ابی طالب(ع) فرمودند:هرکس ازشیعیان ما شریعت ما رابداندوضعفای شیعیانمان را از تاریکی جهل ونادانی شان،به علمی که به او داده ایم بیرون برد،روز قیامت در حالی خواهد آمد که برسرش تاجی از نور باشد که بر تمام اهل آن عرصات می درخشد و زیوری بر او باشد که کم ترین تار آن از دنیا و آنچه درآن هست ارزشمند تر است.( موسوی اصفهانی ۱۳۹۳ جلد۲ ص۳۲۷)
منتظر واقعی باید با عمل به دستورات دین، انجام واجبات و ترک محرمات و رعایت تقوای الهی خود را آماده کند و با امر به معروف و نهی از منکر سعی کند جامعه را برای ظهور آماده سازد.نتیجه امر به معروف باعث از بین رفتن فساد و فحشاء در جامعه میشود و طبق روایات اگر امر به معروف در جامعه نباشد (زوال نعمت ها ،حاکمیت اشرار ،عدم استجابت دعاها،نابودی و اضمحلال جامعه اسلامی )میشود و اگر کسی امر به معروف و نهی از منکر نکند از ما نیست و حتی اگر نیکان وبزرگانشان دعا کنند مستجاب نمیشود.در جامعه امر به معروف ونهی از منکر نقش بسزایی درایجاد امنیت ، عزت و سربلندی ، کسب حلال و...دارد وتارک امربه معروف مورد سرزنش وعقاب واقع شده است و روایتی در بحارالنوار وارد است میفرماید: بِئْسَ الْقَوْمُ قَوْمٌ لَا يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ لَا يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكر.بدمردمى هستند كسانى كه امر به معروف ونهى از منكر نمى كنند. (مجلسی .سال۱۴۰۳ ه ،ج 22 ، ص 311 ، ح 12.)
۲_بصیرت(شناخت‌حق از باطل)
«بصیرت» در لغت: به معنای بینایی، دانایی، زیرکی، هوشیاری، بینایی دل، یقین، آگاهی، چشم خرد، چشم عقل، چشم دل، دیده دل، حجت، حجت روشن و... آمده است.( دهخدا، 1378، ج4، ص 4853 و 4854)
بصیرت در اصطلاح:
بصیرت را بینش و نیرویی که به وسیله آن بتوان حقایق را شناخت،( طبرسی ،ابوعلی فضل بن حسن ،بهار1380 ج13و14، ص157)، بصیرت به معنای بینایی دل است و طبرسی در آیه «أَدْعُوا إِلَی اللّهِ عَلی بَصیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتّبَعَنی» (یوسف: 108) آن را معرفت و بینایی دل فرموده است و از اینجاست که بصیرت را عقل و زیرکی معنا کرده اند (قرشی،1361 ج1، ص272) علامه طباطبایی نیز «بصیر» را بینایی قلب معنا می کند و آن را با «باصره» که به معنای بینایی ظاهری است، متفاوت می داند. (طباطبایی ،محمدحسین ،ج3، صص 94 و 95؛ ج7، ص302؛ ج11، ص272.)
ضرورت و اهمیت بصیرت
درآیات قرآن کریم و روایات تاکیدفراوانی به این مسله شده و از ضروت و جایگاه بالایی برخوردار است ، سیره عملی امیرمومنان علی علیه السلام و دیگر پیشوایان معصوم علیهم السلام در همه امور برمدار بصیرت وتحلیل بود وهرگز بدون سنجش وتدبیر عمیق وارد عمل نمیشدن،د سربازان وپیروان آن بزرگان نیز باید معارف ومواضع آنان را به همین شیوه تحلیل وعمل نمایند ،در اهمیت و ارزش بصیرت همین بس که اولیاء خدا و پیشوایان معصوم با الهام از قرآن کریم، پیروان خود را به کسب بصیرت و به دست آوردن آگاهی های جهت بخش، امر می کردند و امر مستقیم آنها، اشاره به ارزش و اهمیت این مسله دارد. حضرت علی علیه السلام در وفات پیامبراکرم صلی الله وعلیه وآله عموم مردم را به بصیرت امر می نمود: فَانْفُذُوا عَلی بَصائِرِکمْ(نهج البلاغه، خطبه 197، ص 412)یعنی اینکه با دل بینا وروشن حرکت کنید.
وآیه شریفه اشاره به ضرورت همین مطلب دارد واحوالات کفار ومنافقین(افراد فاقد بصیرت) رابیان میکند:« وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنّمَ کثیرًا مِنَ الْجِنّ وَ اْلإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا یفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْینٌ لا یبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا یسْمَعُونَ بِها أُولئِک کاْلأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلّ أُولئِک هُمُ الْغافِلُونَ. (اعراف: 179) آن‌ها دل‌هایی دارند که با آن نمی‌اندیشند، چشمانی دارند که با آن نمی‌بینند، گوش‌هایی دارند که با آن نمی‌شنوند، آن‌ها هم‌چون چهارپایانند بلکه گمراه‌تر؛ اینان همانا غافلانند.»اینان چشم دارند اما نابینایند، چون بصیرت ندارند. از دیدگاه قرآن، این بی‌بصیرتان از چهارپایان نیز گمراه‌ترند؛ چرا که چهارپایان استعدادها و امکانات انسان را ندارند ولی این کوردلان «چندین چراغ دارند و بیراهه می‌روند»!.
بسیاری از اهل جهنم را کسانی تشکیل می دهند که دل های آن توان درک و تشخیص نداشته و به بیانی دیگر، از بینایی دل برخوردار نبوده اند.مقوله بصیرت بین کفر و ایمان قرار داردزیرا نداشتن بصیرت حوادث تلخ ،همچون حادثه کربلاء و دیگر فتنه ها را پدید می آورد.
بصیرت دینی با عواملی به دست می آید که ذکر خدا، خودسازی، تلاوت قرآن و نفی وابستگیهای مادّی.واز جمله موانع بصیرت :آرزوهای بلند ،دست نایافتنی، عشق ها، وابستگیهای کاذب، تعصب های بیجا،فتنه های اجتماعی از جمله آنها هستند که با وجود هر یک از آنها، عقل و تدبیر، کارآمدی خود را از دست می دهد و فاقد بصیرت می گردد.
