کالای خطرناک چیست؟

کالای خطرناک چیست؟

کالای خطرناک: کالایی است که فی نفسه و فی ذاته دارای خطرهای متنوع، که می تواند برای انسان، حیوان، محیط زیست و مایملک ایجاد آسیب و خطر کند. کالاهای خطرناک فقط شامل مواد منفجره و مواد آتش زا و .. نمی باشند، حتی مگنت ها نیز جزء کالاهای خطرناک می باشند. زیرا اگر در مجاورت سیستم ناوبری هواپیما قرار گیرد، باعث از بین رفتن یا مختل کردن اطلاعات آنها می شود که ممکن است. منجر به از دست دادن جان انسانها گردد.

اولین مبحثی که در قوانین بین المللی درخصوص کالاهای خطرناک مطرح شده، بحث جان انسانهاست. زمانیکه حادثه ای رخ می دهد، ارزیابها نباید وارد صحنه شوند بلکه باید صحنه را توسط دوربین بررسی کنند، پلاکاردهای نصب شده بر روی وسیله حمل اولین تعیین کننده نوع کالای خطرناک می باشند، همچنین با مشاهده نمودن دود سفید، بنفش، پرندگان مرده یا … در محل حادثه نیز می توان نوع کالای خطرناک را تعیین نمود.

در مرحله بعدی ارزیابها و متخصصین با توجه به مشاهدات خود بلافاصله Asset Plan تهیه نموده و براساس آن نسبت به رفع خطر اقدام می نمایند.

تاریخچه وضع قوانین حمل و نقل کالاهای خطرناک :

1894در انگلستان : حمل و نقل مواد منفجره و احشام

پس از حادثه کشتی تایتانیک ) 1912 (، کنوانسیون SOLAS در سال 1914 توسط کشورهای عضو با هدف چگونگی ساخت ساختار شناورها در دریا شکل گرفت و در بخشی از آن که مربوط به حمل کالا می باشد، بحث مدیریت حمل و جابجایی کالای خطرناک نیز بمنظور حفظ جان انسانها مطرح شد. این کنوانسیون در سال 1974 بصورت الزام برای همه اعضاء مقرر گردید.

ایران هم در سال 1973 عضویت این کنوانسیون را اخذ نموده است. این قوانین با مرور زمان و بخصوص با استفاده از تجربیات جنگ جهانی دوم، در کشورهای مختلف کامل تر و جامع تر شد لکن بصورت یکپارچه و منسجم بین کشورها تدوین نشده بود.

ارگان ECOSOC (Economic and Social Council) سازمان ملل در سال 1947 به سازمان UNECE (United Nations Economic Commission for Europe) یا سازمان اقتصادی اروپا تفویض اختیار نمود تا نسبت به تدوین قوانین یکپارچه و منسجم اقدام نماید. در این راستا یکی از زیرمجموعه های UNECE بنام Transportation در سال 1956 از متخصصین حمل و نقل کشورهای صنعتی از جمله بلژیک ، دانمارک، فنلاند و … دعوت نمود تا با استفاده از تجربیات آنها این قوانین را تدوین نمایند که در نهایت در سال 1957 ، مقررات نمونه یا Model Regulation بعنوان مقررات یکپارچه حمل و نقل کالاهای خطرناک تصویب شد.

پس از تصویب مقررات نمونه، متولیان شیوه های مختلف حمل و نقل (IMO, IATA, UNECO) اطلاعات مقررات نمونه با شیوه حمل مربوط به خود مطابقت دادند که نتیجه آن وضع قوانین حمل و نقل کالاهای خطرناک برای هریک از شیوه های حمل بصورت جداگانه گردید.

ADRمقررات حمل و نقل کالاهای خطرناک در شیوه حمل جاده ای سازمان متولی: UNECE 1957

RID مقررات حمل و نقل کالاهای خطرناک در شیوه حمل ریلی سازمان متولی: UNECE 1957

ADN مقررات حمل و نقل کالاهای خطرناک در آبراههای داخلی سازمان متولی: UNECE 1957

IMDG مقررات حمل و نقل کالاهای خطرناک در شیوه حمل دریایی سازمان متولی: IMO 1965

DGR مقررات حمل و نقل کالاهای خطرناک در شیوه حمل هوایی سازمان متولی: IATA 2000

نکات نسخ کتابهای مقررات :

1. شماره آخرین نسخه قوانینی که متولی آن – UNECE می باشد، برابر با شماره نشست مربوط به آن می باشد.

2. نسخه ماقبل آخر هریک از قوانین تا پایان ماه ژوئن سال انتشار آخرین نسخه اعتبار دارد و بطور همزمان می توان از هر دو نسخه استفاده کرد

3. تغییراتی که در نسخه جدید نسبت به نسخه ماقبل آخر داده می شود همیشه فهرست وار ارائه می گردد. بعنوان مثال نوشته می شود: 1-5-4-3-2 که یعنی Part 1- Chapter 5- Section 4- Sub Section 3- Paragraph 2

4. شماره – 39-18 مربوط به آخرین نسخه IMDG ، مشخص می کند که برای بار 39 چاپ شده است و 18 هم نشان دهنده 2018 می باشد.

