در روزهایی که بسیاری از افراد در سرتاسر جهان روزانه معاملات کلانی را در جهان ارزهای دیجیتال تجربه می‌کنند، شاید برای برخی از افراد هنوز این سؤال مطرح باشد که انواع ارز دیجیتال چیست؟ و چگونه می‌توان از آن کسب درآمد کرد؟ انواع ارز دیجیتال که به نام‌های crypto currency یا رمز ارز هم شهرت دارند. واحدهای دارایی مجازی هستند که بر اساس رمزنگاری توسط شبکه‌های کامپیوتری غیرمتمرکز تولید و عرضه می‌شوند.
شاید زمانی که در سال ۲۰۰۹ بیت کوین به‌عنوان اولین ارز دیجیتال موفق، پا به عرصه ظهور گذاشت، کمتر کسی احتمال می‌داد که انواع ارزهای دیجیتال با سرعت انفجاری بخش بزرگی از بازار سرمایه را به خود اختصاص دهند. مزایایی مانند غیرقابل‌کنترل بودن توسط دولت یا نهادهای دیگر و انتقال مستقیم و بی‌واسطه این کریپتو کارنسی ها، باعث گسترش سریع آن‌ها در جهان و استقبال همگانی مردم شد.
انواع ارزهای دیجیتال از تنوع بسیار بالایی برخوردارند و تاکنون دسته‌بندی‌های زیادی برای آن‌ها ارائه شده است. این دسته‌بندی‌ها بر اساس برخی ویژگی‌های ارزهای دیجیتال صورت گرفته است. بعضی از انواع کریپتوکارنسی ها به دلیل تنوع ویژگی‌هایشان می‌توانند به‌صورت هم‌زمان در دو یا چند دسته‌بندی حضور داشته باشند. برخی از رایج‌ترین انواع دسته‌بندی ارزهای دیجیتال به شرح زیر است:
کوین‌ها یکی از مهم‌ترین انواع ارز دیجیتال هستند. این نوع ارز دقیقاً مانند پول واقعی است؛ با این تفاوت که این پول‌ها به‌صورت مجازی تولید و عرضه می‌شوند.
امکان نقل‌وانتقال سریع، امکان خریدوفروش، غیرمتمرکز بودن و شفافیت ویژگی‌های دیگری هستند که باعث تمایز این پول‌ها از پول‌های فیزیکی می‌شوند. از مهم‌ترین ارزهای دیجیتال این حوزه می‌توان به بیت کوین و لایت کوین اشاره کرد.
موفق‌ترین و نام‌آشناترین ارز دیجیتال در کشور ماست که در دسته پول‌های دیجیتال جای می‌گیرد. بیت کوین یک ارز مجازی مبتنی بر شبکه بلاک‌چین است که به‌صورت مجازی تولید و نگه‌داری می‌شود. از مشخصات کلیدی بیت کوین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیت کوین غیرمتمرکز است. یعنی باوجوداینکه در شبکه بیت کوین تمام بلاک‌ها باهم در ارتباط هستند و تمام معاملات برای همه کاربران نمایش داده می‌شود، اما تحت نظارت هیچ کمپانی بانک یا نهادی نیست. کسب درآمد از بیت کوین و انتقال ارزش در آن توسط خود اشخاص به‌صورت مستقیم و بدون واسطه صورت می‌گیرد.
- برخلاف پول‌های عادی که محدود نیستند، بیت کوین محدود است و تنها 21میلیون بیت کوین در گردش است و این امر در بالا رفتن قیمت بیت کویت و افزایش ارزش آن نقش دارد.
- امکان تقلب در معاملات بیت کوین وجود ندارد. چون در بستر بلاک‌چین باوجوداینکه صاحبان دارایی احراز هویت نمی‌شوند؛ اما همه تغییرات اعم از جزییات تراکنش‌ها، میزان کل دارایی و... برای همه کاربران قابل‌مشاهده است و هرگونه تقلب در آن برای همگان قابل‌نمایش است.
یکی دیگر از معروف‌ترین انواع crypto currency است که از کوین‌های قدیمی محسوب می‌شود.