افراد بصیرتمند بانشانه هایی شناخته می شوند، از جمله آنها: 1. نگاه عبرت آموز ودیدن باطن حوادث 2. تغییر موضع و ترک جبهه باطل و بازگشت به جبهه حق. 3. حرکت سنجیده و هدفمندانه، 4. مشاوره با اهل نظر 5. زمان شناسی 6. و دشمن شناسی.گرچه بصیرت، ریشه در سرشت آدمی دارد ولی از راه ها و منابع معتبر، می توان به قلمرو آن افزود که قرآن کریم، سیره و سنت اهل بیت علیهم السلام و تاریخ و آثار گذشتگان از جمله آنها هستند.برای نجات یافتن از فتنه های آخرالزمان بصیرت لازم است،(وفا،جعفر ،بصیرت از منظر نهج البلاغه ،مجله حصون شماره۲۲زمستان ۱۳۸۸)
طبق روایات منتظران واقعی وسربازان حضرت ،دارای بصیرت وقوه شناخت حق از باطل هستند ما در اینجا روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل میکنیم ،حضرت به امام علی علیه السلام فرمودند:(( یاعلی! بدان عجیب ترین مردم از جهت ایمان و بزرگترین آن ها از جهت یقین ،گروهی درآخرالزمان هستند که پیامبری در نزد آنان حضور ندارد و امام از آن ها غایب است و با وجود سیاهی بر سفیدی، ایمان آورده اند ( گلپایگانی بهار1391جلد۴ ص۴۰۳)
۳_استقامت وپایداری
یکی دیگر ازمهمترین وظایف منتظرانِ ظهور حضرت مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف ،استقامت و پایداری است. که در آیات و روایات تاکید بسیاری برآن شده است.از امام علی(ع) نقل شده است که فرمود: به رسول‌الله(ص) عرض کردم: من را وصیت و سفارشی فرما! آن حضرت فرمود: « قل ربی‌الله ثم استقم».بگو! پروردگارم فقط الله است. سپس بر این گفته خود صبر و استقامت کن! و در ادامه فرمود: بعد بگو! «و ما توفیقی الا بالله، علیه توکلت و الیه انیب». توفیقی جز از خدا ندارم و بر او توکل کرده‌ام، و به سوی او می‌شتابم. سپس حضرت رسول گرامی(ص) فرمود: گوارا باد علم تو را ای اباالحسن! به یقین(با این نصیحت) کل علم را نوشیدی و علم در وجودت سرازیر گردید. (مجلسی،۱۴۰۳. م ۱۹۸۳ه ،ج 40، ص 175.)
وهمچنین آیه شریفه دلالت بر این مسله دارد:《إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَآئِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ》،(فصلت آیه30) در حقيقت كسانى كه گفتند پروردگار ما خداست‏ و سپس ايستادگى كردند، فرشتگان بر آنان فرود مى‌‏آيند [و مى‏‌گويند] هان بيم نداشته باشید و غمگين مباشيد و به بهشتى كه وعده يافته بوديد، شاد باشيد؛ چرا که هر چه کاری ارزشمندتر باشد، شرایط سخت‌تر و موانع بیشتری را با خود همراه دارد؛ چنان‌که بعضاً مخالفانی هستند که هر دم مانع‌تراشی کرده و سنگ پیش پای شخص انداخته و یا حتی درگیری پدید می‌آید که عبور از موانع و رسیدن به هدف را سخت‌تر می‌کند. در حالی که استقامت و ثبات قدم، کلید پیروزی بر این مشکلات است》مضمون این آیه شریفه بشارت خداوند متعال برای کسانی است که پروردگار را برای عبودیت انتخاب می‌کنند و در این مسیر استقامت و بردباری به خرج می‌دهند. چنین مؤمنانی نه نسبت به عملکردهای ناصواب گذشته که جبران می‌شود، محزون می‌شوند و نه از آینده نامعلوم یا تیره خوف دارند چرا که در مسیر الهی گام بر می‌دارند و استقامت می‌ورزند. اگر مروری بر سیر زندگی بشر شود، می بینیم که همه فتح و پیروزی های حاصل ثمره صبر و پایداری است. به ویژه در مواقع سختی ها و بلاها که تنها در سایه توکل به خدا و صبر و تحمل و استقامت پیروزی و نتیجه مطلوب حاصل میشود. خداوند متعال ضمن تصریح به این موضوع در قرآن کریم،می فرماید:يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتَالِ إِن يَكُن مِّنكُمْ عِشْرُونَ صَابِرُونَ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ وَإِن يَكُن مِّنكُم مِّائَةٌ يَغْلِبُوا أَلْفًا مِّنَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا يَفْقَهُونَ .ای پیامبر! مومنان را به جهاد تشویق کن که اگر از میان شما بیست تن شکیبا و صابر باشند بر دویست تن پیروز و چیره می‌شوند و اگر از شما یکصد تن شکیبا باشند بر هزار تن از کافران پیروز می‌گردند.(انفال، 65) آیت الله صافی گلپایگانی در کتاب منتخب الاثر و سلسله مباحث امامت و مهدویت ،مقاومت رابه انتظار تعبیر کرده است که بحث مفصلی در رابطه با انتظار عاملِ مقاومت ،انتظار عاملِ پایداری در برابر رهبری های فاسد و انتظار عامل مبارزه با فساد و انحراف ،شده است که در گنجایش این مقاله نبود و برای مطالعه بیشتر مراجعه کنید.
۴_وحدت
یکى از امتیازات اسلام بر سایر ادیان و مکاتب این است که به علاقه و محبت و همبستگى بین انسان ها اهمیّت زیادى داده و سعى نموده تا بین آنان رابطه عاطفى قوى برقرار کند و زندگى و برخورد آن ها توأم با مهر و عطوفت متقابل باشد،همدلی آنقدر مهم است که قرآن کریم از آن به عنوان یک‏ نعمت بسیار بزرگ بر پیغمبر اکرم یاد می ‏کند و از طرفی مسأله وقوع اختلاف در امت اسلام را به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هم خبر داد و فرمود: چیزی نمی گذرد که اختلاف بطور نامحسوس و آرام آرام در امتش رخنه می کند و در آخر امتش را به صورت فرقه­ هایی گوناگون در می آورد و امتش مختلف می شوند، آن طوری که یهود و نصارا مختلف شدند.
وحدت جایگاه ویژه در عبارت اندیشه اسلام است که مبتنی بر مبانی قرآنی است. همان ‌طور که در شأن نزول آیه نیز می آید، امر به وحدت، توصیه ‌ای همیشگی به مسلمانان در همه دوران هاست. یکی از دستورات قرآن این است که آحاد امت اسلامی با یکدیگر متحد باشند؛ دست در دست یکدیگر بگذارند:《وَ لاَ تَكُونُواْ كَالَّذِینَ تَفَرَّقُواْ وَاخْتَلَفُواْ مِن بَعْدِ مَا جَاءهُمُ الْبَیِّنَاتُ وَأُوْلَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ؛ و همانند كسانى نباشید كه پس از آمدن دلایل روشنگر براى ایشان، پراكنده شدند و اختلاف كردند، و اینانند كه عذابى بزرگ خواهند داشت》. (آل عمران/105)》این خطاب به کیست؟ خطاب به ما و ملت‌های مسلمان کشورهای اسلامی و مؤمنین به اسلام در سراسر دنیا است.»اتحاد شیعیان و پاى‌بندى بودن به عهدشان با امام زمان (عجل الله) است. هرگونه اخلال در صفوف متحدِ منتظران،منافى با وظایف دینى آنان و کمک به دشمنان آن حضرت است.(م،ر،ک به ک مهدویت(پیش از ظهور)رحیم کارگر)امام زمان (عجل الله) در توقیع معروف خود به شیخ مفید (ره) مى‌نویسند: …«اگرشیعیان ماکه خداوند به اطاعت خویش موفقشان بدارد،در وفا به پیمانى که با ما دارند، یکپارچه مى‌شدند(همدلی نسبت به همدیگر) و هرگز از میمنت ملاقات ما محروم نشده و ظهور ما به تأخیر نمى‌افتاد و البته سعادت حضور در محضرما، با معرفتى حقیقى هرچه زود‌تر نصیبشان مى‌شد».(مجلسی،1403هجری ،ج۵۳،ص۱۷۷)
ویکی از عوامل تاخیر در ظهور تفرقه‌های موجود میان مسلمانان بوده که سبب دوری از حق شده و اگر این تفرقه‌ها برداشته و به مشترکات پرداخته شود ظهور امام زمان (عج) نزدیک خواهد شد و وحدت یک ضرورت در عصر انتظار است و منتظران باید به این بلوغ برسند که، هر اتفاقی در جبهه حق رخ دهد نباید،سببِ آسیب به وحدت آنها شود.
