آموزش توالت رفتن به کودکان

باتوجه به نگرش های فرهنگی و اجتماعی متنوعی که راجع به زمان آمادگی کودک برای آموزش توالت و توالت رفتن مستقلانه وجود دارد هیچ گونه مبنای علمی جهان شمولی در مورد خط زمانی آموزش توالت یا روش های آموزش آن در دسترس نیست. پژوهش های علمی محدود دو رویکرد نظری به شکلی گسترده  به وسیله تجارب بالینی مورد حمایت قرار گرفته اند .1)آموزش تدریجی کودک محور . 2)آموزش ساختارمند رفتاری.

رویکرد آموزش تدریجی کودک محور برفرایندهای رسش یا رفتاری که دربرگیرنده یکپارچگی نظام ها عصب شناختی / عضلانی و رفتاری اند بنا شده است. این رویکرد آموزش را تا 18 ماهگی به تعویق می اندازد و علائم آمادگی بدنی و رفتاری مشاده شده هر کودک را مدنظر قرار می دهد. علائمی که عبارتند از :1- کنترل ارادی عملکردهای بازتابی روده و مثانه (کودک برای چندین ساعت  دفعی انجام نمی دهد هنگام دفع مقادیر بالایی ادرار دفع می کند و نسبت به لزوم دفع آگاهی دارد) که انتظار می رود در 9 ماهگی ظاهر شود.   2 –توانایی همکاری والدین که انتظار میرود  بین 18 تا 24 ماهگی ظهوریابد.3- رشد عصب شناختی که احتمالا  از 18 ماهگی و زمانی که کودک توانایی راه رفتن و برداشتن اشیای کوچک  را پیدا میکند بروز می یابد. 4- تمایل کودک به آموزش دیدن.

بیشتر کودکان  بین 24 تا 36 ماهگی و تقریبا تمام کودکان تا 48 ماهگی به طور کامل استفاده از توالت را یاد میگیرند. بدین ترتیب که رسش کنترل دفع اغلب زودتر از رسش کنترل مثانه اتفاق می افتد. چنانچه آموزش توالت زمانی که کودک بزرگتر از 26 ماه سن دارد برایش آغاز شود اغلب دو برابر سریع تر از زمان شروع آموزش برای کودک کمتر از 2 سال تکمیل می گردد. به طور کلی در صورتی که توالت رفتن قبل از پدیدآیی مهارت های ضروری آغازشود زودهنگام و مسله ساز قلمداد می شود. در عین حال آغاز آموزش توالت پس از 36 ماهگی ممکن است باافزایش خطر اسهال عفونی حاد و هپاتیت در میان کودکانی که به مهدکودک می روند و نیز افزایش شیوع مشکلاتی نظیر تعارض والد – کودک /یبوست و امتناع از رفتن به توالت همراه باشد. براساس گزارش های پژوهشی کودکانی که انطباق پذیری و مداومت کمتری دارند و تحریک پذیری شان بالاتر است در آموزش توالت به مشکلات بیشتری بر می خورند بیشتر دچار یبوست می شوند و برای مدیریت مدفوع خود بیشتر از پوشک استفاده میکنند. موقعیت های محیطی از قبیل محیط آشوبناک منزل/ تعارضات والدین / تولد کودک تازه / باوالدین دسترس ناپذیر هم میتواندد بر دشواری روند آموزش بیفزایند.

گام (1) تعیین آمادگی

برای موفقیت در یادگیری آداب توالت کودک باید بتواند به طور مداوم مثانه خود را تخلیه کند چندین ساعت بدون تخلیه ادرار خودرانگه دارد و از لزوم دفع آگاهی داشته باشد.  بتواند نیازهایش را به طور کلامی یا از طریق دیگر منتقل نماید. و دستورات رادرک و اجرا کند. اغلب کودکانی که کع آماده یادگیری آداب توالت اند الگوی نسبتا منظم تخلیه ادرار را برای 4 تا 9 بار در روز بزوز میدهند. دفع ممکن است فواصل زمانی متفاوتی از یک تا دو بار در روز درزمان های متفاوتی از روز روی دهد. اولین گام در آموزش توالت شناسایی زمان هایی است که کودک به طر معمول مثانه یا روده خود را تخلیه کند. بااین کار اطلاعاتی در مورد توانایی کودک در کنترل عضلات اسفنکتر به دست می آید. ین کار همچنین والدین را نسبت به زمان هایی که مثانه کودک معمولا پر است (حجم زیادتری از ادرار تخلیه می شود) و زمان هایی که او به احتمال زیاد نیاز به دفع دارد هشیار می سازد. به والدین آموزش داده می شود که هر 30 تا 60 دقیقه پوشک کودک را وارسی کنند.

