بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
رَبِّ زِدْنِي عِلْماً يَا كَرِيمٌ
الْحَمْدُ لِلهِ الَّذِي أَنْزَلَ الْفُرْقَانَ، وَنَزَّلَ الْقُرْآنَ، وَأَنْعَمَ عَلَيْنَا بِالْإِيمَانِ، وَأَتَمَّ لَنَا بِالْإِحْسَانِ.
وَالصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ الْأَتَمَّانِ الْأَكْمَلَانِ عَلَى سَيِّدِ الْخّلْقِ، وَسَنَدِ الْحَقِّ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللهِ مِنْ بَنِي عَدْنَانَ، وَعَلَى آلِهِ الْكِرَامِ، وَأَصْحَابِهِ الْفِخَامِ فِي كُلِّ زَمَانٍ وَمَكَانٍ، أَمَّا بَعْدُ
1-چگونگی نزول آیه طعام
وَ رَوَى الْوَاحِدِيُّ فِي تَفْسِيرِهِ أَنَّ عَلِيّاً ع آجَرَ نَفْسَهُ لَيْلَةً إِلَى الصُّبْحِ يَسْقِي نَخْلًا بِشَيْءٍ مِنْ شَعِيرٍ فَلَمَّا قَبَضَهُ طَحَنَ ثُلُثَهُ وَ اتَّخَذُوا مِنْهُ طَعَاماً فَلَمَّا تَمَّ أَتَى مِسْكِينٌ فَأَخْرَجُوا إِلَيْهِ الطَّعَامَ وَ عَمِلُوا الثُّلُثَ الثَّانِيَ فَأَتَاهُمْ يَتِيمٌ فَأَخْرَجُوهُ إِلَيْهِ وَ عَمِلُوا الثُّلُثَ الثَّالِثَ فَأَتَاهُمْ أَسِيرٌ فَأَخْرَجُوا الطَّعَامَ إِلَيْهِ وَ طَوَى عَلِيٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ ع وَ عَلِمَ اللَّهُ حُسْنَ مَقْصَدِهِمْ وَ صِدْقَ نِيَّاتِهِمْ وَ أَنَّهُمْ إِنَّمَا أَرَادُوا بِمَا فَعَلُوهُ وَجْهَهُ وَ طَلَبُوا بِمَا أَتَوْهُ مَا عِنْدَهُ وَ الْتَمَسُوا الْجَزَاءَ مِنْهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَأَنْزَلَ اللَّهُ فِيهِمْ قُرْآناً وَ أَوْلَاهُمْ مِنْ لَدُنْهُ إِحْسَاناً وَ نَشَرَ لَهُمْ بَيْنَ الْعَالَمِينَ دِيوَاناً وَ عَوَّضَهُمْ عَمَّا بَذَلُوا جِنَاناً وَ حُوراً وَ وِلْدَاناً فَقَالَ وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْكِيناً وَ يَتِيماً وَ أَسِيراً إِلَى آخِرِهَا.
واحدى در تفسير خود آورده:
كه امير المؤمنين (علیه السلام) يك شبى تا صبح نخلستان كسى را آب داد و اجرت آن را گرفته پاره جو خريد آرد كرده فرمود تا ثلث آن را نان پختند، چون تمام شد، مسكينى آمده سؤال كرد اين طعام را به وى دادند، و بثلث ديگر همين عمل كردند يتيمى آمده درخواست نمود آن را هم به وى دادند، و ثلث باقى را هم پختند أسيرى آمده طلب كرد آن را هم به وى دادند
و با آنكه خود احتياج داشتند ايثار كردند و امير المؤمنين (علیه السلام) و فاطمه و حسن و حسين (علیهم السلام) از آن چيز نخوردند،
و چون حق سبحانه و تعالى عالم بود بحسن مقصد و صدق نيات ايشان كه آن خير و بذل خاصه از براى رضاى حقتعالى بود بىشائبه غرضى از اغراض حضرت حق در آن باب قرآن فرستاده
و ايشان را سود در آن احسان، و نشر اين معنى فرمود در ميان عالميان، و عوض داد بآن بذل وجود دار خلد و چنان، و حور و قصور و ولدان كه وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْكِيناً وَ يَتِيماً وَ أَسِيراً إِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً.
كشف الغمة، ج1، ص: 169
روایت بالا نشان از این دارد که انفاق طعام از طرف اهل البیت علیهم السلام به مسکین و یتیم و اسیر در یک روز اتفاق افتاده است.