همدلی باید به صورت خودسازی از خانواده به عنوان نخستین هسته اجتماعی آغاز شود و به تدریج در جامعه گسترده شود. جامعه ای که این گونه ساخته شود، آمادگی بسیار بالایی برای ظهور امام زمان(عج) دارد.عدم تفرقه میان امت اسلامی، هدف اصلی امیرالمومنین (ع) بود از این‌رو بارها به پیروان خود توصیه به وحدت می‌فرمود: فَإِنَّ یَدَاللَّه مَعَ الْجَمَاعَةِ وإِیَّاکُمْ والْفُرْقَةَ! فَإِنَّ الشَّاذَّ مِنَ النَّاسِ لِلشَّیْطَانِ کَمَا أَنَّ الشَّاذَّ مِنَ الْغَنَمِ لِلذِّئْبِ》. «دست حمایت خدا بالای جمعیت است. از پراکندگی بپرهیزید که «انسان تنها» بهره‌ی شیطان است چنان که گوسفند تکرو طعمه گرگ است.(نهج البلاغه صفحه۱۸۴) بی شک سیره امام زمان (ع) نیز همان سیرت ائمه اطهار (علیه‌السلام) است.
وظایف اجتماعی ،فرهنگی منتظران
۱-شناخت ضعف ها وخلاء های فرهنگی
برای وارد شدن به مسله ای شناخت جامع و کامل لازم است ، تا زمانی که در مسله ای شاخت نباشد نمیتوان درآن مسله قدم گذاشت ،مثلاتازمانی که شناخت ازکارفرهنگی نباشد نمیتوان کارفرهنگی کردواگر برای زمینه سازی، شناخت به ظهورومعرفت به امام ،نباشد نمیتوان کار را شروع کردوبرای شناخت مسله ای باید به ضعف ها و خلاء ها نظر شود.در مسیر زمینه سازی ظهورشناختِ ضعف ها و آسیب های فرهنگی و اجتماعی بر دیگر مسائل مقدم است.شناخت ضعف ها و خلاء های فرهنگی و اجتماعی ،با توجه به اهميت و نقش فرهنگ و همچنين ضعفها و خلأهاي اخلاقي و فرهنگي موجود درجهان امروز و تأكيد بيش از پيش انديشه گران و سازمانهاي فرهنگي بر توسعه فرهنگي در دهه هاي اخير و روند اجتناب ناپذير آن، توسعه فرهنگي در دنياي كنوني ضروري و اجتناب ناپذير به نظرميرسد،ناچار به این ضعف ها اشاره میشود:
از جمله ضعف مدیریت فرهنگ و عدم مدیریت یکپارچه و عمل سلیقه اي ،کم ارزشی نهاد خانواده، تأخیر در ازدواج، طلاق وخانواده گسسته،خالی شدن مساجد وعدم ایفاي نقش فرهنگی و دینی توسط مساجد، گرایش به عرفانهاي نوظهور و ادیان و مذاهب انحرافی، سطحی نگري و کارهاي شعاري و صوري در فرهنگ ،رواج بدحجابی و فرهنگ برهنگی ،فرار مغزها، نخبه کشی و نخبه گریزي،گسست نسلها،مهجوریت قرآن در فرهنگ عمومی جامعه،دروغگویی مردم و مسئولان، سیاسی شدن فرهنگ، فرهنگ سیاست زده ، شکاف بین فعالان فرهنگی وهنري و فعالان دینی جامعه،ضعف رسانه هاي متولی فرهنگ از جمله صدا و سیما ونشریات،مدرك گرایی در مراکز آموزشی کشور اعم از حوزه ودانشگاه ، رواج فساد اخلاقی، روحیۀ ریا، دو رویی و چاپلوسی، ناتوانی نظام آموزش و پرورش و عدم اجراي سند تحول،دنیاطلبی، مصرفگرایی، تجملگرایی، قائل نبودن به قناعت ، فردگرایی و جمع گریزي،بیگانگی فرهنگی و فرسایش ارزشی، تبعیض، بی عدالتی و پارتی بازي، بی اعتمادي اجتماعی، گرایش به مسائل جنسی خارج از عرف و شرع در میان جوانان، بیتفاوتی به مسائل فرهنگی- دینی و فقدان فرهنگ امر به معروف،بیهویتی و سست شدن هویت ملی و عدم مدیریت آن،چندپارگی هویتی یا هویتهاي متعارض گروههاي فروملی ،گسترش روشنفکري سکولار در فضاي آموزشی،کاهش استفاده از نمادهاي دینی در جوانان، کمبود و عدم پخش امکانات و مبلغین مذهبی به صورت عادلانه ، تداخل وظایف و فعالیتهاي موازي فرهنگی،دوگانگی عمل و گفتارمسئولان ، نهادینه نشدن حقیقی فرهنگ انتظار ومهدویت در میان مردم ، عدم انطباق سیاستهايجمعیتی با سیاستهاي فرهنگی، قانون گریزي ، نهادینه نشدن حقوق شهروندي و بی توجهی حاکمیت به آن ،رباخواري،، مناسک گرایی و بی توجهی به بعد محتوایی وبصیرت دینی،فقدان فرهنگ اعتراض و نقدپذیري(فرهنگ سکوت) ،افراط و تفریط گرایی،معماري غیر اسلامی،ترویج اباحی گري و بی قیدي در میان جوانان،فیلمها و انیمیشنهاي ایرانی ناکارامد و دور از فرهنگ مردمی،نهادسازی مسائل نفوذ اجتماعی مراجع عظام و ارتباط بین مرجعیت و مردم، قومگرایی،رواج فمینیسم در جامعه و اختلال در مدیریت خانواده،تضعیف فرهنگ جهاد و شهادت در جامعه، نهادینه نشدن سبک زندگی ایرانی واسلامی و پیامدهاي آن،تقلید کورکورانه از دشمن،اعتیاد به اینترنت وموبایل ،سوء استفاده از فضاي آزاد اجتماعی توسط مردم و مسئولان،مشکلات مربوط به تربیت عناصر و نیروهاي مولد فرهنگ انقلابی، احساس حقارت، خلأ شخصیتی و ... در جوانان ، پایین بودن سطح مطالعه،ضعف مشارکت مردمی در سیاستهاي فرهنگی، رواج خشونت، رشوه خواري ، ناتوانی کارکردي نهاد آموزش عالی، ارائۀ تصویر سلبی، انکاري و غیر واقعی از دین، ناتوانی دانشگاه ها در تولید علم با استفاده از منابع داخلی بومی،آنومی اجتماعی- فرهنگی، تحجرگرایی و ایستایی فرهنگ موجود، جمود و دگماتیسم،کمبود نشاط در جامعه،پایین بودن شعور اجتماعی در اقشار مختلف(والدین،مسئولان و...)، ضعف در وحدت،چشم و همچشمی،گرایش به موسیقی هاي سبک غربی در جامعه، نبود فرهنگ تحمل و مدارا در روابط اجتماعی و سیاسی، کم رنگ شدن فرهنگ استکبارستیزي و حمایت از مستضعفین، ناکارامدي ظرفیت ادبیات و هنر در انتقال ارزشهاي انقلاب اسلامی، کاهش گرایش مردم به اماکن و مناسک جمعی دینی، متزلزل بودن حریم خصوصی افراد،کم رنگ شدن ادبیات و گفتمان امام خمینی در بطن جامعه، ضعف شخصیت پرستی، بی مسئولیتی، تغییرمنابع و مراجع فکري جامعه، عدم اهتمام به حمایت و برجسته کردن نخبگان علمی و فرهنگیی،تفرق و نفاق حاکم در عرصۀ فرهنگ، فاصله گیري نخبگان فرهنگی از مردم و زبان مردمی،استبدادگرایی، برداشت هاي ناصحیح دینی، پیشداوري، خرافه پرستی،ناکارامدي نهادها ودستگاه هاي فرهنگی، عدم نهادینه شدن امنیت فرهنگی، نهادینه نشدن حقوق زنان،تعصب گرایی،نبود آینده نگري، بسندگی به لذتهاي آنی، زیاده گویی و پرحرفی ، صف آرایی هاي کارگزاران فرهنگی، انزواي جناح فرهنگی مومن وانقلابی،کم بودن فضاي آزادي اندیشه و بیان،زوال جشنهاي مذهبی،نبود برنامه منسجم براي پر کردن اوقات فراغت جوانان،رانت خواري و دزدي از بیت المال، عدم نهادینه شدن فرهنگ مورد انتظارپاسخ گویی دربین مسئولان،کمبود تولیدات فرهنگی بومی در مقابل تولیدات‌فرهنگی غرب،فقدان الگوهاي فرهنگی (شخصیت سازي فرهنگی و دینی)، تأثیرات فیلمها و انیمیشن هاي غربی بر ذهن کودکان، نوجوانان، عدم تبدیل فرمایشات مقام معظم رهبري به گفتمان مسلط اجتماعی، ضعف فرهنگ خدامحوري و توحید محوري در جامعه، عدم ارتباط فردي بین اعضاي خانواده ها، (مسئلۀ فرهنگی و مسئله شناسی فرهنگی ایران در دیدگاه نخبگان دانشگاهی و حوزوي داخلی)یداالله حبیبی،یاور عیوضی، ابراهیم معظ (برای مطالعه بیشتررجوع کنید به کتاب فرهنگ،مقام معظم رهبری)
به نظراین آسیب ها امروز در جامعه ما به وفور وجود دارد، به همین دلیل،در دوران آخرالزمان که منتهی به ظهور امام زمان (عج) است، نیازمند شناخت جریان ها و تشخیص راه های مقابله با آنها هستیم زیرا این دوران زمان وقوع فتنه های بسیار است.
