تست UX یکی از مهم‌ترین بخش‌های طراحی محصول دیجیتال است، چون نشان می‌دهد که کاربران واقعاً از محصول چه حسی دارند و چطور از آن استفاده می‌کنند.
این مقاله ۲۱ روش تحقیق UX را معرفی می‌کند که از مرحله برنامه‌ریزی و طراحی تا ارزیابی نهایی کاربرد دارند. روش‌ها بر اساس نوع داده (کیفی/کمی)، رفتار یا نگرش کاربران، و میزان استفاده از محصول طبقه‌بندی شده‌اند. مهم نیست چقدر حرفه‌ای هستید، همه ما به نوعی محصولاتمان را آزمایش می‌کنیم، حتی اگر به آن اسم خاصی ندهیم.
نمودار 21 روش انجام تحقیقات UX ابزار بسیار خوبی برای انتخاب روش مناسب تحقیق UX درهر مرحله مختلف از چرخه عمر محصول است.
مطابق تصویر زیر میتوان می توان روش های انجام تحقیقات تجربه کاربری UX را به طور کلی با دو معیار اصلی تفکیک کرد:
1. Concept Testing
2. Card Sorting
3. Focus Groups
4. Ethnographic Field Studies
5. Participatory Design
6. Tree Testing
7. Desirability studies
8. Usability-Lab Studies
9. Eyetracking
10. Diary/Camera Studies
11. Moderated Remote Usability Studies
12. Five second test
13. Unmoderated Remote Panel Studies
14. A/B testing
15. Usability benchmarking
16. Expert review
17. Clickstream analysis
18. Customer Feedback
19. Email surveys
20. True intent studies
21. Interviews
1-تست مفهوم (Concept Testing)
Qualitative / Quantitative: Either/Both are possible
Behavioral / Attitudinal: Attitudinal
Context of Product Use: Mixed
Project Phase: Strategy
برای ارزیابی نیاز بازار به یک ایده محصول جدید استفاده می‌شود. هدف این روش، بررسی این است که آیا محصول قادر است نیازهای مخاطبان هدف را برآورده کند یا خیر. این روش می‌تواند کیفی یا کمی باشد و بیشتر در مرحله استراتژی انجام می‌شود تا قبل از توسعه کامل محصول، اطمینان حاصل شود که این ایده بازار دارد. این تست می‌تواند به صورت فردی یا با گروهی انجام شود.
2- کارت سورتینگ (Card Sorting)
Qualitative / Quantitative: Either/Both are possible
Behavioral / Attitudinal: Attitudinal
Context of Product Use: Natural
Project Phase: Strategy
روشی است که به کاربران این امکان را می‌دهد تا کارت‌های اطلاعاتی را براساس منطق خود دسته‌بندی کنند. این روش برای طراحی معماری اطلاعات محصول مفید است و در مراحل ابتدایی طراحی محصول به کار می‌رود. کاربران معمولاً باید گروه‌بندی‌ها را نامگذاری کنند. از این روش میتوان برای شناسایی اشتباهات در چارچوب اطلاعات موجود و همچنین در مواقعی که محصول رقیب ندارد، استفاده کرد.
3- گروه‌های کانونی(Focus Groups)
Qualitative / Quantitative: Qualitative
Behavioral / Attitudinal: Attitudinal
Context of Product Use: Not used
Project Phase: Strategy, Execution
شامل ۳ تا ۱۰ شرکت‌کننده است که تحت هدایت یک مدیر جلسه، نظرات خود را درباره محصول آینده مطرح می‌کنند. مدیر جلسه نقش هدایت جریان نظرات را دارد، نه جهت‌دهی آن. این روش در مراحل ابتدایی پروژه برای درک انتظارات کاربران از محصول نهایی استفاده می‌شود و برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و شکل‌دهی به مفهوم کلی محصول مفید است.
4- مطالعات تحقیقاتی قوم‌نگاری(Ethnographic Research Studies)
Qualitative / Quantitative: Either/Both are possible
Behavioral / Attitudinal: Either/Both are possible
Context of Product Use: Natural
Project Phase: Strategy, Execution
با استفاده از یک محصول موجود که مشابه محصول شما است، انجام می‌شود. هدف اصلی این است که کاربران را در محیط طبیعی خودشان مشاهده کنید و تعاملاتشان را بررسی کنید. این روش معمولاً شامل مشاهده غیرفعال passive observation، مشارکتی participatory observation و مصاحبه‌های زمینه‌ای contextual interviews است. از این روش در مراحل ابتدایی توسعه محصول استفاده می‌شود تا نیازهای کاربرانی شبیه به محصول خود را شناسایی کرده و مفهوم کلی محصول را پیش از عرضه به بازار اصلاح کنید.
