این مطالبات ماست، سر فرود نمی‌آوریم!
موضع حزب جدید چپ آلمان با گرایش ناسیونالیستی برای بسیاری از مخاطبان در آلمان و جهان محل پرسش است. آیا اکنون که ائتلاف چپ میانه شکست خورده، وارد ائتلاف با راست میانه می‌شود؟ ائتلاف با حزب راست افراطی چطور؟ موضع در قبال جنگ اوکراین غزه چیست؟
گفت‌وگو با خانم سویم داگدلن [1]، سیاستمدار و عضو پارلمان آلمان که سال 2023 از حزب چپ به حزب زارا واگنکنشت تغییر موضع داد، دربارۀ رهبری عقلانی سیاست خارجی در حزب جدید زارا واگنکنشت (ب.اس.و) پاسخسی است به این پرسش‌ها. این مصاحبه در کانال تلگرامی سانه وُکس [2] در 16 سپتامبر 2024 منتشر شد.
مجری: ما با عضو کمیسیون امور خارجۀ پارلمان آلمان تلفنی صحبت و از او خواهش کردیم مطالبات حزب در ارتباط با سیاست اوکراین-روسیه آلمان را توضیح دهد. مشخص شد که حزب به‌هیچ‌وجه تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد و سازش نمی‌کند، تا وقتی که موضوع بر سر حمایت از برقراری صلح و نپذیرفتن استقرار موشک‌های آمریکایی در آلمان است.
ج: مشکل راست میانه در حزب دموکرات‌مسیحی (س.د.او) در مورد تشکیل دولت در ایالت‌های زاکسُن و تورینگن [3] در صورتی که آن‌ها ما را به دولت راه ندهند، حزب ب.اس.و مطالبات خود را در جایگاه اپوزیسیون از پیش می‌برد. کافی است که تنها همکاری هوشمندانه، دموکراتیک و کاملاً مشروعی را با آ.اف.د آغاز کند. حزب ب.اس.و با در نظر گرفتن فوریت صلح به‌وضوح تصمیم به عمل گرفته است.
س: سیاست خارجی ب.اس.و در قبال جنگ روسیه-اوکراین چیست؟
ج: حزب زارا واگنکنشت خود را وقف صلح و دیپلماسی کرده است. ما خواهان توقف ارسال اسلحه و آغاز مذاکرات صلح هستیم. باید همه‌چیز را به کار گرفت تا رنج وحشتناک و مرگ در اوکراین به پایان رسد. به‌جای حمایت از جنگ فرسایشی بی‌مفهوم، به‌معنای حمایت پیوستۀ کیف با تسلیحات جدید، دولت آلمان باید پیشنهاد مذاکره ارائه دهد: توقف ارسال اسلحه و در مقابل، آتش‌بس و مذاکره. پوتین در حال حاضر آمادگی خود برای مذاکره را در ولادی‌وستوک تقویت کرد. این موضوع باید جدی گرفته شود و نه اینکه مانند همیشه، به‌سرعت آن را رد کنند. زیرا با گسترش این جنگ کل اروپا و احتمالاً جهان در خطر تهدید قرار دارد.
این سناریو دلیل بزرگی برای ایجاد نگرانی در میان کل جمعیت آلمان به‌شمار می‌آید. 68 درصد از شهروندان از مذاکرات صلح حمایت می‌کنند. نه سیاست خارجی دولت ائتلافی شامل حزب سوسیال‌دموکرات، دموکرات آزاد و سبزها و نه حزب دموکرات‌مسیحی تحت ریاست فریدریش مرتس [4] در مقام اپوزیسیون در میان مردم از حمایت برخوردار نیستند.
نظر به مباحث مربوط در مورد ایالت‌های زاکسُن و تورینگن به نام «اتحاد زارا واگنکنشت» می‌گویم: دیگر «ادامۀ این روند» امکان‌پذیر نیست. ما می‌خواهیم قرارداد ائتلافی تعیین شود که دولت ایالتی در مقابل ارسال اسلحۀ بیشتر به اوکراین اعلام موضع کند، و بیشتر از کوشش‌های دیپلماتیک در سراسر کشور پشتیبانی، و خود را در تضاد و علیه استقرار موشک‌های آمریکایی طراحی‌شده در آلمان قرار دهد.