5. همگی این کتابها شامل – 2 جلد می باشد و هر 2 سال یکبار بازنگری می شوند به غیر از DGR که شامل 1 جلد می باشد و هرسال بازنگری و منتشر میشود.

6. مقررات – IMDG ، 2 جلد می باشد ولی یک جلد ضمیمه یا Supplement دارد.

نحوه تقسیم بندی کلی کتابها :

1) General Provision

مقررات عمومی که شامل تعاریف، مقیاسها، آموزش و … می شود.

پس از حمله 11 سپتامبر، بحث Security نیز مطرح شد.

2) Classification

تعریف کلاسها و گروه های 9 گانه کالاهای خطرناک

3) Dangerous Goods List (DGL)

3-1) PSN

3-2) UN Number

لیست کالاهای خطرناک )براساس گروه های 9 گانه( که به دو روش مشخص

می شود : نام مناسب حمل براساس حروف الفبا یا کد براساس number UN

مهمترین قسمت کتاب بخش 3 می باشد

4) Packing & Tank Provision

برای هر کالای خطرناک یک بسته بندی تعریف شده است

5) Marking/Label/Placard/Document

(Consignment Procedure)

مشخصات / برچسب / پلاکارد وسیله حمل / اسناد

)پروسه محموله(

6) Construction & Testing of Packages

ساختار و تست بسته بندی

مربوط به کشورهای سازنده بسته بندی می باشد

7) Transport Operation

عملیات حمل

دستورالعمل های تخلیه، بارگیری، حمل، انبارداری و …

نکته مهم درخصوص برای کالای خطرناک number UN :

number UN یک شماره چهار رقمی است که حتما در مدارک باید با چهار digit مشخص شود، مثلا هشتمین کالا با شماره0008 مشخص می شود و به هیچ عنوان نباید از عدد 8 به جای آن استفاده کرد. یا عدد 364 باید بصورت 0364 نوشته شود. اسناد اشاره شده در بخش 5 حتما باید به زبان بین المللی باشند.

دو کنواسیون مربوط به کالاهای خطرناک SOLAS و MARPOL می باشد.

United States Department of Transport (USDOT) متولی قوانین کالاهای خطرناک و یکی از مراجعی است که می توان اطلاعات بسیار جامعی درخصوص کالاهای خطرناک اخذ کرد.

عنوان Dangerous Goods در USDOT با نام (Haz Mat) Hazardous Material مطرح می گردد و مقررات حمل و نقل کالاهای خطرناک را در امریکا Hazardous Material Regulation (HMR)گویند.

قوانین مدنی ایالات متحده امریکا را CFR (Code of Federal Regulation) می نامند که در articleشماره 49 آن کلیه مقررات مربوط به حمل و نقل کالاهای خطرناک درج گردیده است. CFR 49 همان مقررات می باشد.

بخش های مختلف کتاب ADR

درخصوص قوانین ADR چون بحث وسایل نقلیه و نجات جان اشخاص ثالث )راننده( مطرح می شود حتی تمهیداتی برای همراه داشتن وسایلی از قبیل دستکش، ماسک، بیل، سطل و … نیز در کتاب دیده شده است که البته در 7 قسمت یاد شده وجود ندارد.

از این رو دو Annex ، A و B در ADR وجود دارد:

Annex Aشامل بخش های 1 الی 7 model regulation می باشد.

Annex Bشامل بخش 8 و 9 می باشد.

بخش 8 در مورد Crew می باشد و موارد مورد نیاز در خصوص راننده، خدمه، تجهیزات، عملیات و اسناد در این بخش مطرح می شود.

بخش 9 یا Document بطور کلی درخصوص احتیاجات مربوط به ساختار و مستندات وسیله نقلیه می باشد. برخی از این اسناد به شرح ذیل می باشد:

گواهی های مختلف از جمله ADR Driver Train Certificate راننده

گواهی بازرسی یا Inspection Certificate

دستورالعمل های حفاظتی که بر خلاف بخش 5 در Annex A باید به زبان بومی راننده باشد تا در صورت بروز

حادثه به آن رجوع کند.

تجهیزات حفاظتی شخصی Personal Protective Equipment (PPE) که برخی از آنها الزامی است و برخی از

آنها بستگی به نوع محموله دارد. مثلا هر راننده حمل کننده کالای خطرناک، باید دارای دستکش، عینک و کفش های عایق ) بدون فلز (

برای خواند ادامه مطالب به وبسایت اهورا تجارت مراجعه نمایید.