اصول کار پمپها معمولاً بر اساس ایجاد فشار یا مکش هست. به زبان ساده، پمپ انرژی مکانیکی (که معمولاً از یه موتور الکتریکی میگیره) رو به انرژی هیدرولیکی تبدیل میکنه. این انرژی هیدرولیکی باعث میشه آب حرکت کنه و به سمت مقصد مورد نظر هدایت بشه. مثل این میمونه که با یه جاروبرقی، هوا رو میکشیم داخل؛ پمپ هم آب رو میکشه یا هل میده.
1. پمپهای سانتریفیوژ (گریز از مرکز): اینها رایجترین نوع پمپها هستن. توی این پمپها، یه پروانه (مثل پرههای فن) با سرعت بالا میچرخه و آب رو به سمت بیرون هل میده و فشار ایجاد میکنه. برای کاربردهای مسکونی، صنعتی و کشاورزی خیلی استفاده میشن.
2. پمپهای جابجایی مثبت (Positive Displacement Pumps): این پمپها مقدار مشخصی از آب رو هر بار جابجا میکنن. مثالهایی مثل پمپهای پیستونی، دیافراگمی و دندهای توی این دسته قرار میگیرن. این پمپها برای دبیهای پایین و فشارهای بالا مناسبترن.
3. پمپهای شناور (Submersible Pumps): این پمپها همونطور که از اسمشون پیداست، داخل آب قرار میگیرن و کار میکنن. برای چاههای عمیق و تصفیه فاضلاب خیلی مناسب هستن چون نیازی به هواگیری ندارن.
4. پمپهای تحت فشار (Booster Pumps): این پمپها برای افزایش فشار آب در سیستمهایی استفاده میشن که فشار آب ورودی کمه، مثلاً در ساختمانهای بلند یا سیستمهای آبیاری.
مصارف خانگی: افزایش فشار آب ساختمان، انتقال آب از چاه به منزل، سیستمهای گرمایشی و سرمایشی.
کشاورزی: آبیاری مزارع و باغها، انتقال آب از رودخانه یا چاه به زمینهای کشاورزی.
صنعتی: انتقال سیالات در فرآیندهای تولید، سیستمهای خنککننده، تصفیه آب و فاضلاب.
آتشنشانی: پمپهای قوی برای رساندن آب با فشار بالا جهت خاموش کردن آتش.
برای انتخاب پمپ مناسب، باید به چند نکته توجه کرد:
دبی (Flow Rate): یعنی مقدار آبی که پمپ میتونه در زمان مشخصی جابجا کنه (مثلاً لیتر بر دقیقه یا متر مکعب بر ساعت).
هد (Head): حداکثر ارتفاعی که پمپ میتونه آب رو بهش برسونه.
توان موتور (Power): قدرت موتور پمپ که معمولاً با اسب بخار (HP) یا کیلووات (kW) اندازهگیری میشه.
نوع سیال: آیا آب تمیزه یا شامل ذرات جامد؟
فشار مورد نیاز: فشار خروجی که برای سیستم شما لازمه است
موتور (Motor):
وظیفه: قلب تپنده پمپ! این موتور (معمولاً الکتریکی) انرژی الکتریکی رو به انرژی مکانیکی تبدیل میکنه تا پروانه پمپ بچرخه.
توضیحات بیشتر: موتور میتونه تکفاز یا سهفاز باشه، بسته به قدرت مورد نیاز و نوع برق موجود. یه پمپ بدون موتور، مثل ماشینیه که موتورش دراومده!
پروانه (Impeller):
وظیفه: مهمترین جزء برای جابجایی آب. پروانه با چرخش سریع، آب رو به سمت خودش میکشه (مکندگی) و بعد با نیروی گریز از مرکز به سمت لبههای بیرونی پمپ پرتاب میکنه و فشار آب رو بالا میبره.
توضیحات بیشتر: پروانهها میتونن از جنسهای مختلفی مثل چدن، برنج، استیل یا حتی پلاستیک ساخته بشن. شکل پره هاشون هم متفاوته، مثلاً باز، نیمهباز یا بسته، که هر کدوم برای سیالات خاصی (آب تمیز، آب کثیف) مناسبترن.
محفظه پمپ یا حلزونی (Casing/Volute):
وظیفه: این محفظه اطراف پروانه رو احاطه میکنه و آب رو از ورودی به سمت پروانه هدایت میکنه و بعد آب پرفشار خروجی از پروانه رو جمعآوری و به سمت دهانه خروجی پمپ میفرسته. شکل حلزونی اون به تبدیل انرژی سرعت آب به انرژی فشار کمک میکنه.
توضیحات بیشتر: معمولاً از چدن یا استیل ساخته میشه و باید محکم باشه تا فشار آب رو تحمل کنه.
شفت (Shaft):
وظیفه: میلهای که پروانه رو به موتور وصل میکنه. انرژی چرخشی موتور رو به پروانه منتقل میکنه تا اون بچرخه.
توضیحات بیشتر: معمولاً از فولاد ضد زنگ ساخته میشه تا در برابر زنگزدگی و خوردگی مقاوم باشه.
آببند مکانیکی (Mechanical Seal) یا نوار گرافیت (Packing Gland):
وظیفه: جلوگیری از نشت آب از جایی که شفت وارد محفظه پمپ میشه. این قسمت خیلی مهمه چون اگه نشتی داشته باشه، هم آب هدر میره و هم ممکنه به موتور آسیب برسه.
توضیحات بیشتر: آببندهای مکانیکی رایجتر و کارآمدتر هستن و نیاز به نگهداری کمتری دارن. نوار گرافیت هم روش قدیمیتریه که نیاز به تنظیم و سفت کردن دورهای داره.
بلبرینگ (Bearing):
وظیفه: کاهش اصطکاک و حمایت از شفت در حین چرخش. بلبرینگها باعث میشن شفت به نرمی و بدون لرزش بچرخه و طول عمر پمپ رو افزایش میدن.
توضیحات بیشتر: معمولاً دو یا چند بلبرینگ برای شفت در نظر گرفته میشه.
دهانه مکش (Suction Inlet) و دهانه خروجی (Discharge Outlet):
وظیفه: دهانه مکش جاییه که آب وارد پمپ میشه و دهانه خروجی جاییه که آب با فشار از پمپ خارج میشه.
توضیحات بیشتر: معمولاً با فلنج یا رزوه به لولههای ورودی و خروجی متصل میشن.
پایه پمپ (Base Plate):
وظیفه: پمپ و موتور رو به هم متصل و روی یک سطح ثابت نگه میداره تا لرزش کم بشه و نصب پمپ آسانتر باشه.