تغییر موضع در اینجا ضروری است. برای ما اهمیت بنیادین دارد. همه‌پرسی جدیدی نشان می‌دهد که بیش از دو-سوم جمعیت آلمان مخالف استقرار موشک‌های آمریکایی هستند [5] و در این کار خطر بزرگی می‌بینند که در صورت نزاع اتمی، آلمان به میدان جنگ تبدیل خواهد شد. این اصلی دموکراتیک است که منافع اکثریت مردم نباید بیش از این نادیده گرفته شود.
س: در مورد این استدلال چه نظری دارید که سیاست خارجی موضوع حکومت مرکزی است و به همین دلیل ایالت‌ها حق اظهار نظر را ندارند؟
ج: کسانی که این ادعا را می‌کنند، یا قانون اساسی ما را نمی‌فهمند و یا این استدلال را به کار می‌برند تا تمام ابتکارات صلح‌طلبانه از جانب کمیسیون پارلمان آلمان را از همان آغاز بلوکه کنند. من فقط به صدوسی مرکز دیپلماتیک و دفاتر موجود در ایالت‌ها ارجاع نمی‌دهم. شورای حکومت برای سیاست خارجی هیئت‌های خاص خود دارد؛ این شورا اخیراً قطعنامه‌ای در مورد روابط آلمان و لهستان صادر کرده که گواهی غیرواقعی‌بودن این استدلال است. چه‌چیزی مانع از این می‌شود، به روابط آلمان با اوکراین در ارتباط با ارسال اسلحه یا با روابط آمریکا-آلمان در مورد استقرار موشک‌های آمریکایی پرداخت؟ دولت آلمان در همۀ کوشش‌ها برای رسیدن صلح اهمال کرده است. ایالت‌ها نباید فقط نظاره‌گر باشند و اجازه دهند که این روند ادامه یابد. همچنین این امکان هم هست که ایالت‌ها ابتکار عمل را به دست گیرند و رفراندوم سراسری در مورد استقرار موشک‌های آمریکایی مطالبه کنند. همان‌طور که رئیس دولت ایالت زاکسُن پیشنهاد کرده است.
س: آیا مشارکت ایالت‌ها بر اساس این واقعیت است که این موضوع فقط مربوط به دولت مرکزی در برلین نمی‌شود، بلکه مستقیماً وضعیت زندگی و امنیت مردم در ایالت‌ها را هم تحت‌الشعاع قرار می‌دهد؟
ج: ملت آلمان باید در مورد مسئلۀ حیاتی جنگ و صلح دخالت داده شوند. در صورت جنگ همه درگیر می‌شوند؛ و هیچ فرقی بین ادارۀ صدراعظم، ادارۀ امور خارجه و اهدافی در ایالت‌های تورینگن، زاکسُن، راینلاند-فالتس [6] و نوردراین-وستفالن [7] وجود ندارد. و به همین دلیل دولت‌های ایالتی باید اظهار نظر کند و دربارۀ این موضوع بنیادی موضع بگیرند. دربارۀ استقرار موشک‌های آمریکایی هیچ گفتوگویی قبل از تصمیم انجام نگرفته است. هنگامی که چیزی موسوم به «تشریح مشترک» از جانب دولت آمریکا ارائه شد، اولاف شولتس مانند رعیت رفتار کرد و آن را امضا نمود. ما همگی - هم اعضای پارلمان و هم افکار عمومی - آن را از طریق روش همیشگی چاپلوسی او در روزنامه‌ها مطلع شدیم. اما این موضوع به هستۀ دموکراتیک حق حاکمیت آلمان مربوط می‌شود. تصمیم در مورد استقرار موشک‌های آمریکایی توسط دولت آمریکا گرفته شد و نه از سوی دولت آلمان. از مردم آلمان باید در چنین قضیۀ مهمی نظرخواهی شود. از این جهت، ما در پارلمان و ب.اس.و، از دولت آلمان خواستیم در طول شش ماه یا حداکثر تا انتخابات 2025، رفراندومی در مورد استقرار موشک‌های آمریکایی سازماندهی کند.