2_تکریم و بزرگداشت نام و یاد حضرت
برای تحقق و زمینه سازی ظهور زنده نگه داشتنِ یاد و نام امام زمان از وظایف منتظران و شیعیان است.در هرحال:وظیفه یک شیعه عاشق و دل سوخته این است که در همه لحظات عمر خویش به یاد امام زمان باشد، یاد امام زمان علیه السلام سازنده،تربیت کننده،وسیله نزدیکی به خداوند ،بازدارنده از گناه،موجب تزکیه نفس،سبب توجه بیشتر به واجبات ونورانیت دل است.
یاد و خاطره حضرت جنبه اجتماعی دارد به جهت اینکه:
۱_برای شناخت آن حضرت کمک میکند :که شناخت و معرفت به امام زمان عج ازشرائط تحقق ظهور است،طبق حدیث نبوی (من مات ولم یَعرِف امام زَمانه مات مِیتَهً جاهلیهً) کسی که بمیرد و امام زمانش را نشناخته باشد به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است. ونیز بدست آوردن معرفت آن حضرت،از اسباب یاد و خاطره حضرت است وواجب شرعی و عقلی محسوب میشود، شیخ کلینی و غیر او از حضرت صادق(علیه‌السلام) روایت کرده‌اند: که این دعا را تعلیم زراره فرمود،که در زمان غیبت و امتحان ، شیعیان بخوانند: ( اَللّهُمَّ عَرِّفْنى نَفْسَكَ، فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى نَفْسَكَ، لَمْ اَعْرِف نَبِيَّكَ؛ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى رَسُولَكَ، فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى رَسُولَكَ، لَمْ اَعْرِفْ حُجَّتَكَ؛ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى حُجَّتَكَ، فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى حُجَّتَكَ، ضَلَلْتُ عَنْ دينى. خدایا خود را به من بشناسان، زیرا اگر خود را به من نشناسانی فرستاده‌ات را نشناخته‌ام، خدایا فرستاده‌ات را به من بشناسان، زیرا اگر فرستاده‌ات را به من نشناسانی حجّتت را نشناخته‌ام، خدایا حجّتت را به من بشناسان، زیرا اگر حجّتت را به من نشناسانی، از دین خود گمراه می‌شوم.( مجلسی1403ه جلد52ص146 حدیث70)
۳_دعابرای سلامتی و تعجیل در فرج حضرت: ازمهمترین اسباب وشرائط ظهور است وطبق روایات خیلی سفارش شده هست،خودحضرت میفرماید:برای فرج من بسیار دعا کنید که فرج و گشایش خود شما نیز درآن است.( بابویه 1359ش جلد2 ص458؛طبرسی احتجاج ، 1368جلد۲ص۲۸۴)
شیفته واقعی امام زمان علیه السلام از جان و دل گمشده اش را می جوید و برای آمدن آن بزرگوار دعا میکندو همواره میگوید:(اینَ مُعِّزَ الاولیاءِ و مُذِلُّ الاعداء،این بَقِیهُ الله،أَیْنَ الْمُنْتَظَرُ لِإِقامَهِ الْأَمْتِ وَالْعِوَجِ)(دعای ندبه)
کجا است عزيز کننده ي دوستان خدا و ذليل کننده ي دشمنان خدا،كجا است آنكس كه منتظريم اختلاف و عيب و كجى اهل عالم را اصلاح و به راستى و درستى باز گرداند.
۴_ذکر فضایل و مناقب حضرت درمیان شیعیان و منتظران .
تشکیل جلسات ومجالس فضایل حضرت در اجتماع وبرقراری مجالس (جشن ها، دعای ندبه ومناجات و...)، ذکر فضایل اهل بیت(ع)به اندازه ای مهم است که حضرت امام صادق علیه السلام فرمودند:همانامن آن مجالس را دوست دارم،پس امر ما را احیاء کند ای فضیل،خدا کند کسی را که امر ما را احیاءنماید(موسوی اصفهانی،1393 جلد2ص212؛مجلسی1403ه،جاد44ص282)
مولایمان حضرت رضا فرمودند:هرکس درمجلسی بنشیند که امر مادرآن زنده گردد روزی که دل ها میمیرد،دل او نخواهدمرد(مجلسی1403ه جلد44ص278،موسوی اصفهانی،تابستان1393 جلد2 ص211)
۳_نیروسازی و کادر پروی
ازمطالبات جدی مقام معظم رهبری نخبه پروری وکادرسازی است دردیدارها ،بانیروهای مسلح ونمایندگان ائمه جمعه،فرمودندکه درنیرو پروری وکادرسازی سرمایه گذاری کنید ودراین زمینه ورود پیدا کنید.