گام (2) حدف پوشک

گام بعدی در روند آموزش توقف کامل استفاده از پوشک در خانه مهدکودک یا موقعیت های بیرونی است. آموزش توالت دربرگیرنده کمک به کودک جهت از یادبردن رفتارهای خاصی که قبلا قابل قبول تلقی می شده اند و یادگیری مجموعه پیچیده ای از رفتار های جدید است. پوشک سرنخی است از رفتارهای قابل قبول گذشته (ادرار یا مدفوع در پوشک ) حتی استفاده گاه به گاه از پوشک در طول روز می تواند موجب سردرگمی کودک شود و شکستن عادات قدیمی و یادگیری عادات تازه ( یعنی دفع ادرار یا مدفوع فقط در توالت ) را برای او دشوار سازد. به همین سبب نبایستی از هیچ گونه پوشک یا کهنه ای استفاده کرد. کودک باید همواره شلوار زیری نازم به پا داشته باشد شلواری که بتوان از طریق آن به سرعت متوجه دفع ادرار یا مدفوع او شد. به علاوه لباس کودک باید طوری باشد که دراوردن یا پوشیدنش ساده باشد تا بدین ترتیب خود کودک بتواند به طور مستقل از توالت استفاده کند.

گام (3)نشستن منظم بر کاسه توالت

باید به والدین توصیه شود که از لگن توالت اطفال یا صندلی توالت فرنگی بر روی توالت استفاده کنند و بدین ترتیب ترس واقع بینانه کودک را از افتادن در کاسه توالت یا گیرکردن در موقعیتی که سبب بازداری عمل دفع می شود کاهش دهند . حلقه توالت (یا حلقه به نسبت کوچکی که بر روی کاسه توالت فرنگی قرار می گیرد)از آسیب رسانی کودک به خودش هنگام بالا یا پایین رفتن از توالت پیشگیری می کند. اگر کودک از توالت فرنگی معمولی استفاده می کند باید پاهایش با شیئی (مثل یک چهارپایه کوچک )مورد حمایت قرار گیرند. قدری خم کردن کمر به جلو با کمک دستان به تسهیل عمل دفع یاری می رساند اگر از لگن توالت استفاده می شود باید آن را صرفا در خود دستشویی به کار گرفت تا کودک بتواند عمل دفع را با موقعیت دستشویی تداعی کند.

گام (4) مدیریت خطاها / مقاومت ها

از آنجایی که آموزش توالت فرایندی از یادگیری محسوب میشود احتمالا پیشامدهایی حین آن روی خواهد داد. در ابتدا ممکن است کودک به محض نشستن بر لگن توالت  یا کاسه توالت  شلوار خود را خیس کند یا کمی از کارش را بر روی لگن توالت یا  کاسه توالت انجام دهد واندکی بعدتر کمی از آن را روی لباسش انجام دهد. این ها علائم یادگیری کودکان اند. والدین باید با گفتن جملاتی نظیر ( خودت را خیس یا کثیف کردی بیا وضعیت را عوض کنیم دفعه بعد در توالت کارت را انجام خواهی داد ) به پیشامدها واکنش نشان دهند. البته نه با عصبانیت و وارد کردن استرس و اضطراب.  آنان همچنین باید در تمیز کردن و تعویض لباس ها به کودک کمک کنند و همه این کارها را هم در خود دستشویی انجام دهند . بعد کودک باید به مدت 5 دقیقه بر لگن توالت / کاسه توالت بنشیند و کارش را تمام کند