س: آیا یک بیانیۀ مشترک کافی است؟
ج: واضح و مبرهن است که برای پیمان ائتلاف با ما نیاز به پیغام صلح آشکار هست؛ همصدا با تمایلات اکثریت قاطع. هر چیز دیگری به‌معنای تحقیر رأی‌دهندگان است.
س: بنابراین باید یک بیانیه خاص باشد؟
ج: بله. ما نیروی ذخیرۀ حزب دموکرات‌مسیحی برای اِعمال قدرت نیستیم. این برای ما امری تعیین‌کننده است که دولت ایالتی واقعاً سیاستی به نفع اکثریت را به اجرا اندازد. همچنین حزب دموکرات‌مسیحی باید بفهمد که دولت با همکاری ما باید تغییرات ملموسی برای مردم به ارمغان آورد. در غیر این صورت، چنین دولتی چیزی جز برنامۀ اقتصادی برای آ.اف.د نیست.
س: آیا امکان دارد که ایالت‌های زاکسُن یا تورینگن پایان تحریم‌های روسیه را مطالبه کنند؟
ج: این مطالبه می‌تواند مفید واقع شود. اقتصاد آلمان در حال حاضر در وضعیت فلاکت‌باری به سر می‌برد. دلایل این توسعه بیش از این همه میلیاردها یورو که به اوکراین منتقل می‌شود، بازسازی تسلیحاتی و سیاست فاجعه‌آمیز انرژی، صرف نظر از جنگ اقتصادی خودنابودگر علیه روسیه است. منافع میلیون‌ها کارگر و کارفرما که بیش از همه از جنگ اقتصادی رنج می‌برند، در این است که به این دیوانگی خاتمه داده شود. همین‌طور در احزاب دیگر هم انتقاد به این خسارت‌های خودویرانگر رو به فزونی است.
س: آیا توانسته‌اید کانال‌های گفت‌وگوی خاص خود برای مثال جوامع مدنی یا علمی را در سراسر کشور بگشایید. آیا می‌تواند این یک گزینه باشد؟
ج: من موافق این هستم که روابط همسایگی خوبی با همۀ کشورهای اروپایی برقرار کنیم. روسیه یکی از این کشورها است. ما حملۀ روسیه به اوکراین را محکوم می‌کنیم و آن را نقض حقوق بشر می‌دانیم. اما ما به دلایل تاریخی آن هم واقف هستیم و مشکلی که سیاست گسترش ناتو در شرق، برخلاف ضمانت و مسئولیت‌پذیری ایجاد کرد.
تخریب پل‌ها کاملاً غیرعقلانی است. ما این استنباط را داریم که هدف ژئوپولیتیکی استقرار موشک‌های آمریکایی این است که صدمات دائمی به روابط آلمان-روسیه وارد آورد، حتی هنگامی که جنگ در اوکراین خاتمه یابد. چرا نخست‌وزیر ما به دروغ گفت، روسیه و نه دونالد ترامپ «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد» را یک‌طرفه لغو کرده‌اند. اما ویلی برانت هم در آغاز سیاست تشنج‌زدایی و کاهش فشار در روابط بین کشورها (سیاست دِتانت [8]) سیاست راحت و بی‌دردسر را دنبال نکرد. لااقل او می‌توانست الگو و سرمشق برای اولاف شولتس باشد. این امر اهمیت تعیین‌کننده‌ای دارد که در این مورد شجاعت بیشتری را از خود نشان دهیم.
