خردشدن و پراکندگی اراضی کشاورزي یکی از موانع جدي توسعه کشاورزي و مانعی در استفاده بهینه از آب، زمین، نیروي انسانی، مکانیزاسیون و دیگر عوامل موثر در تولید کشاورزي است. مهمترین اثر منفی این وضعیت، افزایش غیرمنطقی هزینه تولید در واحد سطح و عدم امکان پیاده‌سازی روش‌های نوین کشاورزی است. پراکندگی اراضی کشاورز موجب هدررفت هزینه ها و اتلاف زمان به دلیل آمد و شد در میان قطعات پراکنده، جابجایی نیرو و منابع شده و کارآیی مدیریت را پایین می آورد و یکی از بزرگترین موانع کارآمدی مدیریت مزرعه است. به علاوه تفکیک و پراکنده و کوچک شدن قطعات اراضی، هرچه بیشتر زمینه را برای تغییرات کاربری اراضی فراهم و تسهیل می نماید. کشورهایی نظیر استرالیا، کانادا، آرژانتین و آمریکا که از نظر سرانه زمین کشاورزی در صدر هستند، نقش مهمی در تولید محصولات کشاورزی جهان دارند.
بررسی مؤسسه پژوهشهای برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی نشان می دهد حدود ۳۵% اراضی کشاورزی کمتر از یک هکتار و ۳۸% بین یک تا ۵ هکتار هستند است که موجب کاهش شدید تولید می‌شود. بر اساس نتایج اجرای طرح کاداستر اراضی کشاورزی، میانگین مساحت مزارع دیم 84/1 ، مزارع آبی 54/1، باغات دیم 9/0 و باغات آبی 93/0 هکتار است که این مقادیر بسیار کمتر از حداقل های لازم برای به صرفه شدن فعالیت های کشاورزی می باشد.
موضوع مهم دیگر، پراکنده بودن قطعات اراضی مالکین است. نتایج حاصل از اجرای طرح حدنگاری اراضی کشاورزی کشور در سطحی معادل ۳/۱ میلیون هکتار نشان می دهد اراضی بسیاری از مالکین در بیش از یک قطعه (بطور متوسط در ۳ قطعه) و بعضاً حتی در ۶۰ قطعه قرار دارد که موجب کاهش راندمان تولید و عدم صرفه اقتصادی شده است.
خرد و پراکنده بودن قطعات کشاورزي مختص ایران نیست و در برخی کشورها وجود دارد.لیکن، اولا، اراضی کشور نسبت به میانگین جهان (7/8 هکتار) و اروپا (6/16 هکتار) خردتر و پراکنده تر هستند.ثانیا،بسیاری از کشورها به یکپارچه سازي اراضی توجه خاص داشته اند که موجب پایین آمدن هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری شده،در حالیکه، در کشور ما این روند برعکس است و با خردسازی به سوی خردشدن پیش می‌رویم.
1. قوانین مربوط به ارث که باعث تفکیک اراضی تقسیم آنها بین وراث می گردد
2. استفاده از شیوه‌های غیر رسمی انتقال مالکیت از قبیل مبایعه نامه، قولنامه و ...
3. عدم شفافیت و عدم کارآمدی قوانین جلوگیری از خردشدن اراضی
4. عدم جدیت در برخورد با صدور اسنادی که مغایر قوانین یکپارچگی اراضی صادر شده‌اند
5. ارزش افزوده ناشی از خرد شدن زمین و نگاه سرمایه ای به زمین به عنوان و ورود آن به بورس بازی
6. دیوارکشی و حصارکشی
به منظور دستیابی به یک نظام بهره‌برداری کارآمد، لازم است زمین کشاورزی در نظام ارث و مالکیت، به عنوان یک واحد پیوسته تولید، مانند سایر کالاهای منقول (مانند خودرو) به عنوان عنصر منفرد و غیرقابل تفکیک لحاظ و مقررات آنها بر زمین کشاورزی اعمال شود.بدیهی است مانند سایر کالاهای غیرقابل تفکیک، این موضوع نافی حقوق شرعی اشخاص و مالکیت‌ها نیست؛ بلکه، همانطور كه در قانون ارث نمي‌توان اموال منقول را براي اعطای حق ارث تخريب نمود، اراضی كشاورزی را نيز نبايد به گونه‌ای تقسيم كرد كه از وضعيت بهينه و سودآور خارج و نابود گردد. اين وضعيت، نه تنها با به زیان وراث خواهد بود،موجبات لطمات فراوان به مصالح ملي، امنيت غذايی و استقلال سياسي و تمامیت ارضی كشور را فراهم خواهد آورد.
