یکی از پرسش هایی که توسط والدینی که کودک مبتلا به سی پی یا همان فلج مغزی دارند؛ این است که آیا بچه های سی پی خوب می شوند و یا نه؟ وضعیت حرکتی آن ها در آینده و بزرگسالی چگونه خواهد بود؟
در طی این مقاله سعی می کنیم به این سوال پاسخ دهیم و شما والد گرامی را به صورت علمی و منطقی راهنمایی کنیم تا به شکل صحیح کودک خود را درک کرده و به صورت آگاهانه بتوانید به او کمک کنید.
معنای خوب شدن کودک سی پی:
ابتدا باید خوب شدن یک کودک سی پی را معنا کنیم. برای پاسخ به این سوال بیاید به تعریف فلج مغزی نگاهی بیاندازیم.
سی پی طبق تعریف عبارت است:
هر گونه ضایعه غیر پیشرونده به مغز در حال رشد قبل از تولد، حین تولد و بعد از تولد تا ۲ الی ۵ سالگی.
نکته ای که از این تعریف به دست می آید این است که در کودکان سی پی، قسمت هایی از مغز که مسئول حرکت هستند به هر دلیلی دچار آسیب شده اند.
این قسمت های مغز در کودکان سی پی که دچار آسیب شده اند، خوب نمی شوند؛ ولی نکته مثبت این است که فلج مغزی یک اختلال غیر پیشرونده است یعنی مغز دیگر آسیبی نخواهد دید.
بنابراین برای درمان کودکان سی پی باید بر روی علائم و نشانه هایی که در این میان رخ داده است؛ تمرکز کنیم و مشکلات ناشی از سی پی را کاهش دهیم. در واقع اهداف درمانی در کودکان سی پی هم همین است.
پیش بینی آینده کودک سی پی:
برای پیش بینی آینده یک کودک سی پی یعنی چه قدر می توان به بهبود مهارت های حرکتی مثل راه رفتن در آن ها امیدوار بود، باید به موارد زیادی دقت داشت. در ادامه مهم ترین این موارد را به اختصار بررسی می کنیم. برای بررسی دقیق تر پیشنهاد می گردد از مقاله فلج مغزی چیست نیز استفاده بفرمائید.
نوع سی پی کودک چیست و کدام قسمت های بدن درگیر است؟
برای این که بتوانیم به این سوال که آیا کودکان سی پی خوب می شوند؛ پاسخ دهیم، باید توجه داشت که در کودکان سی پی با توجه به وسعت درگیری مغز علائم و نشانه های مختلفی را می توان مشاهده کرد که باعث ایجاد طیف وسیعی از مشکلات حرکتی خیلی خفیف تا خیلی شدید در این کودکان می گردد.
با توجه به مناطق درگیری بدن می توان سی پی را به سه نوع شایع تقسیم بندی کرد.
خوب شدن کودک سی پی با توجه به انواع آن
کوادرو پلژی: در این نوع سی پی هر چهار اندام یعنی هم هر دو اندام تحتانی و هم هر دو اندام فوقانی درگیر است. این نوع سی پی شدید ترین نوع است.
دای پلژی: در این نوع سی پی اندام های فوقانی مشکلی ندارند و یا خیلی خفیف درگیری دارند و اندام های تحتانی مشکل بیشتری دارند. والدین معمولا در ۷-۹ ماهگی که متوجه می شوند کودکشان نمی تواند بنشیند به این مشکل پی می برند.
همی پلژی: در این نوع سی پی، یک سمت بدن درگیر است. معمولا این کودکان به راه رفتن مستقل می رسند.
در انواع خفیف تر سی پی یک اندام فوقانی یا یک اندام تحتانی درگیر است و به آن مونو پلژی می گویند و کودک در انجام مهارت هایی که نیازمند دقت و سرعت است مشکل دارد.
آیا بدن کودک به صورت اسپاستیک (سفت) است یا هایپوتون (شل):
در انجام حرکات کودکان سی پی برخی از موانع رشدی وجود دارند که مانع از انجام حرکات به صورت روان توسط این کودکان می گردند. یکی از این موانع حرکتی وجود اسپاستی سیتی است که یک نوع سفتی در اندام هاست ولی ارتباطی با قدرت عضلات ندارد. یعنی اندام های کودک به صورت غیر ارادی سفت شده و مانع از انجام حرکات به صورت اردای می شود. اگر این اسپاستی سیتی وجود نداشته باشد وضعیت حرکتی این کودکان بهتر خواهد بود.
مهارتهای شناختی و هوش کودک چه قدر است؟
هم چنین جهت پیش بینی آینده این کودکان بایستی به شرایط ذهنی و شناختی کودک نیز توجه داشت. معمولا کودکانی که هوش نرمالی دارند حتی با درگیری بیشتر مغزی می توانند با استفاده از تجهیزات کمکی در جامعه تحرک داشته باشند.