س: با توجه به وضعیت نظامی فعلی در اوکراین، به‌ویژه پیشروی با سرعت روس‌ها، آیا معتقدید که به نفع اوکراین خواهد بود که جنگ را به‌زودی به پایان رساند؟
ج: واقعاً دیدن این صحنه‌ها وحشتناک است که این‌همه انسان پیوسته کشته می‌شود و همزمان باز هم تسلیحات هرچه بیشتر به آنجا ارسال می‌شود. مسلماً خیلی بهتر است که از کوشش‌های کشورهایی مانند چین، برزیل یا حتی واتیکان حمایت شود و یا خود ابتکار عمل را به دست گرفت. شناختن این امر مهم است که بر روسیه نمی‌توان با ابزار مرسوم و متداول پیروز شد. از این رو، کشتار و نابودی باید متوقف شود. اکنون زمان دیپلماسی فرارسیده است.
س: کشورهای جهانی در کدام بخش توانسته اند، اقداماتی انجام دهند؟
ج: شورای کشور در مجمع پارلمانی ناتو نمایندگی دارد و در کنفرانس‌های درون‌پارلمانی اتحادیۀ اروپا برای سیاست مشترک خارجی و امنیتی شرکت می‌کند (جی.آ.اس.پی [9]). اما وقتی ما به واقعیت موجود در آلمان نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که حتی در سطح ایالتی هم کوشش‌هایی وجود دارد تا احزابی که منتقد ناتو هستند یا حاضر نیستند از هر تصمیم واشنگتن اطاعت کنند، از ورود به دولت دور نگه داشته شوند. برای مثال، روزنامۀ دی‌تسایت [10] خواستار یک «آری» به یکپارچگی بیشتر غرب است، به این شکل که موافقت با استقرار موشک‌های آمریکایی در آلمان بایستی به شرط ورود احزاب به دولت تبدیل شود. چنین انقیاد و اطاعتی از جانب «اتحاد زارا واگنکنشت» وجود نخواهد داشت.
س: رهبران سیاسی حزب دموکرات‌مسیحی واگنکنشت را «مبلغ رئیس پوتین» و «یادآور پیمان هیتلر-استالین» نامیدند. چگونه می‌توان انتظار جدی داشت که دو طرف در مورد موضوعی با یکدیگر گفت‌وگو کنند، تا چه برسد به حکومت مشترک؟
ج: حزب دموکرات‌مسیحی در حال حاضر هر کاری می‌کند تا دولت مشترک با ب.اس.و را غیرممکن سازد. رهبران سیاسی این حزب در آلمان شرقی از هفته‌ها قبل سعی کردند، شکافی بین «مرکزیت کشوری ب.اس.و» و شخص زارا واگنکنشت و همچنین اتحادیه‌های ایالتی این حزب ایجاد کنند. حملات و اهانت‌هایی که از سوی اونیون [11] (اتحادیۀ دموکرات‌مسیحی و اتحادیۀ سوسیال‌مسیحی [12]) علیه زارا واگنکنشت انجام می‌گیرد، گستاخانه و بی‌شرمانه هستند و فقط فضا را مسموم می‌کنند.
س: از لحاظ درصدی در انتخابات، آیا ب.اس.و و همچنین آ.اف.د می‌توانند یک ابتکار عمل برای صلح هم بدون حزب دموکرات مسیحی به مرحله اجرا درآورند؟
ج: اجازه دهید منتظر بمانیم و ببینیم که آیا این حزب آماده است منصفانه همکاری کند. ب.اس.و ارائۀ تقاضا‌ها برای قانونگذاری در پارلمان را به آن‌ها وابسته نمی‌کند تا در نهایت قادر به رد آن باشند. قبل از انتخابات ایالتی، رئیس دولت زاکسُن، میشائیل کِرِچمر [13]؛ رئیس ایالت براندنبورگ، دیتمار وُیدکه [14]، و همین‌طور کاندید اصلی حزب دموکرات‌مسیحی در تورینگن، ماریو فویگت [15]، از مذاکرات صلح حمایت کرده بودند. باید امیدوار باشیم که آن‌ها پس از انتخابات هم از مذاکرات صلح حمایت خواهند کرد.