5- طراحی مشارکتی (Participatory Design)
Qualitative / Quantitative: Qualitative
Behavioral / Attitudinal: Attitudinal
Context of Product Use: Natural or Scripted
Project Phase: Strategy, Execution
شامل این است که از کاربران خواسته می‌شود ساختار یک اپلیکیشن را روی کاغذ یا تخته‌سفید طراحی کنند. کاربران با درک هدف محصول، آن را به شکلی ارائه می‌دهند که برای آنها راحت‌تر باشد. این روش به کشف ایده‌های جدید و مفید برای بهبود تجربه کاربری کمک می‌کند و در جلسات طوفان فکری brainstorming session کاربرد دارد.
6- تست درخت (Tree Testing)
Qualitative / Quantitative: Quantitative
Behavioral / Attitudinal: Behavioral
Context of Product Use: Not used
Project Phase: Strategy, Execution
روشی کمی و رفتاری است که در آن شرکت‌کنندگان با نسخه‌ای متنی از سایت یا اپلیکیشن کار می‌کنند که ساختار آن به صورت درختی نمایش داده شده است. کاربران باید با استفاده از این ساختار درختی، یک آیتم یا عنصر خاص سایت را پیدا کنند. نتیجه بر اساس تعداد کلیک‌ها در هر دسته‌بندی اندازه‌گیری می‌شود. این روش برای شناسایی مشکلات ناوبری و درک بهتر منطق کاربران مفید است.
7- مطالعات مطلوبیت (Desirability Studies)
Qualitative / Quantitative: Either/Both are possible
Behavioral / Attitudinal: Attitudinal
Context of Product Use: Natural, Scripted
Project Phase: Strategy, Execution
یک روش تحقیقاتی است که در آن شرکت‌کنندگان چندین گزینه طراحی را ارزیابی می‌کنند. آنها هر گزینه را با ویژگی‌های کمی و کیفی مانند سرعت، سادگی، کاربرد، پیش‌بینی‌پذیری و غیره بررسی می‌کنند. این تحقیق برای درک احساسات ذهنی که طراحی در کاربران ایجاد می‌کند مفید است و بهتر است در مراحل اولیه توسعه محصول انجام شود.
8-مطالعات آزمایشگاهی قابلیت استفاده (Usability-Lab Studies)
Qualitative / Quantitative: Qualitative
Behavioral / Attitudinal: Behavioral
Context of Product Use: Scripted
Project Phase: Execution
یک روش تحقیق است که در آن شرکت‌کنندگان وظایف خاصی را با استفاده از محصول تحت نظارت محقق انجام می‌دهند. محقق جزئیات مختلف عملیات‌ها را (مانند زمان و ترتیب انجام) ثبت می‌کند. این روش بیشتر برای تأیید یا رد فرضیات UX استفاده می‌شود و می‌تواند از مرحله طراحی اولیه (پروتوتایپ) آغاز شود.
9- پیگیری حرکات چشم (Eyetracking)
Qualitative / Quantitative: Either/Both are possible
Behavioral / Attitudinal: Behavioral
Context of Product Use: Natural or Scripted
Project Phase: Execution
یک دستگاه مخصوص به نام "ردیاب چشم" نقاط تمرکز نگاه کاربر را هنگام کار با یک وب‌سایت یا اپلیکیشن اندازه‌گیری می‌کند، همچنین انتقالات بین این نقاط را نیز شبیه‌سازی می‌کند. برای ثبت انعکاسات از چشم‌های کاربر، اغلب از ردیاب چشم مادون قرمز ثابت بر روی مانیتور استفاده می‌شود.
این روش نشان می‌دهد که کدام عناصر رابط بیشترین توجه کاربر را جلب می‌کنند و همچنین می‌تواند مناطقی که برای کاربران گیج‌کننده است (مانند منوهای پیچیده‌ای که کاربران قادر به پیدا کردن یک عنصر خاص نیستند) شناسایی کند. مطالعات پیگیری حرکات چشم می‌توانند با دستورالعمل‌های برنامه‌ریزی‌شده یا بدون دستورالعمل‌های آماده انجام شوند.
زمان استفاده
این مطالعه بهترین کارایی را در مرحله اجرا از توسعه محصول دارد، زمانی که نسخه قابل استفاده‌ای از محصول در دسترس است. این روش به‌طور معمول برای بهینه‌سازی ساختار و ناوبری رابط استفاده می‌شود.
