طب سنتی

اساس مکتب طب اخلاطی که به مدت ۱۶ قرن در سراسر کشورهای جهان حاکم بر اصول علم طب بوده و کلیه پزشکان دنیا کم و بیش از آن پیروی می کرده اند و پایه گذار آن را بقراط می دانند، وجود ۴ مایع یا خلط اصلی در بدن انسان و حیوانات است که با این ۴ عنصر مرتبطند که عبارتند از:

خون یا دم که گرم و تر است

صفرا که گرم و خشک است

سودا که سرد و خشک است

بلغم که سرد و تر است

بقراط دخالت این چهار مایع را در کلیه حالات بدنی اعم از تغییرات فیزیولوژیک و پیدایش بیماریها و بهبود حال بیماران موثر دانسته و عقیده داشت هر گاه این چهار مایع به نسبت طبیعی و در تعادل با یکدیگر در بدن وجود داشته باشد، بدن سالم است. ولی اگر یکی از این مایعات یا چند تا از آنها به دلیلی از قبیل سوء تغذیه، تنفس هوای فاسد یا شدت گرمای هوا و ... از نظر کمی یا کیفی تغییر کند، تعادل این مایعات بر هم خورده، و در این حالت ساختمان طبیعی بدن تغییر می کند و تاثیر نامطلوب بر سلامتی فرد دارد.

در طب سنتی ایران، مزاجها اساس و پایه طب را تشکیل می دهند و مزاج شناسی جایگاه بسیار ویژه ای دارد. مزاج یعنی درهم آمیختگی و ترکیب چهار خلط صفرا، دَم، سودا، بلغم. و هر مزاج دارای علایم و خصوصیات خاص خود می باشد.

مزاج سرشتی یا اولیه هر فرد، مزاجی است که از زمان به دنیا آمدن همراه اوست و یک حالت طبیعی برای آن فرد به حساب می آید. این مزاج از طریق ژنها و از پدر و مادر به فرد منتقل میشود. ولی ممکن است مزاج اولیه فرد با گذشت زمان، در اثر تغذیه، شرایط آب و هوایی، شیوه زندگی، نوع شغل و عوامل دیکر تغییر کند و مزاج جدیدی در فرد بوجود آید که به آن مزاج اکتسابی گفته می شود. خصوصیات ظاهری هر فرد هم بستگی به مزاج اولیه ای دارد که در زمان به دنیا آمدن داشته است و هم به مزاج اکتسابی او !

به طور کلی 9 مزاج برای بدن متصور است . مزاج های مفرد : گرمی، سردی، تری و خشکی و مزاج های مرکب : گرم و خشک، گرم و تر، سرد و خشک و سرد و تر است و نهمین آنها مزاج معتدل است. در این میان چون مزاجهای مفرد بصورت مطلق وجود ندارند ، 5 مزاج ترکیبی در مورد انسان مورد بررسی قرار می گیرد.