مدت زمان خیلی زیادی است که تهیه بیمه شخص ثالث برای تمامی مالکین خودرو در کشور اجباری اعلام شده است. زمانی استفاده از این بیمه‌نامه الزامی شد که تعداد خودروهای موجود در سطح کشور، افزایش چشم‌گیری پیدا کردند. طبق آخرین آمار ارائه شده، بیش از ۲۰ میلیون خودرو در کشور وجود دارد. کنترل این تعاد خودرو بسیار مشکل است و قاعدتاً تعداد تصادفات روزانه بسیار بالا است. حال اگر فرد مقصر توان کافی برای پرداخت خسارت خودروی آسیب دیده را نداشته باشد، دچار مشکل شده و حتی امکان زندانی شدن فرد به دلیل بدهی نیز وجود دارد.
در سال ۱۴۰۲، دیه انسان کامل در ماه‌های حرام ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان اعلام شده است. در صورتی که تصادفات خسارت جانی داشته باشند، پرداخت چنین مبلغی برای خیلی از افراد بسیار دشوار و حتی غیر ممکن است. هرچند با توجه به افزایش قیمت خودروها در چند سال اخیر، هزینه خسارات مالی هم می‌تواند از این میزان هم سنگین‌تر باشد. بیمه شخص ثالث به عنوان یک پشتوانه محکم، در چنین حوادثی کنار راننده مقصر می‌ماند و خسارات را جبران می‌کند. در حقیقت خرید بیمه ماشین می‌تواند خسارت ناشی از حوادث و خطراتی که اتومبیل شما را تهدید می‌کند، کاهش دهد.
در تعریف بیمه شخص ثالث، مالک وسیله نقلیه، شخص اول به شمار می‌آید.( اکثر بیمه‌نامه‌ها تحت عنوان بیمه‌گزار شناخته می‌شود)، شخص ثانی شرکت بیمه است که متعهد به جبران هزینهها طبق بیمه‌نامه است. شرکت بیمه در بیمه‌نامه با عنوان بیمه‌گر درج می‌شود. فرد زیان‌دیده در حوادث رانندگی را شخص ثالث می‌نامند. (منظور از زیان دیده هر شخص غیر از راننده مقصر است). همین موضوع دلیل نام‌گذاری بیمه شخص ثالث است.
تمامی اشخاصی که در یک حادثه تصادف، زیان مالی و جانی می‌بینند، تحت پوشش بیمه شخص ثالث قرار می‌گیرند. این بیمه هزینه‌های مربوط به درمان، فوت و خسارات به اموال را جبران می‌کند. در این‌گونه اتفاقات، راننده مقصر هم می‌تواند از مزایای حوادث راننده که شاخه‌ا ی جدید از بیمه شخص ثالث به شمار می‌آید، استفاده کند. باید توجه داشت که بیمه حوادث راننده، فقط زیان‌های جانی را به عهده می گیرد و در مقابل زیان‌های مالی هیچ گونه مسئولیتی ندارد.
پوشش های بیمه شخص ثالث شامل چه مواردی است؟
بیمه ثالث دو نوع خسارت جانی و مالی را تحت پوشش قرار می‌دهد. در خسارات جانی، سقف تعهدات را با توجه به ظرفیت خودروی بیمه‌گزار مشخص می‌کنند. اما در حوادثی که منجر به خسارات مالی می‌شوند، خسارت به میزانی پرداخت می‌شود که هنگام تهیه بیمه‌نامه تعیین شده است.
به طور کلی در پاسخ به این سوال که بیمه شخص ثالث چه خساراتی را پرداخت می‌کند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
اما در خسارات جانی، بیمه شخص ثالث به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟ افرادی که تحت پوشش بیمه خسارات جانی بیمه ثالث هستند، شامل اشخاص ثالث خودروی زیان‌دیده، سرنشینان اتومبیل راننده مقصر، افراد خارج از اتومبیل او و حتی خود فرد راننده مقصر (بیمه حوادث سرنشین می‌شود. این پوشش هزینه‌های مربوط به فوت، نقص عضو و خدمات بیمارستانی را جبران می‌کند. در خصوص اینکه آیا بیمه ثالث به جنین هم تعلق می‌گیرد یا خیر، باید گفت که بیمه ثالث خسارات جانی وارد شده به جنین را هم می‌پردازد.
بیمه شخص ثالث بر چند اساس تعیین می‌شود. عوامل مختلفی هم وجود دارد که بر قیمت نهایی این بیمه تأثیر می‌گذارند. در ادامه به شرح هر کدام از این عوامل می‌پردازیم:
اول- بیمه مرکزی، اعلام کننده حق بیمه پایه
مبلغی که برای دیه کامل انسان در ماه حرام اعلام می‌شود، تعیین کننده حق بیمه در بیمه شخص ثالث و تعهدات این بیمه برای پوشش زیان‌های جانی و مالی است. هر سال قوه قضاییه،نرخ دیه را اعلام می‌کند. در سال ۱۴۰۲ دیه کامل انسان در ماه‌های حرام ۱میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان و در ماه‌های غیر حرام ۹۰۰ میلیون تومان اعلام شد.