10-مطالعات دفترچه / دوربین (Diary / Camera Studies)
Qualitative / Quantitative: Either/Both are possible
Behavioral / Attitudinal: Attitudinal
Context of Product Use: Natural
Project Phase: Execution
در این مطالعه، شرکت‌کنندگان به طور منظم اطلاعاتی در مورد مواقعی که به محصول شما فکر می‌کنند، ثبت می‌کنند. برای درک بهتر، آنها اقداماتی که انجام داده‌اند، رویدادها و موقعیت‌هایی که منجر به چنین افکاری شده است را می‌نویسند.
این اطلاعات می‌توانند به روش‌های مختلفی ثبت شوند، مانند استفاده از دفترچه کاغذی، اپلیکیشن‌های یادداشت‌برداری موبایل، یا پیام‌های صوتی و تصویری.
زمان استفاده
این روش کمک می‌کند تا انگیزه‌ها و عادات روزانه کاربران را شناسایی کنید.
11- مطالعات قابلیت استفاده از راه دور(Remote Usability Studies)
Qualitative / Quantitative: More qualitative than quantitative
Behavioral / Attitudinal: Behavioral
Context of Product Use: Scripted
Project Phase: Execution, Assessment
این مطالعات معادل تحقیقات آزمایشگاهی هستند که از راه دور انجام می‌شوند، به عنوان مثال با استفاده از نرم‌افزار دسترسی از راه دور.
این مطالعات در شرایط مشابه تحقیقات آزمایشگاهی استفاده می‌شوند، با این تفاوت که منابع کمتری نیاز دارند. مطالعات از راه دور به شما این امکان را می‌دهند که تعداد بیشتری از شرکت‌کنندگان را دعوت کنید و نتایج واقعی‌تری بدست آورید، زیرا شرکت‌کنندگان محصول را در محیطی راحت‌تر استفاده می‌کنند.
12-آزمون پنج ثانیه (The Five Second Test)
Qualitative / Quantitative: Qualitative
Behavioral / Attitudinal: Attitudinal
Context of Product Use: Not used
Project Phase: Execution, Assessment
آزمون پنج ثانیه یک نوع آزمایش سریع است که برای ارزیابی اولین برداشت‌های کاربران از طراحی محصول انجام می‌شود. در این مطالعه، شرکت‌کنندگان قسمتی از محصول را به مدت دقیقاً 5 ثانیه مشاهده می‌کنند و سپس به مجموعه‌ای از سوالات پاسخ می‌دهند. برخی از سوالات شامل یادآوری عناصر اصلی آنچه که نشان داده شده، برداشت آنها از برند، هدف صفحه نشان داده‌شده و مخاطب هدف آن است.
آزمون پنج ثانیه زمانی استفاده می‌شود که بخواهید مطمئن شوید که دیدگاه طراحان محصول با دیدگاه کاربران هماهنگ است. اگر این تفاوت‌ها قابل توجه باشد، بهتر است زمان بگذارید و مفهوم طراحی را اصلاح کنید.
13-مطالعات پنل از راه دور بدون هدایت (Unmoderated Remote Panel Studies)
Qualitative / Quantitative: Either/Both are possible
Behavioral / Attitudinal: Either/Both are possible
Context of Product Use: Natural or Scripted
Project Phase: Execution, Assessment
در این روش، یک گروه ویژه از کاربران که به طور مستقل از محصول استفاده می‌کنند و "بلند فکر می‌کنند"، مطالعه را انجام می‌دهند. برای این کار، از نرم‌افزارهای ضبط ویدیو استفاده می‌شود. این روش به عنوان یک جایگزین ساده‌تر برای تحقیقات قوم‌نگارانه در نظر گرفته می‌شود.
مزایا: صرفه‌جویی در زمان، امکان تست اقدامات بیشتر و دریافت دیدگاه‌های جدید.
معایب: مشکلات در تحلیل نتایج.
این روش تحقیق بیشتر برای مطالعه محصولاتی که دوره‌های استفاده طولانی دارند (مانند اپلیکیشن‌های تناسب اندام، برنامه‌های نظارت بر سلامت و غیره) مناسب است. همچنین می‌تواند برای تحلیل رویدادهای در حال انتظار (مانند نوتیفیکیشن‌ها) و برنامه‌ریزی به‌روزرسانی‌های محصول مفید باشد.
14-آزمون A/B
Qualitative / Quantitative: Quantitative
Behavioral / Attitudinal: Behavioral
Context of Product Use: Natural
Project Phase: Execution, Assessment
آزمون A/B یک روش محبوب برای مقایسه دو نسخه از یک سایت یا اپلیکیشن است که در یک یا چند عنصر تفاوت دارند. مخاطبان به طور تصادفی به دو بخش تقسیم می‌شوند و هر بخش تنها یکی از دو نسخه را استفاده می‌کند.