برای زمینه سازی ظهور، دو مرحله پیش رفتیم و دو مرحله دیگر باقی مانده است، مرحله اوّل، انقلاب اسلامی بود که با رهبری معمار انقلاب حضرت امام خمینی(ره)و جانفشانی های شهدای عزیز و جانبازان همیشه قهرمان و رزمندگان سلحشور اتّفاق افتاد و مرحله دوّم، تشکیل حکومت اسلامی بود که بعد از انقلاب این هم محقّق شد. فقط دو مرحله دیگر تا ظهور بیشتر باقی نمانده است و آن تشکیل دولت اسلامی و جامعه اسلامی است. برای رسیدن به ظهور باید دولت و جامعه، اسلامی بشود. اسلامی شدن دولت نیاز به نیروی با تقوا و متخصّص دارد. اگر امامان معصوم در میان اصحاب و شاگردان خود، نیروهای خاصی را تربیت می‎کردند که در میدان بحث و در عرصه دفاع از عقاید حقو پاسخ به شبهه‎ها مسلط و حاضرجواب و پرتوان باشند، بازهم یادآور ضرورت «نیروسازی» و «کادرپروری» است ومنتظران امام زمان اعم از علماء وروحانیون، پدر و مادرها، در تربیت فرزندان خود وظیفه دارند،معلمان، مربیان، نویسندگان، گویندگان، هنرمندان و مدیران هم تکلیف دارند.محیط خانواده‎ها، تا مراکز آموزشی، تا دانشگاه‎ها، انجمن‎های اسلامی، عقیدتی‎سیاسی‎ها، سازمان تبلیغات، امور تربیتی، صدا و سیما، مطبوعات متعهد، مراکز چاپ و نشر ‎و... بسیاری از نهادها و مراکزی که در ارتباط با فکر و احساس و باور و عقیده و گرایش و فرهنگ مردم فعالند، باید بخشی از بودجه و توان و امکانات خود را صرف «نیروسازی برای جبهه حق» کنند. وگرنه... مسئولند.
پیامبر گرامی اسلام می‌فرماید: گروهی از مشرق‌زمین خروج می‌کنند، پس زمینه‌ها را برای مهدی فراهم می‌سازند، یعنی زمینه‌های حکومتش را. (قزوینی، بی‌تا: ج2، 1368)برای تحقق فرمایش پیامبراکرم (ص)نیرو های مورد نیاز طبق احادیث وروایات ویرژگی هایی دارندکه عبارتنداز:
خدا جویی :امام صادق درباره آنان میفرمایند:مردانی که گویا دل هایشان پاره های آهن است .غبارتردید در ذات مقدس خدای ،خاطرشان رانمی آلاید...از ناخشنودی پروردگارشان هراس دارند .برای شهادت دعا میکنند و آرزومند کشته شدن در راه خدایند.(مجلسی÷1403ه،ج52،ص308)
عالم و آگاه: یاران مهدی علیه السلام دربصیرت ،درایت وخردمندی سرآمدند .درفتنه هایی که زیرکان در آن فرو می مانند ، هوشیارانه راه می جویند وحق را از باطل باز می شناسند. اگر امام صادق (علیه‎السلام) فرمود: دوست داشتم بر سر شیعیان من تازیانه باشد، تا در دین خود عمیق و آگاه بارآیند، اشاره به ضرورت «تعمیق» باورهای دینی دارد.
عبادت وبندگی: یاران مهدی علیه السلام شیران روز ونیایش گران شب اند.روح بندگی وراز ونیاز،با جان شان درهم آمیخته،همواره خود را در محضر خدا میبینند واز یاد او لحظه ای غفلت نمی ورزند.
فرمانبردار،حافظان حدود الهی:امام صادق(ع)میفرمایند: لایَکفُّونَ سُیُوفَهُم،حَتّی یَرضَی الله عَزَّوَجَلّ. (مجلسی1403ه، جلد۵۲ص۳۲۷)یاران قائم (عج)،شمشیرهای خویش را برزمین نمی نهند ،تااینکه خدای عزوجل راضی شود.
حضرت علی ع میفرمایند:یاران با این شرایط با امام شان بیعت میکنند که دست پاک باشند وپاکدامن.زبان به دشنام نگشایند وخون کسی ، به ناحق نریزند . برمرکب های ممتاز سوار نشوند ولباس های فاخرنپوشند...ساده زندگی کنند و در راه خدا به شایستگی جهاد کنند .امام نیز متعهد میشود به مانند همراهان زندگی کنند. (مجلسی1403ه، جلد۵۲ص۳۴۵)شجاعت،کارآمد، به روز، حاضر در صحنه ، دشمن‎شناس، خطرشناس، مرزشناس، روش‎شناس و با انگیزه.
یاران مهدی علیه السلام دلیر مردمند وجنگاوران میدان های نبرد.دل هایشان پاره های آهن است(مجلسی1403ه.ج52ص308) امام باقر(ع)میفرمایند:گویا آنان را مینگرم ..که دل هایی چون پولاد دارند.درهر سوء ،تا مسافت یک ماه راه ،ترس بر دل های دشمنان سایه می افکنند.در سوارکاری وتیراندازی بی نظیرند (خیرالفوارس)در رزمگاه نشان شجاعان برتن دارند وچونان یاران پیامبر(ص)در نبرد بدر، نشانه ویژه برسر نهاده اند.(مجلسی 1403ه .ج52ص343و310)
منتظران حقیقی امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بایداز هرجهت خود راآماده خدمت به دین ومسلمین کنند در راستای تعجیل ظهور وهدف آن قیام جهانی با شناخت به وظیفه وعمل به وظیفه واستقامت درآندو آماده باشند.
برای نمونه، امام صادق در این باره می‌فرماید: ... کسی که دوست دارد از اصحاب قائم باشد، پس منتظر و اهل ورع باشد و خود را به محاسن اخلاقی بیاراید، در حالی که منتظر است؛ پس اگر بعد از آن‌که از دنیا رفت قائم قیام کرد، اجر او مانند کسی است که قائم را درک کرده است... (نعمانی، 1422:ص 207)
وجود سربازان ویاوران حضرت جز ارکان اصلی حکومت امام وقیام را تشکیل می دهند زیرا جبهه کفر پیوسته یارگیری میکند و وهابیت دائم درصدد تربیت فرد ونیروست وغرب می کوشد انسان های دیندار وصالح را سست ،بی انگیزه ،مردد،بدین ومساله دار سازد امر نیرو سازی به قدری مهم است که ائمه نیز با ان سر کار داشتند زیرا اگر ائمه یاران وسربازان کافی و وفادار داشتند هرگز شهید نمی شدند این امر یکی از عوامل صلح امام حسن (ع) و.قیام امام حسین (ع) است .خود حضرت امام حسن علیه السلام بیان نمودند: من به این علت حکومت و زمام داری را به معاویه واگذاردم که اعوان ویارانی برای جنگ با وی نداشتم .اگر یارانی داشتم شبانه روز با او می جتگیدم تا کار یکسره شود (مجلسی1403ه.ج44ص147).این روایات در زمره روایاتی است که می رساند،تربیت نیروی مُتعِّهد برای زمینه سازی ظهور منجی عالم،ازشریط ظهور است و«نیروسازی» برای انقلاب، نیزیک ضرورت است.

۴شناساندن اهداف حکومت جهانی امام زمان(عج)
وظایفه‌ دیگرشیعیان و منتظاران حضرت برای زمینه سازی ظهوراو در فرهنگ جامعه، شناساندن اهداف حکومتی اوست،شناخت رسالت ،سیره و رفتار حضرت باعث جذب،تغییر و تحول در جامعه میشودو جامعه تشنه تر ومجذوب میشوند و هر لحظه جامعه مهدوی انتظار اورا میکشند، این اهداف جزو بزرگترین نیازهایی بشر است ومنتظران وشیعیان باید سیره وروش اهل بیت واهداف حکومتی ائمه را در زندگی فردی و اجتماعی بکارگیری کنند وهیچ انسان عاقلی مخالف آن نیست.اهداف،روش وسیرت امام مخصوصا درغیبت، میتواند برای ما نمونه و سرمشق خوبی باشد،خود حضرت دراین باره میفرماید:الانتفاع بی فی غَیبَتِی فَکَالاِنتِفاعُ بالشَّمسِ اذا غَیَّبَها عَن الابصار السَّحاب،(بهره بردن از من درعصر غیبتم ،مانند بهره بردن از آفتاب است هنگامی که زیر ابر هاباشد)(مجلسی ،1403ه ،جلد۵۲ص۹۲،)
مناسب است دراین مقام به برخی اهداف، سیره و رفتار اشاره شود:
۱-عدالت
عدالت جزو سیرت اجتماعی و فرهنگی حضرت است همانطور که در روایات اشاره میشود.