س: اگر هم آ.اف.د و هم ب.اس.و در اپوزیسیون هستند، آیا ممکن است تقاضا (جهت تصویب در پارلمان از سوی یک حزب دیگر) پذیرفته شود؟
ج: ما اساساً خود را متمرکز در موضوع می‌کنیم و نه اینکه چه کسی تقاضا را ارائه می‌دهد. آنچه اعتبار دارد، این است: اگر آ.اف.د بگوید آسمان آبی است و واقعیت داشته باشد، ما مدعی نخواهیم شد که سبز است. [16]
س: بنابراین تأثیرگذاری شما بر حزب دموکرات‌مسیحی [17] بسیار افزایش پیدا می‌کند، زیرا می‌توانید در مذاکرات جهت دولت ائتلافی به آن‌ها بگویید، اگر شما نمی‌خواهید، ما به اپوزیسیون می‌رویم و سیاست خود را از طریق طرح پیوستۀ مطالبات پیش می‌بریم.
ج: همان‌طور که گفتم، همه‌چیز بستگی دارد به اینکه چگونه حزب مزبور رفتار می‌کند و آیا آن‌ها به گفتوگویی عملی بازمی‌گردند یا نه. خطر جنگ اتمی امروز بسیار بیش از دوران جنگ سرد است. موشک‌های هایپرسونیک زمان اخطار ندارند و قادرند مرکز فرماندهی روسی را از کار بیاندازند. کاملاً غیرمسئولانه است که اجازۀ استقرار چنین موشک‌هایی را در آلمان بدهیم متأسفانه خطر جنگ هسته‌ای سهوی دیگر هشداری مبالغه‌آمیز نیست. از این رو، ما می‌خواهیم که دولت آلمان به دیپلماسی بازگردد. اما از آنجا که ما از موضع آن‌ها بااطلاع هستیم، قصد داریم آن‌ها را به موضع خردمندانه فراخوانیم. این همان چیزی است که ب.اس.و در تورینگن و زاکسُن برای آن تلاش می‌کند.
س: بودو راملو [18] از تورینگن پیشنهاد داده که حاضر است با دموکرات‌مسیحی همکاری کند. سیاست صلح حزب چپ چیست؟
ج: بودو راملو تا به حال همواره از ارسال تسلیحات به اوکراین و تحریم‌ها علیه روسیه پشتیبانی کرده است. من خیر مقدم می‌گویم، اگر او موضع خود را تغییر دهد.
[1] Sevim Dağdelen
[2] SaneVox Deutsch
[3] این حزب به‌اندازۀ حزب راست افراطی «آلترناتیو برای آلمان» (آ.اف.د) رأی آورد، ولی برای تشکیل دولت نیاز به ائتلاف دارد. م.
[4] Friedrich Merz
[5] موشک‌های تاماهاک بی‌جی‌ام-109، از نوع میان‌برد. می‌توانند تا 2500 کیلومتر به اهداف در روسیه برخورد کنند و قابلیت مجهز شدن به کلاهک‌های هسته‌ای را دارند. این معاهده در 10 سپتامبر 2024 توسط صدراعظم آلمان اعلام شد که طبق آن، از سال 2026، موشک‌های آمریکایی از این نوع در آلمان استقرار پیدا خواهند کرد و هدف آن ظاهراً جبران کمبود توانایی اروپا در صورت حملۀ دشمنان، به‌خصوص روسیه است که از پایان «پیمان منع موشک‌های میان‌برد» ایجاد شده است. م.
[6] Rheinland-Pfalz
[7] Nordrhein-Westfalen
[8] Détente
[9] Die Gemeinsame Außen- und Sicherheitspolitik (GASP)
[10] Die Zeit
[11] Union
[12] Die Christlich-Soziale Union in Bayern (CSU)
[13] Michael Kretschmer
[14] Dietmar Woidke
[15] Mario Voigt
[16] زیرا این روند احزاب مخالف آ.اف.د است که هرچه او می‌گوید، خلاف آن را ادعا می‌کنند. م.
[17] برندۀ انتخابات در این دو ایالت که برای تشکیل دولت نیاز به ائتلاف دارد. م.
[18] Bodo Ramelow. رئیس دولت کنونی در تورینگن از حزب چپ که در پی شکست در انتخابات اخیر، از ریاست کنار خواهد رفت. م.
این متن در سایت نقد اقتصاد سیاسی منتشر شده است.