این ارز دیجیتال که در دسته پول‌های دیجیتال قرار می‌گیرد، با هدف رفع برخی از نواقص بیت کوین مانند مقیاس‌پذیری و امکان انجام تراکنش‌های بیشتر توسط چارلی لی عرضه شد و از زمان عرضه رشد خوب و با ثباتی را تجربه کرده است و جز ارزهای کم ریسک به‌حساب می‌آید. باوجوداینکه تنها 84 میلیون لایت کوین در گردش است، میزان عرضه لایت کوین چند برابر بیت کوین است.
ارزهای دیجیتال ثابت یا استیبل کوین‌ها و ارزهای دیجیتال مالی هم در حوزه پول‌های دیجیتال قرار می‌گیرند. معروف‌ترین ارز دیجیتال ثابت تتر است.
تتر از نام‌آشناترین "انواع ارز دیجیتال" ثابت است که ارزش هر واحد آن معادل یک دلار آمریکا است. همه ارزهای دیجیتال ثابت در نوسانات بازار ارزش خود را حفظ می‌کنند. درواقع، این ارزهای دیجیتال ارزش ثابتی دارند و ارزش آن‌ها وابسته به ارزش پشتوانه آن‌ها است و با آن تغییر می‌کند.
- دسته سوم پول‌های دیجیتال، انواع ارزهای دیجیتال امن هستند. این ارزها مشمول مالیات نمی‌ُشوند و هزینه تراکنش‌های آن‌ها کم است. علاوه بر این ارزهای امن مبتنی بر بلاک‌چین هستند و از امنیت بالایی برخوردارند. همچنین تمامی معاملات آن‌ها به‌صورت ناشناس انجام می‌شود و امکان لو رفتن هویت معامله‌گران وجود ندارد. ازجمله این ارزهای دیجیتالی امن می‌توان به زن کش و نو کوین اشاره کرد.
نوکوین یکی از انواع ارزهای دیجیتال امن است که در دسته پول‌های دیجیتال جا می‌گیرد. نوکوین ارزی با سیستم قدرتمند حفظ حریم خصوصی است که انجام تراکنش‌ها در آن با سرعت بسیار صورت می‌گیرد. نوکوین همچنین با ارائه کیف پول امکان انجام معاملات مختلف را برای کاربران فراهم می‌آورد.
یکی از انواع ارزهای دیجیتالی نوظهور و امن است که تمرکز بسیاری بر حفظ حریم خصوصی دارد. زن کش به نوه بیت کوین ملقب است و تعداد کل کوین‌های آن ۲۱ میلیون است. زن کش از سال ۲۰۱۷ عرضه شد و تاکنون طرفداران زیادی پیدا کرده است.
در یک تعریف ساده ارزهای پلتفرمی یکی از انواع ارزهای دیجیتال هستند که یک پلتفرم آزاد مبتنی بر بلاک چین ارائه می‌دهند که توسعه‌دهندگان را قادر می‌سازد تا برنامه‌های غیرمتمرکز خود را روی آن اجرا کنند. دو نمونه از ارزهای دیجیتال این دسته اتریوم و کاردانو هستند.
یکی از معروف‌ترین انواع ارز دیجیتال است که علاوه بر انتقال ارزش توسط ارز دیجیتال، قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند را دارد. قراردادهای هوشمند قراردادهایی هستند که در پروتکل مجازی بدون هیچ واسطه‌ای و به‌صورت خودکار انجام می‌شوند.
کاردانو هم یکی از پلتفرم‌های مجازی غیرمتمرکز است که شباهت زیادی به اتریوم دارد. در کاردانو هم علاوه بر ارز دیجیتال کاردانو، امکان اجرای قرارداد هوشمند وجود دارد.
توسعه‌دهندگان کاردانو معتقدند که کاردانو ازنظر سرعت تراکنش‌ها، امنیت و کارمزد در نظر گرفته شده برای تراکنش‌ها از اتریوم بهتر است. کاردانو بر خلاف بیت کوین و اکثر ارزهای دیجیتال دیگر از الگوریتم اثبات سهام برای تأیید تراکنش‌ها و امنیت پلتفرم استفاده می‌کند.