امام صّادِقُ(ع)میفرمایند:(یَملاء قسطاً و عدلاً کما مُلِئت ظُلماًوجُوراً)(نعمانی۱۴۲۲ه ص۳۲)زمین را سراسر قسط وعدل میکند ،همانگونه که سراسر ستم و دشمنی شده است. امام علی علیه السلام در اشاره به فتنه های آن دوران وسیرت حضرت میفرماید:(فَیُرِیَکم عدل السِیرَه)(نهج البلاغه خطبه۱۳۸)مهدی(ع)به شما نشان خواهدداد که سیرت عادلانه چگونه است.
پیامبر گرامی اسلام (ص)در این رابطه میفرمایند:و یَسعَهُم عَدَلَهُ،یعنی عدالتش همه را فرا می گیرد.(مجلسی 1403ه.جلد۵۱ص۷۵،)ونیز میفرمایند:اَبشرِکم بالمهدی...یُرضِی عَنهُ ساکِنِ السَّماءِوساکنِ الارضِ،یَنقَسِمُ المال صحاحاً فقال له رِجال:وماصِحاحاً؟ قالَ:السَّوِیَّهُ بَینَ النّاسِ(مجلسی1403ه. جلد۵۱ص۸۱) شما را مژده میدهم به آمدن مهدی(ع)...ساکنان آسمان وزمین از او راضی هستند،اوسرمایه هارابه طور صحیح تقسیم می کند.مردی از پیامبر پرسید:به طورصحیح یعنی چه؟فرمود:به مساوات میان مردم تقسیم میکند. در دوران حکومت حضرت،عدالت تاحدی است که فقیرومسکینی پیدا نمیشودواین عدالت ،تا سراسرجهان گسترش پیدا میکند.
امام صادق(ع)نیزمیفرمایند:اَماوالله لیُدخَلنَّ عَلَیهِم عَدلَهُ جَوفَ بُیُوتِهِم،کما یُدخَل الحُرُّ و القُرُّ (مجلسی 1403ه،جلد۵۲ص۳۶۶)به خدا سوگند،مهدی(ع)عدالت راهمچنان که سرما و گرما وارد خانه ها می شود ،وارد خانه های مردمان کند.
امام محمدباقر(ع)در این باره میفرمایند:یَسوی بینَ النّاس حَتّی لاتَری مُحتاجاً الی الزَّکاهِ(مجلسی1403ه،جلد۵۲ص۳۹۰) مهدی(ع)اموال را میان مردم چنان به تساوی وعدالت تقسیم میکند که دیگر نیازمندی یافت نمی شود تا به او زکات دهند.
۲-بسط معنویت
معنویت جزء، سیرتِ تربیتی و اخلاقی حضرت،دراجتماع است، درمباحث قبل مطرح شد که منتظران باید شناخت به وظیفه و عمل به وظایف و استقامت درآندو را داشته باشند وبه سیره وروش اهل بیت عمل کنند و خود را آماده خدمت به امام زمان (عج)کنند در وظایف فردی و اجتماعی.
امام محمدباقر(ع)میفرمایند:تُوتُونَ الحکمهُ فی زمانِهِ،در دولت مهدی(ع)به همه مردم ،حکمت وعلم می آموزند. (مجلسی1403ه،جلد۵۳،ص۳۵۲)در پرتو عنایات و ارشادات حضرت مهدی(ع)مغزها و اندیشه ها شکوفا میشود و تمام کوتاه بینی ها ،تنگ نظری ها،رزائل اخلاقی که منشاء بسیاری از درگیری های اجتماعی است از بین میرود.
روایتی دربحارالنوار وارد است میفرماید:اذا قامَ قائمنا وُضِعَ یده علی رُوُسِ العبادِفَجُمِعَ بِهِ عُقُولَهُم و اَکمَلَ بِهِ اخلاقَهُم(مجلسی1403ه .جلد۵۲ص۳۳۶ ) چون قائم ما قیام کند ،دستش را برسر بندگان میگذارد و عقول آنها را متمرکز ساخته و اخلاقشان را به کمال می رساند.
و حضرت رسول الله(ص)بشارت میدهند:اذا خرج المهدیُّ اَلقی اللهُّ الغِنی فی قُلُوب العِبادِ (مجلسی 1403ه.جلد۵۱،ص۹۲)زمانی که مهدی(ع)قیام کند،خداوند،قلب بندگان را سرشار از بی نیازی می فرماید.
سیرت وسنت حضرت مهدی(عج) آنقدر اهمیت دارد که پیامبرگرامی اسلام(ص)فرمودند:(سُنَّتُهُ سُنَّتِی یقِیمُ النّاس عَلَی مِلَّتی و شَرِیعَتِی و یَدعُهُم اِلی کِتابِ رَبِّی عَزَّوَجَلَّ)،سیرت وسنت او سیرت وسنت من است،مردم را بردین وآیین من به پا خواهد داشت وآنان را به کتاب پروردگارم دعوت می کند.(شیخ صدوق ۱۳۹۵ق ،جلد۱،ص۴۹۵)ونیز پیامبرگرامی میفرمایند:سوگند به خدا اختلاف از میان ادیان برداشته میشودو همه دین ها به صورت یک دین در می آید(مجلسی1403ه. جلد۱۳ص۲۰۳).
۳-امنیت اجتماعی
امنیت یک مسله اجتماعی است،و بزرگترین نیاز،جامعه بشریست و این امنیت زمانی تکامل پیدا میکند که ظهور تحقق یابد،وطبق روایات و تعابیر متخلف، امنیت دردروان حکومت حضرت همه جا را فرا گرفته وهیچ حقی، باطل وضایع نمیشود.
چنان که امام صادق (ع)میفرمایند:اذا قامَ،حَکَمَ بالعدلِ وارتَفَعَ فی اَیّامِهِ الجَورِ واَمِنَت السُّبُل.(مجلسی 1403ه.جلد۵۲ ص۳۲۸) هنگامی که اوقیام نماید،باعدالت حکم میکند ودوران ظلم وستم به پایان می رسدو امنیت راه ها تامین می گردد.
وپیامبرگرامی(ص)دراین باره میفرمایند:...لِیَصلِحَ الاُمَّهُ بَعدَ فِسادِها ،خداوند بوسیله حضرت مهدی(ع)امت را پس از آنکه تباه شده اند،اصلاح می کند.(مجلسی1403ه. جلد۵۱ص۸۳)
امام صادق(ع) به علی بن عقبه نیز مژده داد: «وقتی که قائم قیام کند، حکومت را براساس عدالت قرار می دهد، و ظلم و جور در دوران او برچیده می شود، و جاده‌ها در پرتو وجودش، امن و امان می‌گردد، و زمین برکاتش را خارج می‌سازد، و هر حقی به صاحبش می‌رسد، و در میان مردم، همانند داود و محمد(ص) حکم و داوری می‌کند. در این هنگام زمین گنج‌هایش را آشکار می‌سازد و برکات خود را ظاهر می‌کند، و کسی موردی را برای انفاق و صدقه و کمک مالی نمی‌یابد؛ زیرا همه مؤمنان بی نیاز و غنی خواهند شد...(مجلسی1403ه. ج52ص338)
4_اقتصاد و معیشت مردم
در حکومت درخشان حضرت مهدی(عج) وفور نعمت و به عبارت ديگر اقتصاد خوب و خودکفايي در حدّي است که مردم بي نياز مي شوند و کسي براي صدقه و انفاق خود، شخص نيازمندي را پيدا نمي کند، چرا که همه مردم خودکفا و بي نيازند.