اما روایت دیگری نیز وجود دارد که این اتفاق در سه روز بعد بقوع پیوسته است( امالی الصدوق ص ۲۵۷)
2
22
22
2222
انفاق امیرالمومنین علیه السلام در واقعه آیه طعام زکات واجب نبود
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ کُنَّا عِنْدَ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) وَ مَعَنَا بَعْضُ أَصْحَابِ الْأَمْوَالِ فَذَکَرُوا الزَّکَاهًَْ فَقَالَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) إِنَّ الزَّکَاهًَْ لَیْسَ یُحْمَدُ بِهَا صَاحِبُهَا وَ إِنَّمَا هُوَ شَیْءٌ ظَاهِرٌ إِنَّمَا حَقَنَ بِهَا دَمَهُ وَ سُمِّیَ بِهَا مُسْلِماً وَ لَوْ لَمْ یُؤَدِّهَا لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلَاهًٌْ وَ إِنَّ عَلَیْکُمْ فِی أَمْوَالِکُمْ غَیْرَ الزَّکَاهًِْ فَقُلْتُ أَصْلَحَکَ اللَّهُ وَ مَا عَلَیْنَا فِی أَمْوَالِنَا غَیْرُ الزَّکَاهًِْ ... قُلْتُ لَهُ وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً قَالَ لَیْسَ مِنَ الزَّکَاهًِْ.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ کُنَّا عِنْدَ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) وَ مَعَنَا بَعْضُ أَصْحَابِ الْأَمْوَالِ فَذَکَرُوا الزَّکَاهًَْ فَقَالَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) إِنَّ الزَّکَاهًَْ لَیْسَ یُحْمَدُ بِهَا صَاحِبُهَا وَ إِنَّمَا هُوَ شَیْءٌ ظَاهِرٌ إِنَّمَا حَقَنَ بِهَا دَمَهُ وَ سُمِّیَ بِهَا مُسْلِماً وَ لَوْ لَمْ یُؤَدِّهَا لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلَاهًٌْ وَ إِنَّ عَلَیْکُمْ فِی أَمْوَالِکُمْ غَیْرَ الزَّکَاهًِْ فَقُلْتُ أَصْلَحَکَ اللَّهُ وَ مَا عَلَیْنَا فِی أَمْوَالِنَا غَیْرُ الزَّکَاهًِْ ... قُلْتُ لَهُ وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً قَالَ لَیْسَ مِنَ الزَّکَاهًِْ.الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ کُنَّا عِنْدَ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) وَ مَعَنَا بَعْضُ أَصْحَابِ الْأَمْوَالِ فَذَکَرُوا الزَّکَاهًَْ فَقَالَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) إِنَّ الزَّکَاهًَْ لَیْسَ یُحْمَدُ بِهَا صَاحِبُهَا وَ إِنَّمَا هُوَ شَیْءٌ ظَاهِرٌ إِنَّمَا حَقَنَ بِهَا دَمَهُ وَ سُمِّیَ بِهَا مُسْلِماً وَ لَوْ لَمْ یُؤَدِّهَا لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلَاهًٌْ وَ إِنَّ عَلَیْکُمْ فِی أَمْوَالِکُمْ غَیْرَ الزَّکَاهًِْ فَقُلْتُ أَصْلَحَکَ اللَّهُ وَ مَا عَلَیْنَا فِی أَمْوَالِنَا غَیْرُ الزَّکَاهًِْ ... قُلْتُ لَهُ وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً قَالَ لَیْسَ مِنَ الزَّکَاهًِْ.
ابوبصیر گوید:
نزد امام صادق (علیه السلام) بودیم و بعضی از ثروتمندان نیز در میان ما بودند که سخن از زکات به میان آمد، فرمود: «زکات چیزی نیست که زکات‌دهنده بدان ستایش شود، بلکه وظیفه‌ای رسمی است؛ که خون او به‌وسیله‌ی آن حفظ می‌شود، و با پرداخت آن، شخص «مسلمان» نامیده می‌شود،
و اگر آن را نپردازد، نمازش پذیرفته نیست. و بدانید که در اموال شما حقّی اداکردنی جز زکات نیز هست ... گفتم: منظور از این آیه چیست:
وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً
فرمود: «این زکات نیست».
الکافی، ج۳، ص۴۹۹