بر اساس تقویم قمری، ماه‌های حرام شامل ذی القعده، ذی الحجه، محرم و رجب است. یعنی اگر شخصی در هر کدام از این چهار ماه فوت کند، میزان دیه‌ای که به او تعلق می‌گیرد، ۳۰۰ میلیون تومان بیشتر از سایر ماه‌ها خواهد بود. تاریخ شمسی معادل با ماه‌های معادل با ماه‌های حرام قمری، در جدول زیر قابل مشاهده است:
.
حداقل پوشش مالی در سال ۱۴۰۲ به میزان یک چهلم دیه کامل انسان در ماه‌های حرام یعنی ۳۰ میلیون تومان تعیین شده است. بیمه مرکزی با توجه به این مبلغ، حداقل و حداکثر حق بیمه پایه را محاسبه کرده و به شرکت‌های بیمه‌گر اعلام می‌کند. از آنجایی که این مبلغ حق پایه بیمه است، فاکتورهای مختلف دیگری وجود دارد که حق بیمه را می‌توانند افزایش و یا کاهش دهند که در ادامه با این عوامل بیشتر آشنا خواهیم شد. توجه کنید که حق بیمه پایه بر اساس تعداد سیلندر وسایل نقلیه اعلام می‌شود. هرچه تعداد سیلندر و قدرت خودرو بیشتر باشد، حق بیمه پایه نیز بیشتر خواهد بود.
تخفیف عدم خسارت با عنوان مخفف «ت ع خ» در بیمه نامه‌ها ذکر می‌شود، در واقع تخفیفی است که اشخاص بیمه‌گزار با استفاده نکردن از مزایای بیمه شخص ثالث در طول یک سال قرارداد بیمه، می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. هرچه تعداد سال‌هایی که از بیمه شخص ثالث استفاده نشده بالاتر باشد، بیمه‌گزار برای تمدید آن از تخفیف بیشتری برخوردار خواهد شد. برای مثال اگر بیمه‌گزار به مدت دو سال از بیمه شخص ثالث خود استفاده نکرده باشد، در زمان مقرر که برای تمدید بیمه‌نامه خود به دفتر بیمه مراجعه می‌کند، از ۵% تخفیف برای سال بعد بهره برده و هزینه کمتری پرداخت می‌کند. سقف این تخفیفات تا ۱۴ سال، یعنی ۷۰% تخفیف است.
از آنجایی که میزان ریسک در بیمه برای شرکت‌های بیمه‌گر یکی از اساسی‌ترین عوامل تعیین حق بیمه است، نوع کاربری وسیله نقلیه نشان می‌دهد که شرکت بیمه تا چه میزان متقبل ریسک و هزینه‌های معمول در حوادث رانندگی می‌شود. در نتیجه شرایط بیمه شخص ثالث برای کاربری‌های مختلف خودرو متفاوت است؛ برای مثال حق بیمه خودروهایی با کاربری تاکسی که میزان تردد بالایی دارند، ۲۰% بیشتر است. همچنین مالکین خودروهای آموزش رانندگی که احتمال خطای راننده در آن‌ها بالا است، باید برای بیمه شخص ثالث، ۱۵% حق بیمه بیشتری پرداخت کنند.
از نظر کارشناسی، کاربری‌های دیگری مانند: آمبولانس، بارکش و کامیون (بیمه شخص ثالث کامیون)، خودروهای سازمانی، تراکتور (بیمه شخص ثالث تراکتور) و… هم تعریف شده‌اند که هر کدام شرایط ویژه خود را دارند.
تا به امروز حوادث ناشی از وسایل نقلیه ریلی، تحت پوشش قانون بیمه اجباری خسارات ناشی از وسایل نقلیه نبود. خوشبختانه با تصویب قانون جدید، افرادی که در حوادث ریلی دچار آسیب می‌شوند، می‌توانند از مزایای کامل این قانون استفاده کنند. پیش از این مصوبه، آسیب دیدگان حوادث ریلی با مراجعه به صندوق تأمین خسارت‌های بدنی، بخشی از خسارت خود را در قالب قراردادهای بیمه‌ای دریافت می‌کردند که از پوشش کاملی برخوردار نبود.
لازم به ذکر است که با تصویب تعرفه بیمه شخص ثالث وسایل نقلیه ریلی و اجرای آن توسط شرکت‌های بیمه‌گر و مراجع ذی‌ربط، این پوشش به طور کامل از طرف شرکت‌های بیمه ارائه خواهد شد. در نتیجه زیاندیدگان مجبور نیستند به مراکز متعدد مراجعه کنند.
همان‌طور که می‌توانید برای عدم دریافت خسارت از مزایای تخفیف حق بیمه برخوردار شوید، در مقابل اگر به هر دلیلی برای تمدید بیمه شخص ثالث تأخیر یا وقفه‌ای داشته باشید، ملزم به پرداخت حق بیمه بیشتری هستید. این قانون به علت اجباری بودن بیمه شخص ثالث تصویب شده‌است. رقم جریمه دیرکرد بیمه شخص ثالث به صورت روزشمار محاسبه می‌شود و حداکثر برای ۳۶۵ روز در نظر گرفته می‌شود. به این معنا که دیرکرد یک سال با ده سال تفاوتی نخواهد داشت و همان یک سال به عنوان دیرکرد محاسبه می شود. میزان جریمه دیرکرد در سال ۱۴۰۲ برای هر روز ۱۱ هزار و ۶۰۰ تومان است.
