سرپنجه راه رفتن یکی از الگوهای راه رفتن غیر عادی در کودکان است که در آن کودک به جای استفاده از کف پا فقط روی پنجه ها راه می رود. اگر کودکتان به تازگی راه افتاده و نگران این حالت راه رفتن او هستید، حتما این مقاله را بخوانید.
ما در این مقاله به شما خواهیم گفت که آیا سرپنجه راه رفتن کودک نگران کننده است یا نه و در چه صورتی کودک شما نیاز به درمان دارد.
سرپنجه راه رفتن در کودکان: مشکل رایج یا نگران کننده؟
سرپنجه راه رفتن در کودکان با راه افتادن کودک یعنی در سنین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی شروع می شود. معمولاً در این سنین، سرپنجه راه رفتن نگران کننده نیست و اغلب بخشی از فرایند یادگیری راه رفتن است که با رشد کودک و توسعه عضلات و کنترل حرکتی او خودبخود رفع می شود.
اما اگر این الگو در سنین ۲ تا ۳ سالگی ادامه یافت، باید برای بررسی بیشتر علت آن به یک متخصص مشکلات کف پا مثل پزشک ارتوپد یا فیزیوتراپیست مراجعه کنید.
چرا کودک من روی پنجه راه می‌رود؟
به گفته کاردرمانگران کودک در کلینیک کاردرمانی و توانبخشی حافظ، علل سرپنجه راه رفتن در کودکان معمولا به یکی از دلایل زیر است
کوتاهی تاندون آشیل (یکی از علل اصلی و رایج)
مشکلات عضلانی-اسکلتی مثل اسپاسم و تنش عضلات پا
مشکلات عصبی عضلانی مثل فلج مغزی
عادتهای حرکتی
دلایل روانشناختی (گاهی اوقات)
اهمیت تشخیص زودهنگام سرپنجه راه رفتن
تشخیص سرپنجه راه رفتن کودک به درمان به موقع آن کمک زیادی می کند. چون ۳ تا ۵ سالگی بازه سنی طلایی برای درمان غیرجراحی این مشکل است و کودک فقط با تمرینات اصلاحی و کاردرمانی کودکان می تواند طبیعی راه برود.
اما اگر تا بعد از ۵ سالگی، سرپنجه راه رفتن اصلاح نشود، باید ارزیابی های عصبی-عضلانی انجام شود. در این سنین احتمالا کودک شما نیاز به روشهای جراحی برای درمان کوتاهی تاندون آشیل کودکان یا مشکلات عضلانی-اسکلتی خود دارد.
روشهای درمان سرپنجه راه رفتن کودکان
روشهای مختلفی برای درمان سرپنجه راه رفتن کودک وجود دارند که بسته به علت و شدت آن انتخاب می شوند. این روشها عبارتند از:
کاردرمانی: استفاده از تکنیک های کاردرمانی مثل تمرینات اصلاحی به بهبود الگوی راه رفتن کودک و کاهش تنش عضلانی او کمک می کند. این یک روش درمان قطعی برای کودکان ۲-۳ سال است.
بستن بریس: استفاده از بریس یا آتل یکی از رایجترین روشهای غیرجراحی برای درمان سرپنجه راه رفتن کودکان است که برای اصلاح وضعیت پا استفاده می شود
ورزش برای درمان سرپنجه راه رفتن کودکان
تمرینات اصلاحی برای سرپنجه راه رفتن به کشش تاندون آشیل، اصلاح الگوی راه رفتن کودک و تقویت عضلات ساق پای او کمک می کنند. این تمرینات شامل موارد زیر هستند:
تمرینات کششی مثل کشش پشت ساق و خم کردن پا به سمت جلو و عقب برای افزایش طول عضلات کوتاه شده، به ویژه تاندون آشیل و کاهش تنش عضلانی در پاها و لگن
تمرینات تقویتی مثل راه رفتن با پای برهنه روی سطوح نرم یا متحرک مانند توپهای حسی یا ماسه برای تقویت عضلات ساق پا، ران و عضلات مرکزی بدن
تمرینات تعادلی مثل ایستادن روی یک تخته تعادل برای بهبود تعادل و هماهنگی کودک
تمرینات ورزشی برای افزایش دامنه حرکتی مفاصل پا مثل مچ پا
برای انجام این تمرینات معمولا کاردرمانگران کودک از ابزارهای کمکی مانند نوارهای کششی، توپ های درمانی و تخته های تعادلی استفاده می کنند
درمانهای حسی
در این تکنیک برای افزایش آگاهی حسی کودک نسبت به موقعیت بدن و حرکت پاها از تکنیکهای کاردرمانی مثل گذاشتن وزنه های کوچک روی پا یا راه رفتن روی سطوح مختلف استفاده می شود. این تکنیکها به بهبود پردازش حسی کودک و کاهش حساسیت به لمس و فشار کمک می کنند
آموزش به والدین
کاردرمانگران به والدین برخی تمرینات اصلاحی را آموزش می دهند تا در منزل با کودک خود آنها را انجام دهند.
بازی درمانی
در بازی درمانی کودکان، طراحی بازیهای حسی و حرکتی مثل بالا و پایین رفتن از پله‌ها، لی لی بازی، یا پرش به سمت جلو به تقویت عضلات پا و حس عمقی کودک کمک کرده و او را تشویق می کند از کف پاها استفاده نماید.
ماساژ درمانی
در این روش برای تسکین اسپاسم و تنش عضلات پا و بهبود حرکت پاها از تکنیک های آرام سازی مثل ماساژ عضلات استفاده می شود.
مزایای درمان سرپنجه راه رفتن کودک با کاردرمانی
بهبود عملکرد حرکتی کودک
کاهش محدودیتهای حرکتی ناشی از سرپنجه راه رفتن
بهبود کیفیت زندگی کودک
کمک به راه رفتن طبیعی کودک بدون نیاز به جراحی
افزایش اعتماد به نفس کودک با بهبود توانایی های حرکتی
جلوگیری از عوارض سر پنجه راه رفتن مثل دردهای مزمن پا، تغییر فرم پا، …
خلاصه نکات مهم
سرپنجه راه رفتن بعد از سن ۲ سالگی طبیعی نیست و پای کودک نیاز به ارزیابی دارد. چون در این سنین، سر پنجه راه رفتن ممکن است در اثر مشکلاتی مثل کوتاهی تاندون آشیل، مشکلات اسکلتی-عضلانی، … رخ دهد.
بسته به علت و شدت مشکل می توان با روشهایی مثل کاردرمانی، بریس، کفشهای مخصوص، فیزیوتراپی و جراحی، سرپنجه راه رفتن را درمان کرد. کادرمانی روش قطعی و ساده برای درمان سرپنجه راه رفتن در کودکان است و با روشهایی مثل تمرینات اصلاحی، بازی درمانی و ماساژ تراپی انجام می شود.
