ادغا م
در اصطلاح علم تجوید کوبیدن دو حرف در یکدیگر برای سهولت در تلفظ است .
بطوریکه اثری از حرف اول باقی نماند وزبان فقط یک مرتبه درمخرج حرف مورد نظر قرار می گیرد وحرف مشدّد تلفظ می گردد.
حرف اول را مدغم (ادغام شده)
ودوم را مدغم فیه (ادغام شده درآن ) می نامند.
در فارسی مانند : یادداشت ،
به حرف( د) توجه کنید
یکی خوانده و مشدد میشود . با قواعد ادغام قابل
قیاس نیست ولی مثال خوبی برای فهمیدن ان است
اقسام ادغام
الف) متماثل :
هر گاه دو حرف متماثل (مانند هم) پهلوی هم قرارگیرند. مثل : لَهُم مِن, فَلایسرِف فی القَتل ، قَددَنا اَجَلی
ب) متجانس :
هر گاه دوحرف متجانس یعنی متحدالمخرج ومتغایر در صفت پهلوی هم واقع گردند(مثل هم نیستند ولی مخرشان یکی است) درفارسی مثل : بدتر، ....
درعربی مثل : قَدتَبَین الرُّشد ( حروف د- ت )، قالت طائفة (حروف ت - ط)، اذ ظلمتم( ذ - ظ)
ج ) متقارب :
چنانچه دو حرف متقارب یعنی قریب المخرج یا قریب الصفت پهلوی هم واقع شوند اعم از آنکه در یک یا دو کلمه باشند ادغام انجام می شود .مانند : اَلَم نَخلُق کُم ، اِذ تَأَذَّنَ لَقَدصَرَّفنا
احکام تنوین ونون ساکن
الف ) ادغام :
اگر تنوین ونون ساکن به یکی از حروف ( ی ر م ل و ن) برسد ادغام صورت می گیرد.
1-در حروف ( ر ، ل) ادغام کامل یا بلاغُنَه انجام می شود .
2- در بقیه حروف ادغام ناقص یا باغُنه صورت می گیرد. ادغام کامل مانند : مِن رَّبِّک ، ادغام ناقص مانند : صیحه واحده
« باغنه یعنی حرف را از بینی اداکردن وبلاغنه یعنی ازبینی کمک نگرفتن »
ب) اظهار :
اگر تنوین ونون ساکنه به حروف حلقی ( ء ، ه ، ح خ ، ع ،غ) برسد ، نون تنوینی یا نون ساکن کاملاً تلفظ می شوند یا به اصطلاح اظهار صورت می گیرد .
مانند حکیمٌ عَلیم ، عَذابً اَلیما
ج ) ابدال :
اگر تنوین ونون ساکن به حرف ب برسد نون ساکن یا تنوین به میم تبدیل می شود . مثل : مِن بَعد سَمیعًا بَصیرا
•د) اخفاء :
اگر تنوین یا نون ساکن به بقیه حروف رسید (حروف مابقی ) نه ادغام می شود ونه اظهار بلکه حالتی بین آندو که آنرا اخفاء گویند .مانند انتم ، کتاب کریم
استاد البشر خواجه نصیر الدین طوسی در رباعی زیر احکام چهار گانه فوق را چنین جمع آوری فرموده است .
تنوین ونون ساکنه حکمش بدان ای هوشیار
کز حکم آن زینت بود اندر کلام کردگار
در یرملون ادغام کن در حرف حلق اظهار
در نــزد با قلب به میم درمابقی اخفـا بیار
8- احکام لفظ جلاله الله
الف ) ترقیق : (رقیق خواندن )
اگر قبل از لفظ جلاله « الله» کسره باشد ترقیق صورت می گیرد یعنی کلام نازک ادا می شود
مانند کلمه بِسم ِالله ، بالله
ب ) تفخیم :
اگر قبل از« الله» ضمه یا فتحه باشد کلمه درشت تلفظ می شود
مانند : مِن َالله رَسولُ الله
تبصره :
اصطلاح تفخیم در مورد حرف « را » نیز به کار می رود مشروط بر آن که مفتوح یا ماقبلش مفتوح باشد . مانند رحیم ، ار حم الراحمین
ادامه دارد
TO BE CONTINUE