حضرت رسول الله میفرمایند:تُنَعِّمُ فِيهِ اُمَّتِي نِعْمَةً لَمْ يُنَعَّمُوا مِثْلَها قَطُّ تُؤْتِي الاْرْضُ اَکُلَها (کُنُوزَها) وَلا تَدَّخِرُ مِنْهُمْ شَيْئاً وَالْمالُ يَوْمَئِذ کَدَوْس يَقُومُ الرَّجُلُ فَيَقُولُ يا مَهْدِّي اَعْطِنِي فَيَقُولُ خُذْ؛در آن زمان،آنچنان در ميان امّت من وفور نعمت مي شود که مثل آن هرگز نبوده است، زمين گنجها و ميوه هاي خود را آشکار مي سازد و از آنها چيزي کم نکند، و مال و ثروت همچون چيزي است که زير دست و پا افتاده باشد، شخصي مي آيد و مي گويد: اي مهدي (عج) از اموال به من بده امام به او می فرمايد: بگير(مجلسی1403ه. جلد۵۱ص۸۸)
۶-مدیریت
طبق روایتی سیره ورفتار مدیریت حضرت ،مانند مدیریت پیامبرگرامی(ص)است و زندگانی حضرت مانندامیرمومنان علی(ع)است.
امام صادق(ع) میفرمایند:یَسِیرُ بِسیِرهِ رسول الله(ص)و لایَعِیشُ اِلّا عِیشَ اَمیرالمُومنین،ازسیره جدش رسول اکرم پیروی میکند و شیوه زندگی اش همچون امیرمومنان(ع)است. (مجلسی1403ه. جلد۵۲ ص۳۹۱)
امام صادق (ع) میفرمایند :المهدي سمح بالمال شديد علي‌العمال رحيم بالمساکين. مهدي بخشنده‌ايست که مال را به وفور مي‌بخشد، بر مسِو‌لين کشوري سخت مي‌گيرد و بر بي‌نوايان بسيار رئوف و مهربان است.(الملاحم والفتن ص۱۳۷ وروزگاررهایی۵۹۸ به نقل از کتاب عصرانتظار)
امام صادق(ع)میفرمایند:یَسیرُ بالتَّقِی و یَعمَلُ بالهُدی،تقوا را پیشه خود می سازد واز روی بصیرت و هدایت گام برمی دارد.(مجلسی1403ه. جلد۵۲ ص۲۹۶)
امام باقر(ع) میفرمایند: يَعمَلُ بکتابِ الله، لا يَري منکراً الا انکرَهُ. به کتاب خدا عمل مي کند و هر کجا منکري را ببيند، آن را زشت و ناپسند شمرده و انکار نمايد. (مجلسی 1403ه.جلد۵۱ص۱۴۱)
۷_ارتقاء و احیاگری
خداوند به وسیله او بدعت ها را نابود می سازد و گمراهی ها را از بین می برد و سنت ها رازنده می کند،چنانکه روایات حاکی این امر هستند:
امام علی(ع) میفرمایند :و یُحیِی مَیِّت الکِتابِ و السُّنَّهِ اوآنچه را از کتاب و سنت متروک مانده،زنده خواهد کرد(نهج البلاغه خ۱۳۸)
امام حسین(ع) میفرمایند:یُحیِ اللهُ بِهِ الارضَ بَعدَ مَوتها ویظهَرُ به الدین ،یَحِقُ الحَقّ ولو کَرِهَ المُشرِکُونَ،خداوندبه وسیله او مرده را زنده می گرداند،دین را به دست او اشکار نموده و حق را احقاق می نماید،گرچه مشرکان خوش ندارند.(اعلام الوری ۱۳۸۸ق ص۳۸۴ به نقل از کتاب عصر انتظارص۶۳)
امام صادق(ع) میفرمایند:لایَدعُ بِدعَه اِلّا اَزالها وَلا سُنَّهً اِلّا اَقامَها،اوهمه بدعت های ایجاد شده را از بین می برد و همه سنت های الهی را برپا می دارد.(ینابیع الموده ۱۴۲۲ق .جلد۲ ص۶۲.به نقل ازکتاب عصر انتظار)
امام صادق(ع) میفرمایند :الْعِلْمُ سَبْعَةٌ وَ عِشْرُونَ حَرْفاً فَجَمِیعُ مَا جَاءَتْ بِهِ الرُّسُلُ حَرْفَانِ، فَلَمْ یَعْرِفِ النَّاسُ حَتَّى الْیَوْمِ غَیْرَ الْحَرْفَیْنِ، فَإِذَا قَامَ الْقَائِمُ ع أَخْرَجَ الْخَمْسَةَ وَ الْعِشْرِینَ حَرْفاً فَبَثَّهَا فِی النَّاسِ، وَ ضَمَّ إِلَیْهَا الْحَرْفَیْنِ حَتَّى یَبُثَّهَا سَبْعَةً وَ عِشْرِینَ حَرْفاً،علم، بیست و هفت حرف است. همه آنچه تا به امروز رسولان الهی آورده اند، تنها دو حرف است و مردم بیش از این دو حرف نمی دانند. هر گاه قائم ـ عج الله تعالی فرجه الشریف ـ قیام کند، بیست و پنج حرف دیگر را به اضافه آن دو حرف ارائه و در میان مردم اشاعه و آموزش می دهد.(مجلسی1403 ه ،جلد۵۲ص۳۳۶)
طبق روایات معلوم ومشخص شد که مردم دوران حکومت و خلافت حضرت در رفاه کامل به سر میبرند، وهیچ ظلمی بر روی زمین باقی نمی ماند و این فهم روز به روز عشق وارادت،عاشقان را شعله ورتر می کند.
وعده وصل چون شودنزدیک آتش عشق تیزترگردد
وصول به هدف رادربرابر خویش می بینند و کوشش آنها برای مبارزه با فساد و حفظ خویشتن با شوق و عشق زیادتری دنبال می گردد. همچنان که مردم انتظار بیرون آمدن خورشید از پشت ابرهای تیره را میکشند تا بیشتر از آن بهره مند گردند ،در زمان غیبت نیز شیعیان و محبّان حضرت همواره انتظار وجود مبارکش را دارند و هرگز ناامید نمی شوند وهمین امید است که آنان را در تمام مراحل زندگی پیروز می گرداند و شجاعت و شهامت و اقدامی بی نظیر به آنها می بخشد،شیعیان ومتظران حضرت باید باسیره وروش حضرت،به دستوارت اوعمل کنند.

قراردادن موقوفات درجهت ترویج مهدویت
اموال عمومی که در اختیار پیامبر و جانشین وی قرار دارد تا در مصالح عمومی جامعه به کارگیرند و در زمان غیبت ،این اموال در اختیار حاکم اسلامی خواهد بود، در اصطلاح به اینگونه اموال :انفال میگویند، که موارد آن بدین شرح است:
۱-فِی وآن چیزی است که بدون لشگر کشی و جنگ به دست مسلمانان افتاده است ،خواه زمین باشدیاغیر آن .