کارپذیرها پلتفرم‌های مجازی هستند که علاوه بر انتقال ارزش توسط توکن، امکان انجام کارهای دیگر را دارند. به طور مثال اتریوم که پیش‌تر با آن آشنا شدید، در دسته ارزهای کارپذیر هم قرار می‌گیرد؛ چون امکان اجرای قراردادهای هوشمند را دارد. فایل کوین یکی دیگر از کارپذیرها است که علاوه بر اجرای قرارداد هوشمند فضای غیرمتمرکز برای ذخیره دیتا را ارائه می‌دهد.
فایل کوین یکی دیگر از پروژه‌های مبتنی بر بلاک‌چین است که هدف آن بهبود پروسه‌های ذخیره‌سازی دیتا با تکیه بر تکنولوژی غیرمتمرکز است. توکنی که در این شبکه وظیفه انتقال ارزش را دارد، FIL نام دارد.
فایل کوین درواقع، یک پلتفرم برای خرید فضای ذخیره‌سازی دیتا است که تفاوت اصلی آن با سایر ارائه‌دهندگان فضای ذخیره دیتا، غیرمتمرکز بودن آن است.
همه افرادی که در این شبکه هستند چه افرادی که قصد خرید فضا برای ذخیره اطلاعات را دارند، چه افرادی که فضای موردنیاز برای ذخیره دیتا را ارائه می‌دهند، همگی کاربران شبکه فایل کوین هستند که ارزش بین آن‌ها با توکن FIL منتقل می‌شود.
هرکدام از پروژه‌های انواع ارز دیجیتال در زمینه‌های مختلفی کار می‌کنند. بعضی از آن‌ها در زمینه اینترنت اشیاء، برخی دیگر در زمینه فضاهای ذخیره‌سازی و گروهی دیگر در حوزه صرافی‌ها و... فعالیت می‌کنند.
یکی از حوزه‌هایی که ظرف تقریباً یک سال و نیم اخیر توجه بسیاری از افراد را به خود جلب کرده است، حوزه دیفای defiیا همان امور مالی غیرمتمرکز است. به‌طورکلی دیفای defi مخفف عبارت decentralized است که می‌توان آن را به معنی امور مالی غیرمتمرکز ترجمه کرد.
به‌طورکلی هر پروژه‌ای که در زمینه مالی فعالیتی داشته باشد و آن را به‌صورت غیرمتمرکز پیاده‌سازی کنند، ما آن را در زمینه دیفای طبقه‌بندی می‌کنیم که یک دسته‌بندی کلی است و خود به طبقه‌بندی‌ها و زیرشاخه‌های جزئی‌تر تقسیم می‌شود.
صرافی‌هایی که به‌صورت غیرمتمرکز در حال فعالیت هستند، پروژه‌هایی که به‌صورت stable coinsهستند، پروژه‌هایی که به‌صورت وام‌دهی کار می‌کنند و ما می‌توانیم در این پلتفرم وام دریافت کنیم بدون اینکه نیاز به هیچ واسطه‌ای داشته باشیم، پروژه‌هایی که در زمینه بیمه کار می‌کنند، یا حتی پروژه‌هایی که margin trading را برای ما فراهم می‌کنند، همگی مثال‌هایی از دسته امور مالی غیرمتمرکز هستند.
لازم به ذکر است که این موارد تنها بخشی از دسته‌بندی‌ها و طبقه‌بندی‌های خاص‌تر و پرمخاطب‌تر در حوزه دیفای است.اما طبیعتاً تمام پروژه‌های دیفای به همین‌جا ختم نمی‌شوند.
بعضی پروژه‌ها بستر دیفای را فراهم می‌آورند.
مثلاً شبکه اتریوم بستری است که بسیاری از پروژه‌های دیفای بر بستر این شبکه شکل گرفته‌اند که اگر شبکه‌ای مثل اتریوم و شبکه‌های مشابه آن وجود نداشته باشند و امکان قراردادهای هوشمند وجود نداشته باشد، این دسته‌بندی و این پروژه‌ها هم به‌طورکلی حذف می‌شوند. پروژه‌های برتر و معروف این حوزه که مناسب سرمایه‌گذاری هم هستند شامل پروژه‌های زیر می‌شوند:
این پروژه به‌صورت وام‌دهی غیرمتمرکز در حال فعالیت است و یک پروژه قوی و آینده دار در بین انواع ارزهای دیجیتال به‌حساب می‌آید.