پس از رسیدن به اهمیت آماری، نتایج برای تعیین بهترین گزینه براساس KPI انتخابی (مانند خریدهای درون‌برنامه‌ای) استفاده می‌شود. این آزمون‌ها با استفاده از خدمات خاصی مانند Google Optimize برای وب‌سایت‌ها و Optimizely برای اپلیکیشن‌ها انجام می‌شود.
آزمون A/B برای بهینه‌سازی نسخه قابل استفاده محصول، در مراحل آخر توسعه یا پس از انتشار محصول، استفاده می‌شود. این مطالعات به بهبود دقیق‌تر عناصر کلیدی رابط مانند دکمه‌های فراخوانی به عمل (CTA) یا عناصر ناوبری کمک می‌کند.
15-ارزیابی قابلیت استفاده (Usability Benchmarking)
Qualitative / Quantitative: Quantitative
Behavioral / Attitudinal: Behavioral
Context of Product Use: Scripted
Project Phase: Execution, Assessment
این یک روش تحقیق آزمایشگاهی است که به طور منظم انجام می‌شود تا تغییرات در قابلیت استفاده محصول را پیگیری کند. این روش مشابه روش‌های قبلی است، اما تفاوت اصلی در نحوه مقایسه نتایج است. ارزیابی قابلیت استفاده می‌تواند عملکرد نسخه‌های مختلف محصول یا مقایسه آن با رقبا در بازار را بررسی کند.
این روش زمانی مفید است که بخواهید پیشرفت در بهینه‌سازی محصول را پیگیری یا نشان دهید. همچنین از ارزیابی قابلیت استفاده میتوان برای ارزیابی کارآیی راه‌حل‌ها، به ویژه هنگام تغییر بین چرخه‌های توسعه استفاده کرد.
16-بازبینی تخصصی (Expert Review)
Qualitative / Quantitative: Qualitative
Behavioral / Attitudinal: Attitudinal
Context of Product Use: Natural or Scripted
Project Phase: Execution, Assessment
در این روش، محصول توسط یک متخصص باتجربه UX بازبینی می‌شود، که مشاهدات خود را در قالب یک گزارش دقیق مستند می‌کند. این گزارش نقاط قوت و ضعف راه‌حل را توضیح می‌دهد، مشکلات و دلایل آنها را شناسایی می‌کند و پیشنهاداتی برای رفع مشکلات و بهترین شیوه‌ها را ارائه می‌دهد.
این روش برای به دست آوردن دیدگاه تازه‌ای از خارج به محصول استفاده می‌شود. همچنین کمک می‌کند تا جزئیات کوچکی که چشم ناآگاه نمی‌تواند به آنها توجه کند، نمایان شود. این تحقیق زمانی مفید است که تیم طراحی UX به تخصص لازم برای "صاف کردن" محصول دسترسی نداشته باشد.
17-تحلیل مسیر کلیک (Clickstream Analysis)
Qualitative / Quantitative: Quantitative
Behavioral / Attitudinal: Behavioral
Context of Product Use: Natural
Project Phase: Execution, Assessment
این روش تحقیق شامل تحلیل داده‌هایی است که نشان می‌دهد کاربران کدام صفحات را بازدید کرده‌اند و به چه ترتیبی. این نوع تحقیق به راحتی با استفاده از سیستم‌هایی مانند Google Analytics، Yandex.Metrika، Firebase یا Mixpanel قابل انجام است. این تحلیل به شناسایی مشکلات مرتبط با ناوبری سایت یا اپلیکیشن کمک می‌کند، اما علت این مشکلات را مشخص نمی‌کند. برای شناسایی دلایل مشکلات، بهتر است از روش‌های تحقیق قابلیت استفاده #8 و #11 استفاده کنید.
تحلیل مسیر کلیک زمانی مفید است که بخواهید بررسی کنید که آیا محصول همانطور که پیش‌بینی شده است، استفاده می‌شود یا خیر. این روش تحقیق می‌تواند بر روی نسخه نهایی یا نسخه‌های میانه محصول انجام شود.
18-بازخورد مشتری (Customer Feedback)
Qualitative / Quantitative: Either/Both are possible
Behavioral / Attitudinal: Attitudinal
Context of Product Use: Natural
Project Phase: Assessment
در این روش، یک پرسشنامه تجربی محصول به نمونه تصادفی از کاربران ارسال می‌شود. برای انجام این کار، روش‌های مختلفی وجود دارد: از فرم‌های وب و پاپ‌آپ‌ها تا خدمات نظرسنجی و نظرسنجی‌های ایمیلی. می‌توانید سوالات بسته و باز را ترکیب کنید، به شرطی که پاسخ‌دهندگان را بیش از حد بارگذاری نکنید.
