تا حالا در مورد زبان سوتی چیزی شنیدین؟ یا اصلاً می‌دونستین همچین زبانی هم وجود داره؟ احتمالاً سیلبو یکی از همین‌هاست. تو این مقاله می‌خوام در موردش صحبت کنم.
در عصر اینترنت، دنیای دانش عجیب شده است. چیزهایی هستند که همه می‌دانند و چیزهای دیگری که هیچ‌کس چیزی درباره‌ی آن‌ها نمی‌داند. میان این دو، راهرویی وجود دارد که از طریق آن، بعضی « حقایق سرگرم کننده » با موفقیت عبور می‌کنند. هر چه دانشی جدیدتر و شگفت‌انگیزتر باشد، فرد به داشتن آن بیشتر افتخار می‌کند و از انتقال آن خوشحال‌تر می‌شود. مشکل این است که برخی از این دانش‌ها، کلاً اشتباه هستند.
یکی از ایده‌های دریافتی که چند سالی در جریان است و هر از گاهی با مستند یا ویدئوی یوتیوب ترند می‌شود، مربوط به زبان‌شناسی است. معمولاً علم زبان آن‌قدر جذاب نیست که خبرهای جعلی در موردش تولید شود. به همین دلیل، من با اشتیاقی دوچندان می‌خواهم به زبان سیلبو بپردازم.
طبق گفته‌ها و شنیده‌ها، سیلبو زبانی است که در جزایر قناری برای برقراری ارتباط از دره‌ای به دره‌ی دیگر به کار می‌رود. اگر سیلبو بیشتر از بقیه شناخته شده است، به این دلیل است که این « زبان » بدون هم‌خوان و واکه است که این دو با نت‌های سوت جایگزین شده‌اند.
در واقع، مفهوم زبان، انتزاعی است و تعریف واقعی آن غیرممکن است. اگر از یک زبان‌شناس بپرسید زبان چیست؟ احتمالاً همچین جوابی خواهید شنید : « خیلی پیچیده است ». بنابراین، از دیدگاه زبان‌شناسی این موضوع مورد بحث است. با این حال، برای انسانهای معمولی، زبان به طور کلی عبارتست از : « یک ساختار مستقل، پیچیده و جامع، که به همه این امکان را می‌دهد که همه‌چیز را واضح و بدون ابهام بیان کنند. »
اما برای سیلبو این فرض درست نیست. حالا چرا ؟!
زبان سیلبو گومِرو قبل از ورود شهرک‌نشینان اسپانیایی در قرن پانزدهم میلادی در جزایر قناری وجود داشت. گویشوران آن گوآنچه‌ها بودند، قومی نزدیک به بربرها که تمدن و زبان‌شان در حال حاضر از بین رفته است. این زبان گوآنچ است که در دره‌های قناری به صورت سوت ادا می‌شود تا در مسافت‌های طولانی در کوه‌ها و دره‌ها، ارتباط راحت‌تر صورت گیرد. در واقع، معمولاً سیلبو در فواصل 2 تا 3 کیلومتری شنیده می‌شود.
بنابراین، سیلبو هیچ‌گاه زبانی کامل و تمام‌عیار نبود : زیرا این زبان، صرفاً بازتولید زبان گوآنچ به شکل سوت بود. در قرن‌های بعدی، زبان گوآنچ از بین رفت، اما سیلبو توسط زبان اسپانیایی پذیرفته و با آن سازگار شد.
سیلبو گومرو یک روش ارتباطی خاص است که معمولاً در لاگومرا، واقع در جزایر قناری گویش می‌شود. شکلی از زبان اسپانیایی است که در آن ارتعاش تارهای صوتی با صدای سوت بلند با هدف برقراری ارتباط از راه دور در زمین‌های شیب‌دار جایگزین می‌شود.
آندره کلاس
اگر بخواهیم دقیق‌تر بررسی کنیم، سیلبو به یک گونه‌ی کاربردی گوآنچ و اسپانیایی تبدیل شد.گونه‌ی کاربردی، مانند زبان محاوره‌ای یا رسمی، شکلی از زبان است که در یک موقعیت کلامی خاص گویش می‌شود و مربوط به یک گویش در یک منطقه جغرافیایی خاص و یا یک ساختار زبانی مستقل نیست.
حدود 70 مورد از این زبان‌ها در سرتاسر جهان وجود دارد، مثلاً در کوشکوی ترکیه، جایی که ترکی سوتی یا « زبان پرندگان » (ثبت شده در فهرست میراث ناملموس یونسکو در سال 2017)، و یا در منطقه اوبون فرانسه که بئارنی‌ها حضور دارند، یافت می‌شود.
