باکتریوفاژ جایگزین مناسب برای آنتی بیوتیک

مقاومت باکتری‌‌‌ها به آنتی‌بیوتیک‌‌ها، به علت مصرف بیش از حد آنتی‌بیوتیک‌‌ها رو به افزایش است. باکتری‌‌های مقاوم به چند دارو (Multi-Drug Resistance Bacteria: MDR)، باعث بروز عفونت‌‌های مهم می‌شوند که درمان آن‌‌ها با مشکل مواجه شده است. همچنین مشخص شده که آنتی‌بیوتیک‌ها موادی بی‌اثر نیستند و عوارض جانبی بیشماری دارند. از این رو دانشمندان به دنبال استفاده از روش‌‌هایی برای جایگزین کردن با درمان آنتی‌بیوتیکی هستند. تا به امروز، دارو‌های مختلفی برای رفع این مشکل در سرتاسر دنیا توسعه یافته است، اما با وجود همه پیشرفت‌‌هایی که در این زمینه صورت گرفته، هنوز دانشمندان موفق به کشف دارویی که بتواند به صورت قطعی مشکل مقاومت چند دارویی را در میان باکتریها از بین ببرد، نشد‌ه‌اند. به همین منظور برای رفع مشکل مربوط به مقاومت باکتریایی به نظر می‌رسد ابزار‌های کارامد و حرفه‌ای نیاز است که هم مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها را کاهش دهند و هم بتوانند باعث کاهش میزان عفونت گردند. یکی از گزینه‌‌های مورد علاقه در دو دهه اخیر، ویروس‌‌های باکتریایی یا باکتریوفاژ‌ها هستند.

اما باکتریوفاژ چیست؟

باکتریوفاژها (یا به اختصار "فاژها") خانواده‌ای‌ از ویروس‌‌ها هستند که توانایی حمله به باکتری‌‌ها و از بین بردن آن‌‌ها را دارند. فاژ‌ها انگل‌‌های داخل سلولی اجباری باکتریایی هستند که قادرند وارد سلول‌‌های باکتریایی شده و آن‌‌ها را آلوده کنند و با در اختیار گرفتن دستگاه همانندسازی و سایر اجزای سلول باکتری، باعث کاهش رشد یا مرگ باکتری‌‌ها و در نهایت محدود کردن عفونت‌‌های باکتریایی شوند. تاکنون هزاران نوع فاژ شناسایی شده‌است. می‌توان باکتریوفاژ‌ها را به عنوان موجوداتی که در همه جای کره زمین حضور دارند و نقش مهمی در حفظ تعادل میکروبی سیاره زمین ایفا می‌کنند، درنظر گرفت.

کشف آن‌‌ها تقریباً به بیش از یک قرن پیش بازمی‌گردد. اما چه عواملی باعث شده است که استفاده از آنها به تازگی مورد توجه قرار بگیرد.

در قسمت دوم این مبحث، در این باره بیشتر صحبت میکنم.