این روش تحقیق بهترین زمانی است که پس از انجام یک اقدام معنی‌دار از سوی کاربر در وب‌سایت یا اپلیکیشن، مانند ثبت سفارش یا درخواست پشتیبانی، انجام شود. راه‌اندازی یک نظرسنجی پس از چنین اقداماتی می‌تواند اطلاعات ارزشمندی ارائه دهد.
19-نظرسنجی‌های ایمیلی (Email Surveys)
Qualitative / Quantitative: Either/Both are possible
Behavioral / Attitudinal: Attitudinal
Context of Product Use: Not used
Project Phase: Assessment
برخلاف جمع‌آوری بازخورد از کاربران، نظرسنجی‌های ایمیلی عمومی هستند و توسط اقداماتی خاص تحریک نمی‌شوند. این نظرسنجی‌ها معمولاً درباره تعاملات قبلی کاربر با محصول پرسش می‌کنند، بنابراین تنها می‌توانند ارزیابی کنند که کاربر چه تصویری از محصول دارد. این روش تحقیق از مصاحبه‌ها (روش #21) راحت‌تر است، اما احتمال رد شدن توسط شرکت‌کنندگان بالقوه بیشتر است. تعداد سوالات معمولاً بیشتر از 10 سوال نیست تا از فراری شدن یا خستگی پاسخ‌دهندگان جلوگیری شود.
نظرسنجی‌های ایمیلی برای تحلیل اثربخشی یک محصول موجود و مقایسه آن با رقبا استفاده می‌شوند.
20-مطالعات هدف واقعی (True Intent Studies)
Qualitative / Quantitative: Quantitative
Behavioral / Attitudinal: Either/Both are possible
Context of Product Use: Natural
Project Phase: Assessment
این مطالعه شامل ارسال یک نظرسنجی به کاربران تصادفی سایت یا اپلیکیشن قبل و در حین استفاده از آن است. وقتی که کاربر سایت یا اپلیکیشن را باز می‌کند، از او خواسته می‌شود که هدف بازدید خود را بیان کند و سپس پس از گذشت مدتی، از او پرسیده می‌شود که آیا توانسته است به هدف خود برسد یا خیر.
گاهی اوقات نظرسنجی همچنین اطلاعات جمعیت‌شناختی یا سوالات دیگر مرتبط با مطالعه را نیز می‌پرسد. مهم است که کاربران را با سوالات زیاد بارگذاری نکنید، زیرا این کار ممکن است باعث شود که بازدیدکنندگان تمایلی به تکمیل نظرسنجی نداشته باشند.
مطالعات هدف واقعی بهترین زمان برای پیاده‌سازی را پس از راه‌اندازی محصول دارند، زمانی که سطح ترافیک کافی حاصل شده باشد. هدف این مطالعه این است که بررسی کند آیا محصول توسعه یافته نیازهای کاربران را برآورده می‌کند و آیا به هدف مورد نظر خود می‌رسد یا نه.
21-مصاحبه‌ها (Interviews)
Qualitative / Quantitative: Qualitative
Behavioral / Attitudinal: Attitudinal
Context of Product Use: Not used
Project Phase: Assessment
در این مطالعه، مصاحبه‌های شخصی با افرادی که تجربه استفاده از محصول را دارند انجام می‌شود. هدف این مطالعه درک این است که سایت یا اپلیکیشن چه تأثیری بر روی کاربران خود می‌گذارد. از آنجا که مصاحبه اطلاعات مربوط به گذشته را جمع‌آوری می‌کند، امکان به دست آوردن داده‌های عددی دقیق وجود ندارد.
مصاحبه‌ها زمانی مفید هستند که قصد دارید یک طراحی مجدد یا به‌روزرسانی برای یک راه‌حل موجود برنامه‌ریزی کنید. این روش به شما کمک می‌کند تا درک کاربران از محصول و برند را ارزیابی کرده و ضعف‌های فنی اصلی را شناسایی کنید.
نتیجه‌گیری
همانطور که مشاهده می‌کنید، مجموعه‌ای گسترده از روش‌ها برای تحلیل و شناسایی دلایل رفتار کاربران و درک آنها از محصول وجود دارد. هر رویکرد می‌تواند نقش حیاتی در ایجاد یک راه‌حل UX ایفا کند، اگر بدانید چه زمانی باید از آن استفاده کنید (و یا شاید نباید استفاده کنید). امیدواریم این راهنما مفید واقع شده باشد.
