گردان دژ

در روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ با هجوم ارتش عراق به مرزهای غرب و جنوب و حمله هوایی به چند فرودگاه ایران جنگ تحمیلی ۸ ساله دولت عراق به رهبری صدام حسین علیه ایران آغاز شد.

در طول هشت سال جنگ تحمیلی یگانها و نیروهای بسیاری بودند که با تمام توان در مقابل دشمن ایستادند و یکی از گردان هایی که در جنگ بسیار حماسه آفرید گردان دژ بود.

گردان دژ در سال 1349 تاسیس شد.

در طول هشت سال جنگ گردان دژ حماسه های بسیاری را رقم زد به گفته ستوان حسن زوارپور:همه لحظات گردان دژ حماسه بود

ولی حماسه های این گردان آن طور که باید به جامعه ارائه نشده است.

این گردان شامل پنج گروهان(چهار گروهان تفنگدار و یک گروهان ارکان) بود.

گردان دژ برای اهداف مهمی تاسیس شده بود و در جنگ برای هر دو طرف یعنی ایران و عراق مهم بود.

امام جمعه خرمشهر در بخشی از سخنرانی خود در پادگان دژ گفتند:

پادگان دژ الحق حماسه می آفریند و با چنگ و دندان در مقابل دشمن ایستادگی می‌کند.

مأموریت این گردان در زمان درگیری حفظ خطوط مرزی به مدت ۴۸ ساعت بود نحوه خدمت در دژها به صورت قراردادی نه رسمی 48 ساعت بود و هر 48 ساعت یک بار اعضای تیم دژها تعویض میشدند. برای کنترل این مأموریت این گردان دو دژ مرکزی در نظر گرفته بود یکی در شلمچه و دیگری در کوشک مستقر بود.

کارشناسان نظامی دنیا میگفتند که پادگان دژ برای دفاع نه ساعته ساخته شده است ولی پرسنل شجاع و جسور پادگان دژ توانستند ۴۵ روز در آن مقاومت کنند.

گردان دژ از شلمچه تا طلائیه قدیم عملاً مرزبانی 65 کیلومتر از خط مرزی را به عهده داشت محل دژ مرکزی شلمچه در قبرستان فعلی نزدیک به شلمچه است که عراقی ها پس از اشغال آن باقی مانده ساختمان آن را با خاک یکی کردند و امروزه جز مقداری آجر از آن باقی نمانده است.

در آغاز درگیری ها رئیس جمهور وقت ایران به پادگان دژ و حتی دژ مرکزی شلمچه سرکشی کرد و به زعم خودش به رزمندگان روحیه داد.

دولت عراق در مقابل هر دژ ایرانی دژی تاسیس کرده بود که از نظر سازمان و تجهیزات به مراتب قوی تر و تکمیل تر از دژ های ایرانی بود از نظر سازمان و پرسنل نیز آماری به مراتب بیشتر و بالاتر از آمار نیروهای دژهای ایرانی داشت.

با آغاز تهاجم نیروهای عراقی به خاک مقدس کشور همه دژهای در مرز وارد عمل شدند و در نهایت پس از حداکثر 3 روز کلیه دژهای در مرز سقوط کردند و دژ مرکزی کوشک توانست به مدت پنج روز در کوشک و حسینیه و جفیر ارتش عراق را به تأخیر بیندازد ولی دژ مرکزی شلمچه حماسه آفرید و به روایت مدافعین دژ مرکزی شلمچه تا روز دهم شهریور 59 در مقابل عراقی ها ایستادگی کرد که حماسه مقاومت شلمچه از همین نقطه رقم خورد.

البته در این مقاومت یگانهای دیگری از نیروی زمینی حضور داشتند و در روزهای آخر حضور تعدادی غیر ارتشی برای کمک به پرسنل دژ شلمچه مشهود است.

صدام در بیست و چهار مهر ماه خرمشهر را به خونین شهر تبدیل کرد تا آن روز یک گردان یعنی گردان ۱۵۱ دژ با یک تعداد نیروی مردمی و جمعی از نیروهای داوطلب مقاومت جانانه کردند.

گردان دژ با شرکت در عملیات های بسیار و با موفقیت به پایان رساندن آنها دین خود را به خرمشهر ادا کرد و راه را برای آزادی خرمشهر هموار نمود.

گردان دژ در طول جنگ بیش از ده بار بازسازی شد در پایان جنگ و طبق آمار موجود این گردان با ۷۸ نفر شهید کادری و ۲۰۷ نفر شهید وظیفه و ۳۲۰ نفر اسیر و مفقود کارنامه عملیاتی هشت ساله دفاع مقدس خود را به تاریخ تقدیم نمود.

پس از پایان آتش بس تا امروز گردان ۱۵۱ دژ هنوز به دفاع از حریم کشور اسلامی ایران مشغول می‌باشد.

برگرفته از کتاب دژ خرمشهر

گرد آورنده:هلیا افتخاری

استاد:علی اکبر حسنوند