۲-اراضی موات ،که جز با احیاء و آبادکردن قابل استفاده نیست.
۳-شهرها وروستاهایی که اهالی آن کوچ کرده اند.
۴-سواحل دریاهاورودخانه ها ،بلکه هرزمین بی صاحب.
۵-جنگل ها،نیزارهاوقلل کوه ها.
۶-اموال پادشاهان ،غنائم برجسته و ارزشمند.
۷-ارث بدون وارث و...(فلاح زاده1392 ص)
رعایت حقوق امام زمان علیه السلام خواه حقوق مالی همچون خمس که جزو فروع دین است و خواه حقوق دیگر که مهمترین آنها اطاعت از دستورات ایشان است ،
درزیارت جامعه کبیره میخوانیم:(مَن اطاعکم فقد اطلاعَ اللهَ) هرکس شما را اطاعت کنداز خدا اطاعت کرده است.
ازسوی دیگرامام مهدی علیه السلام مظهرپیروزی نهایی اهل ایمان است،مظهر همان نویدی که به مومنان وستمدیدگان داده شده است،ظهور آن حضرت تحقق وعده ای است که خداوند به صالحان و پرهیزکاران داده است یعنی ریشه کن شدن ظلم و فساد و برپایی حق و عدالت در سراسر گیتی ،
وچه امر مهم تری از ظهور امام زمان که حقوق امام زمان صرف ترویج مهدویت وزمینه سازی ظهور امام زمان شود که رمز موفقیت منتظران انقلاب، دگرگونی وتحولی اساسی درسراسر عالم آن هم انقلابی مذهبی ،فرهنگی ،سیاسی اقتصادی واخلاقی برای برپایی حکومت صالحان تا پایان تاریخ.
زمینه سازی و ترویج مهدویت بااستفاده از موقوفات وحقوق امام امر مهمی برای مسلمین وشیعیان است،
پس ضعف و سستی و مُسامِحِه در انجام تکالیف و وظایف سازگار نیست بلکه انتظار باید در راستای ترویج سبک زندگی مهدویت و زمینه سازی ظهور، محکم و استوار باشد.
نتیجه گیری:
تبیین وظایف منتظران با رویکرد روایی سبب می شود تا منتظران ظهور بتوانند با تکه بر فرمایشات اهل بیت علیهم السلام به ایفای نقش بپردازند از جمله وظایف سیاسی و اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر را می توان نام برد نیز تحمل مشکلات اخرالزمان و استقامت برای ظهور با وحدت و همدلی ادیان مختلف در شکل گیری ظهور موثر است از طرف دیگر هم باید یاد و نام حضرت را در اذهان زنده نگه داشت و برای این می بایست به نشر فضائل و مناقب حضرت بپردازیم و این میسور نخواهد بود مگر اینکه به نیرو سازی و ایجاد کادر بپردازیم همچنین رعایت مولفه های دیگر از جمله تقویت معیشت با مدیریت آینده نگرانه سبب ارتقا و احیاگر سنت های الهی خواهد شد و با جلوگیری از بدعت زمینه های ظهور مهیا خواهد شد نیز می بایست با ایجاد موقوفات پایدار به تقویت اعتقاد به ظهور و امادگی منتظران در راستای تبیین وظایف منتظران پرداخته ایم وعلاوه براین یافته ها،این مقاله نشان دهنده،سیره وسنت حضرت مهدی عج است زیرا حضرت آیینه تمام نمای خداست والگو و سرمشق انسانها ائمه اطهار علیهم السلام باید باشند.

منابع
*قرآن
*نهج البلاغه
۱_مصطفوی ،حسن ،التحقیق فی کلمات القرآن الکریم .
انتشارات دارالکتب العلمیه _لبنان-بیروت سال۲۰۰۹م.
۲_ابراهیم انیس ودیگران (عبدالحلیم منتصر،عطیه الصواحلی ،محمد خلف احمد)فرهنگ معجم الوسیط مترجم:محمدبندر ریگی،نوبت پنجم انتشارات اسلامی ۱۳۹۴.
۳_فراهیدی،احمدابن خلیل،کتاب العین،تصحیح اسعدالطیب نوبت اول انتشارات اسوه سال۱۴۱۴ه ق.
۴_ابن منظور،جمال الدین محمدبن مکرم ،لسان العرب-نوبت چهارم،بیروت انتشارات دارصادر ،سال۲۰۰۵.
۵_مجلسی،محمدباقر،بحارالنوارنوبت دوم،بیروت،موسسه الوفاء-۱۹۸۳م و۱۴۰۳هجری .
۶_موسوی اصفهانی،محمدتقی-مکیال المکارم فی فوائد الدعا للقائم،
۷_فلاح زاده،محمدحسین،آموزش فقه نوبت پنجاه ونهم،انتشارات الهادی سال۱۳۹۲.
۸_طبرسی،بوعلی فضل بن حسن،ترجمه تفسیر مجمع البیان ،مترجم:علی کرمی ،انتشارات فراهانی بهار۱۳۸۰.
۹_طباطبایی،محمدحسین_المیزان فی تفسیر القرآن،بیروت لبنان،موسسه الاعلمی للمطبوعات1417ه.
۱۰_قریشی،علی اکبر،قاموس قرآن،نوبت سوم،انتشارات دارالکتب السلامیه سال۱۳۶۱.
۱۱_صافی گلپایگانی،لطف الله،امامت و مهدویت،نوبت پنجم ،ثامن الحجج دفتربین الملل آیت...گلپایگانی.بهار۱۳۹۱
۱۲_دهخدا،علی اکبر،لغت نامه،چاپ دوم،تهران، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران،۱۳۷۸.
۱۳_طبرسی فضل بن حسن،اعلام الوری چاپ اول ناشر:اساطیر،۱۳۸۸
۱۴_مقاله(مسله فرهنگیو مسله شناسی فرهنگی ایران در دیدگاه نخبگان دانشگاهی وحوزوی داخلی)یدالله حبیبی ،یاورعیوضی،ابراهیم معظ.
۱۵_نعمانی،محمدابن ابراهیم،کتاب الغیبه،قم انوار الهدی چاپ اول۱۴۲۲قمری.
۱۶_ شیخ صدوق.ابن باویه.کمال الدین تمام النعمۀ،اسلامیه تهران چاپ دوم،۱۳۹۵ق.
۱۷_طباطبایی نسب،محمدرضا،عطرانتظار،چاپ چهارم،تهران،نورالائمه ۱۳۹۰.
18-خمینی،روح الله،صحیفه امام،تنظیم ونشر اثار امام خمینی( ره)چاپ سوم 1379.
1۹شیخ صدوق.ابن باویه.کمال الدین تمام النعمۀ،اسلامیه تهران چاپ دوم،۱۳۹۵ق.
20. قزوینی(ابن ماجه)محمدابن یزید،سنن ابن ماجه،بیروت،دارالفکرللطباعه والنشروالتوزیع،بی تا.
۲۱_ سیدعلی خامنه ای،فرهنگ،چاپ سوم به اهتمام امیر سیاهپوش وعلی آقاپور،ناشرموسسه نشرشهر،۱۳۹۱.
۲۲_قندوزی، سلیمان ابن ابراهیم، ینابیع المودۀ لذوی القربی دارالاسوه قم،۱۴۲۲چاپ دوم.
۲۳_طبرسی_احتجاج علی اهل اللجاج،چاپ ششم المرتضی مشهد.۱۳۶۸