مغول ها
در زمان خوارزمشاهیان،در شرق ایران و شمال چین،سرزمینی به نام مغولستان وجود داشت. مغولستان سرزمینی با آب و هوای سرد و خشک بود و قبایل مغول با کمبود غذا روبه رو بودند. آنها قبایل بیابان‌گرد بودند و زندگی خود را بیشتر از راه غارت کاروان ها یا هجوم به سرزمین های دیگر می‌گذراندند. در زمان سلطان محمد خوارزمشاه ، چنگیز خان حاکم مغولستان بود.
چنگیز خان مردی بسیار بی رحم و خشن بود . او ابتدا به چین حمله کرد ؛ اموال مردم را غارت کرد و ساکنان شهر هارا کشت . سپس ، چند نفر بازرگان را برای تجارت به ایران فرستاد .
وقتی بازرگانان به شهر اترار رسیدند ، غایر خان،حاکم آن شهر ، آنها را دستگیر کرد و به سلطان محمد خوارزمشاه خبر داد که این افراد برای جاسوسی آمده‌اند و بهتر است کشته شوند. سلطان محمد نیز سخنان حاکم را پذیرفت . پس حاکم شهر بازرگانان را کشت و اموال آنها را تصاحب کرد. چنگیز خان ماجرا را فهمید و از سلطان محمد خواست که غایر خان را به او تحویل دهد اما سلطان محمد از این کار خودداری کرد.
حمله ی مغول ها به ایران
چنگیز خان مغول که به دنبال بهانه ای برای لشکر‌کشی به ایران می‌گشت، وقتی ماجرای قتل بازرگانان مغول را شنید ، به ایران حمله کرد . در این زمان ، حکومت ایران ضعیف شده بود و همه جا اختلاف و هرج و مرج بود .
حمله ی مغول ها به ایران چه تاثیری بر زندگی مردم داشت؟
وقتی مغول ها به ایران حمله کردند ، سلطان محمد خوارزمشاه به جای ایستادگی در مقابل دشمن،پا به فرار گذاشت.به این ترتیب ، مغول ها وارد ایران شدند ، آنها به هر شهری که می‌رسیدند، مردم آنجا را با بی رحمی به قتل می رساندند و اموال آنان را غارت می کردند.
از جمله کسانی که مقابل مغول ها ایستادگی کردند ، سلطان جلال الدین خوارزمشاه، پسر سلطان محمد بود . او در چند جنگ ، مغول ها را شکست داد اما سرانجام از جنگیز خان شکست خورد.
حمله ی مغول ها از وحشیانه ترین و زیان بار ترین حمله ها در تاریخ ایران بوده است. مغول ها بسیاری از کتابخانه ها را سوزاندند و آثار هنری را از بین بردند .
پس از مرگ چنگیز ، فرزندان او تصمیم گرفتند بار دیگر به ایران حمله کنند .
نقاشی مینیاتور، حمله ی مغول ها و فرار سلطان محمد خوارزمشاه
نقاشی مینیاتور، هلاکو خان
حمله ی هلاکو به ایران
چهل سال بعد از حمله ی چنگیز ، هلاکو خان نوه ی چنگیز با سپاهی بزرگ به ایران حمله کرد.هلاکو سپس به بغداد پایتخت عراق نیز لشکر کشید و آخرین خلیفه ی عباسی را به قتل رساند و به این ترتیب ، حکومت عباسیان را برانداخت.
سپاهیان هلاکو خان به هرجا که وارد می شدند ، همه چیز را خراب می‌کردند. در نتیجه ، بسیاری از شهر های ایران ، ویران شد . هلاکو پس از فتح ایران، مراغه را پایتخت خود قرار دادو حکومتی را تاسیس کرد که به حکومت ((ایلخانان))شهرت یافت.
حمله ی تیمور به ایران
تیمور فرماندهی بی رحم بود که حدود ۱۶۰ سال پس از حمله ی چنگیز ، توانست به‌تدریج بر ماوراءالنهر حاکم شود . او ادعا می‌کرد که از بستگان چنگیز است.
تیمور با سپاهیانش به ایران حمله کرد . در پی این حمله ، حکومت های محلی ایران از بین رفتند و دوباره بیشتر شهر ها و روستا های کشور ایران ویران شدند . تیمور چندبار به ایران هجوم آورد و سراسر ایران و کشور های اطراف را ویران کرد. بعد ها جانشینان تیمور(تیموریان)ده سال بر ایران حکومت کردند.
