استاد علی اکبر حسنوند
علی شمشکی
پادگان دژ در شمال خرمشهر و شرق جاده اهواز- خرمشهر واقع شده است. این پادگان با استعداد یک گردان مستقل گردان(101)، وظیفه حراست از دژهای مرزی را برعهده داشت و در طرح‌های نظامی قبل از انقلاب پیش‌بینی شده بود كه در صورت حمله عراق به خوزستان، دژهای مرزی با انجام عملیات تأخیری فرصت لازم را برای حضور لشکرهای نیروی زمینی ارتش فراهم آورند. به همین منظور در پادگان دژ كه فرماندهی دژهای مرزی را نیز بر عهده داشت، سلاح و مهمات كافی برای یك مقاومت 48 ساعته ذخیره شده بود؛ اما پس از هجوم ارتش عراق از این تجهیزات استفادۀ بهینه نشد و در حالی كه مدافعان خرمشهر در مضیقۀ شدید بودند، سلاح و مهمات لازم در اختیار آنان قرار نگرفت تا آنكه پادگان دژ در 23 مهرماه 1359 سقوط كرد و سلاح‌های باقی مانده در پادگان غارت شد.
نیروهای دشمن که در کیلومتر7 جاده اهواز-خرمشهر قرار داشتند، در روز 2مهرماه بر روی پادگان آتش گشودند که این امر موجب تخلیه سربازان پادگان شد. اما با حضور به موقع مدافعین و تجدید روحیه سربازان و بهره‌گیری از معدود تفنگ‌های 106 موجود در پادگان، مقاومت در پادگان همچنان ادامه یافت. در روز 7 و 8 مهرماه پادگان زیرآتش شدید توپخانه ارتش عراق قرار گرفت.
در روزهای پایانی مرحله سوم هجوم دشمن، تعدادی از کماندوهای عراقی به امید آزادی اسرای خود که گمان می‌کردند در پادگان نگهداری می‌شوند، شبانه به این پادگان شبیخون زدند و یکی از افسران آن را با چاقو به شهادت رساندند. در پی این حادثه گروهی از نیروهای ژاندارمری در پادگان مستقر شدند. دشمن سرانجام با آغاز مرحله چهارم هجوم خود در 23 مهر، با تانک‌های تیپ 26 زرهی و نیروهای پیاده خود پادگان دژ را محاصره کرد و حدود بیست نفر از مدافعان آن، از جمله یک افسر را به اسارت درآورد و تفنگ‌های 106 و سایرتجهیزات موجود را غارت كرد. این پادگان تا آزادسازی خرمشهر همچنان در اشغال دشمن قرار داشت.
این مطلب برگرفته از کتاب اطلس جغرافیای حماسی 1 با عنوان «خوزستان در جنگ»
علی شمشکی
استاد علی اکبر حسنوند