همه زبان‌های سوتی شناخته شده، توسعه‌ای از زبان شفاهی هستند و در اکثر موارد، امکان برقراری ارتباط در کوه‌ها را فراهم می‌کند. با این حال، سیلبو یکی از معدود زبان‌های سوتی (اگر نگوییم تنها زبان) است که پایه‌ای مفصلی دارد و نه عروضی؛ یعنی الگوهای تولید، هم‌خوان‌ها و واکه‌ها را به جای لحن و آهنگ آن‌ها بازتولید می‌کند.
سوت زدن به اندازه‌ی صحبت کردن ارتباط موثری را برقرار نمی‌کند و زبان‌های سوتی نیاز به اغماض دارند. مثلاً سیلبو واج زیادی ندارد. به طور کلی اینگونه پذیرفته شده است که سیلبو دارای 4 یا 5 معادل واکه و 5 تا 10 معادل هم‌خوان بسته به تجزیه و تحلیل است. زبان اسپانیایی 5 واکه و 19 هم‌خوان (18 هم‌خوان در جزایر قناری) دارد که دلالت بر « فشرده سازی» واج‌ها دارد.
برای مثال، برخی از تحلیل‌ها نشان می‌دهند که هم‌خوان‌های R L N Ñ D و همچنین Y و LL با هم ادغام می‌شوند؛ R بعد از هم‌خوان، از بین می‌رود و ...
این فشرده‌سازی دایره‌ی بیان سیلبو را در مقایسه با زبان اسپانیایی محدود می‌کند. مثلاً درآمیختگی صداها، منجر به تولید هم‌آوا (هموفون) می‌شود حتی اگر میزان این فشرده‌سازی با قطعیت تعریف نشده باشد. همچنین برخی افراد در کل زندگی‌شان قادر به سوت زدن نیستند. بنابراین سیلبو به همه افراد این امکان را نمی‌دهد که همه‌چیز را واضح و بدون ابهام بیان کنند.
سیلبو را نباید به عنوان یک نسخه‌ی فرومایه از اسپانیایی دید. زبان‌های سوتی، نادر و در خطر انقراض، در بیست سال گذشته بسیار مورد توجه علم بوده‌اند و دارای ویژگی‌هایی هستند که تنها به « تلفظ » آن‌ها مربوط نمی‌شود.
مثلاً در سیلبو، پیش از نام شخصی که مخاطب قرار می‌گیرد، واکه‌ی A می‌آید. اینچنین، « Bernardo » در سیلبو تبدیل به « a Bernardo » می‌شود. این مساله را می‌توان از نظر علم صرف، به عنوان یک حرف ندا (که در زبان اسپانیایی وجود ندارد)، یا از نظر موسیقایی ابزاری برای « کوک شدن » دانست.
مطالعه‌ی آکوستیک سیلبو دقت فوق‌العاده‌ای در بازتولید هم‌خوان‌ها و واکه‌های اسپانیایی و همچنین پدیده‌های عروضی و واج‌گونه‌ای (آلوفونیک) که مختص آن است را نشان می‌دهد.
حتی گویش‌های مختلفی هم از آن وجود دارد : بعضی تمایزات تنها در برخی سوت‌زنی‌ها مشاهده می‌شود (مانند تمایز بین واکه‌های کامی یا تفاوت O و A، کلمه‌ی « por » در سیلبو می‌تواند به « par » تبدیل شود). گاهی این گویش‌ها به طور کامل قابل درک نیستند که می‌تواند باعث سردرگمی شود.
یادگیری سیلبو از سال 1999 در لاگومرا اجباری شد. از سال 2009 نیز در میراث ناملموس یونسکو ثبت شده است.
شاید بتوان گفت که سیلبو در اصل یک زبان است (که از نظر زبان‌شناسی غیرقابل انکار است، زیرا مفهوم واژه‌ی « زبان » مبهم است)، باید مراقب معنای ضمنی آشنای واژه‌ی « زبان » بود که در این مورد خاص بسیار گمراه‌کننده است. سیلبو یک ساختار مستقل و کامل نیست و به همه‌ی افراد این اجازه را نمی‌دهد که همه‌چیز را واضح و بدون ابهام بیان کنند.
اما در اینجا افراط جایز نیست و باید به شناخت آن بسنده کرد. مثلاً بجای صحبت در مورد « زبان سوتی » بهتر است گفته شود که جایی وجود دارد که بجای صحبت کردن، افراد زبان اسپانیایی را با سوت ادا می‌کنند.