بنابراین به صورت کلی می توان گفت:
کودکانی که درگیری بدن آن ها کمتر است و تون عضلات به صورت اسپاستی سیتی نیست و هوش طبیعی دارند انتظار می رود، وضعیت حرکتی آن ها در آینده بهتر باشد.
زمان کسب مهارت های حرکتی در کودکان سی پی:
به صورت کلی می توان گفت: زمان کسب مراحل رشد حرکتی این کودکان به مانند یک کودک عادی نیست و همه این کودکان در مقایسه با یک کودک عادی در کسب مراحل حرکتی با تاخیر مواجه خواهند بود. ولی ممکن است این تاخیر در بین انواع کودکان سی پی متفاوت باشد. مثلا ممکن است یک کودک سی پی بتواند تا یک سالگی بنشیند ولی کودک سی پی دیگر بتواند در دو سالگی نشستن مستقل را کسب کند.
یا مثلا یک کودک عادی در ۱۲ -۱۵ ماهگی راه می رود. ولی ممکن است یک کودک سی پی در ۳ سالگی یا بالاتر بتواند بدون کمک و به صورت مستقل راه برود.
بنابراین برخی از کودکان سی پی می توانند در آینده به صورت مستقل فعالیت های خود را انجام دهند ولی برخی که درگیری متوسطی دارند شاید مشابه افراد عادی نتوانند فعالیت های خود را با دقت و سرعت انجام دهند. و کودکانی که درگیری خیلی بیشتری دارند شاید نتوانند به راه رفتن مستقل برسند ولی تحرک آن ها با چهار دست و پا رفتن و یا به کمک وسایل کمکی می تواند هدف توانبخشی باشد
توصیه ها جهت خوب شدن کودک سی پی:
ویزیت منظم کودک توسط متخصص مغز و اعصاب کودکان
یکی از وظایف اصلی والدینی که کودک سی پی دارند این است که شرایطی را فراهم کنند که کودک به صورت منظم و پیوسته توسط پزشک مغز و اعصاب کودکان ویزیت گردد. شاید در برخی جلسات مداخلات خاصی نیاز نباشد ولی ممکن است کودک در طی روند رشد خود به برخی دارو های شل کننده عضلات، برخی از داروهای تقویتی و … نیاز پیدا کند و به همین خاطر توصیه می گردد کودک به صورت منظم و پیوسته زیر نظر یک پزشک متخصص مغز و اعصاب کودکان قرار بگیرد.
به تمرینات کاردرمانی اهمیت دهید.
باید در نظر داشت همه کودکان سی پی، چه آن هایی که آسیب کمتری دارند و چه آن هایی که آسیب بیشتری دارند باید اقدامات توانبخشی و به ویژه کاردرمانی را دریافت کنند
شما چه بخواهید چه نخواهید کودک در حال رشد است و استخوان ها و عضلات رشد می کنند. اگر کودک را بدون درمان و تمرینات کاردرمانی به حال خود رها کنید و او کشش های لازم و نیز تمرینات تقویتی را به نحو مناسب دریافت نکند در دراز مدت باعث ایجاد مشکلاتی در عضلات و مفاصل خواهد شد و محدودیت هایی را در حرکت کردن او در آینده باعث خواهد شد.
علاوه بر این که نیاز است، تمرینات کاردرمانی در طی جلسات درمانی و در داخل کلینیک ها انجام گیرد بایستی تمرینات توانبخشی و کاردرمانی به صورت روزانه در داخل منزل نیز انجام گیرند تا کودک بتواند تا جایی که می تواند رشد کند. بنابراین توصیه می گردد اطلاعات خود را در مورد تمرینات کاردرمانی بالا ببرید تا بهتر بتوانید به کودک خود کمک کنید
از وسایل کمکی و ارتزها به شکل اصولی استفاده کنید.
برای بیشتر کودکان سی پی استفاده از وسایل کمکی مانند ارتزها و اسپیلنت ها امری مهم در درمان آن ها به حساب می آید. از این وسایل می توان برای کشش های عضلانی، ثبات مفاصل و نیز جلوگیری از الگوهای حرکتی غلط استفاده کرد.
ولی بایستی از آن ها در جای صحیح و مدت زمان مناسب خود استفاده کرد و اگر به شکل غیر اصولی از آن ها استفاده شود ممکن است مشکلاتی را نیز سبب گردد.
کودک را تشویق کنید در محیط منزل هر چه قدر که می تواند تحرک داشته باشد.
تحرک کودک سی پی به اطراف باعث می شود، عضلات او فعال شوند. این تحرک می تواند با توجه به شرایط او به صورت غلت زدن، خزیدن، چهار دست و پا رفتن، دو زانو راه رفتن و راه رفتن باشد. فقط بایستی دقت کنید کودک تا آنجا که می تواند این مهارت ها را به شکل صحیح انجام دهد. مثلا در هنگام چهار دست و پا رفتن پاها را به صورت جداگانه حرکت دهد و آن ها را با هم به جلو حرکت ندهد. یا هنگام راه رفتن پاشنه ها روی زمین قرار گیرند و روی پنجه ها راه نرود.