حداقل و حداکثر میزان پوشش مالی بیمه شخص ثالث در سال ۱۴۰۲ برابر با ۳۰ و ۶۰۰ میلیون تومان است. اگر بیمه‌گزار مبلغی بیش از ۳۰میلیون تومان را به عنوان پوشش مالی در نظر بگیرد، به آن بیمه مازاد شخص ثالث گفته می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با این موضوع، مقاله سقف خسارت بیمه شخص ثالث را مطالعه کنید.
ششم- تخفیف شرکت های بیمه
بیمه مرکزی، هر سال اعلام می‌کند که حداقل و حداکثر حق بیمه باید چه میزانی باشد. شرکت‌های بیمه با توجه به خدماتی که ارائه می‌دهند و سیاست‌های خاصی که در پی می‌گیرند، مبلغ حق بیمه را در همین بازه تعیین می‌کنند؛ علت تفاوت حق بیمه شرکت‌ها با یکدیگر در همین است. هر شرکت مبلغ مشخصی را به عنوان تخفیف مجاز در نظر می‌گیرد تا رضایت مشتریان را بیشتر جلب کنند. اما در نهایت با وجود تخفیف‌ها، حق بیمه نباید از میزان حداقلی که بیمه مرکزی اعلام کرده‌است، کمتر باشد.
مدت اعتباری که برای بیمه شخص ثالث تعیین می‌شود، متغیر است و می‌تواند از چند روز تا یک سال باشد. به همین جهت است که بعضی از شرکت‌ها، بیمه شخص ثالث را به صورت روزشمار ارائه می‌دهند. با این حال خرید بیمه شخص ثالث به صورت سالانه برای متقاضیان به صرفه‌تر است. علت آن هم بیشتر بودن ریسک بیمه شخص ثالث کوتاه مدت است. برای همین قیمت یک بیمه‌نامه سه ماهه، از یک چهارم قیمت بیمه‌نامه سالانه بیشتر خواهد بود.
با توجه به تمامی نکات و عواملی که ذکر شد، هر کدام از این موارد می‌توانند در افزایش و یا کاهش میزان حق بیمه تأثیرگذار باشد. محاسبه قیمت نهایی حق بیمه با در نظر گرفتن تمام این متغیرها صورت می‌گیرد. شما می‌توانید با تغییر هرکدام از این فاکتورها، بیمه‌نامه‌ای مناسب با شرایط خودتان تهیه کنید؛ برای مثال میزان پوشش مالی را تا ۶۰۰ میلیون افزایش دهید یا مانع از به وجود آمدن جریمه دیرکرد شوید.
قیمت بیمه شخص ثالث در شرکت‌های مختلف، تفاوت محسوسی ندارد؛ اما شرکت‌های بیمه برای رقابت با یکدیگر و جلب رضایت مشتریان، خدمات متفاوتی را ارائه می‌دهند و سیاست‌های ویژه خود را دنبال می‌کنند.
آخرین تغییرات نرخ حق بیمه شخص ثالث در سال ۱۴۰۲ به صورت زیر است:
بیمه شخص ثالث را می‌توان از تمامی شرکت‌های بیمه خریداری کرد. قیمت بیمه ثالث تقریبا در تمامی شرکت‌ها یکسان است. شاید کیفیت ارائه خدمات در هر یک از شرکت‌ها متفاوت باشد. این امر بستگی به سیاست‌های جلب رضایت مشتری آن شرکت بیمه دارد. به این ترتیب می‌توانید با بهترین نوع بیمه شخص ثالث نیز آشنا شوید.
بیمه شخص ثالث از دو نوع بیمه شخص ثالث عادی و بیمه شخص ثالث بین‌المللی تشکیل شده است. بیمه شخص ثالث عادی همان بیمه‌ای است که تمام شرکت‌های بیمه‌گر ارائه می‌دهند. مواردی که در این بیمه‌نامه تنوع ایجاد می‌کنند، عواملی هستند که در تعیین حق بیمه تأثیرگذارند؛ مانند تعداد سیلندر و نوع کاربری خودرو. بیمه خودروی بین‌الملل هم برای افرادی مناسب است که قصد دارند با خودروی شخصی خود، از مرزهای کشور خارج شوند. تنها چند شرکت خاص این بیمه را ارائه می‌دهند.
برای جبران خسارات خودرو در خارج از کشور نیز نوعی بیمه شخص ثالث تدارک دیده شده‌است. این بیمه‌نامه، بیمه خودروی بین الملل نامیده می‌شود که در حقیقت همان بیمه شخص ثالث است؛ با این تفاوت که در سطح جهانی اعتبار دارد! زیرا بیمه شخص ثالث عادی خودرو فقط خسارت‌هایی را پوشش می‌دهد که داخل مرزهای کشور اتفاق افتاده باشد.