این پروژه بر بستر شبکه اتریوم هم مخاطبان زیادی دارد. یکی از دلایلی که روی شبکه اتریوم کاربران کارمزدهای زیادی را برای معاملات پرداخت می‌کنند، همین معاملات بی‌شمار است که در شبکه Aave صورت می‌گیرد. این پروژه، پروژه‌ای معقول و کم‌ریسک است.
اوراکل‌ها خود به دسته‌بندی‌های کوچک‌تر تقسیم می‌شوند. یکی از معروف‌ترین‌های پروژه‌های اوراکل‌ها chainlink است. این پروژه به خاطر شرکای کاری زیادی که دارد، می‌تواند مناسب سرمایه‌گذاری باشد و البته در دسته پروژه‌های کم ریسک قرار می‌گیرد.
این پروژه بر بستر شبکه بایننس اسمارت چین توسعه داده شده است که کارمزدهای آن به نسبت شبکه اتریوم بسیار به‌صرفه‌تر است.
توکن‌های غیرمثلی یکی از انواع ارز دیجیتال هستند که برخلاف انواع دیگر آن قابلیت تعویض‌پذیری ندارند.
نداشتن قابلیت تعویض‌پذیری به این معناست که در این نوع ارزهای دیجیتال هرکدام از واحدهای ارزی امکان افزایش ارزش دارند و تمام واحد‌ها ارزش برابر و یکسانی ندارند. بنابراین برخی از توسعه‌دهندگان می‌توانند توکن‌هایی به وجود آورند که ارزش بالاتری از واحدهای دیگر همان نوع ارز دیجیتال دارند.
یکی از ویژگی‌های شاخصNFT ها که البته فعلاً به‌صورت موفق اجرایی نشده است، قابلیت تبدیل دارایی‌های واقعی به توکن است. پروژه‌هایNFT در زمینه‌های مختلف هنری، بازی‌های کامپیوتری، دارایی‌های مجازی و... فعال هستند. یکی از رایج‌ترین پروژه‌های NFT پروژه CryptoKitties است.
کریپتو کیتیز یک بازی کامپیوتری در بستر بلاک‌چین است. پایه کریپتو کیتیز بر اساس الگوریتم ژنتیک در تولیدمثل گربه‌ها طراحی و بر بستر بلاک‌چین پیاده‌سازی شده است. در این بازی افراد می‌توانند گربه‌های مجازی را خریداری و نگه‌داری کنند و امکان تولیدمثل و افزایش گربه‌ها را فراهم و درنهایت آن‌ها را به فروش برسانند. هر واحد دارایی در این بازی یک گربه‌ی مجازی منحصربه‌فرد و غیرقابل‌حذف است.
توصیه می شود مقاله "کسب درآمد از ارزهای دیجیتال" را هم مطالعه کنید.
تا قبل از سال 97 هیچ قانونی برای مبادله بیت کوین و ارز دیجیتال در ایران وجود نداشت. اما در اردیبهشت ماه سال 97 بانک مرکزی خریدوفروش ارزهای دیجیتال در ایران را ممنوع اعلام کرد. دلیل آن هم استفاده از آن برای مقاصد پول‌شویی، تأمین مالی تروریسم، و جابه‌جایی پول بین مجرمان اعلام شده بود. اما ازآنجایی‌که تراکنش‌های ارز دیجیتال بر بستر بانک خاصی انجام نمی‌شد، این ابلاغیه ممنوعیت باعث ایجاد مانعی برای افراد فعال در این حوزه نشد.
در بهمن‌ماه سال 97 و کمتر از یک سال پس از اعلام غیرقانونی بودن خریدوفروش ارزهای دیجیتال، بانک مرکزی قوانینی برای فعالیت در این حوزه منتشر کرد که طبق آن خرید، فروش، نگه‌داری و استفاده از ارزهای دیجیتال غیرقانونی نیست. البته به شرطی که برای مقاصد مجرمانه و به‌عنوان یک روش پرداخت استفاده نشود.
منظور از روش پرداخت این است که اگر شما یک کسب و کار دارید، برای مثال یک فروشگاه اینترنتی، نمی‌توانید آدرس کیف پول خود را در این سایت قرار دهید و به‌عنوان یک روش پرداخت از آن استفاده کنید.
در حال حاضر از طرف بانک مرکزی هیچ مجوزی برای صرافی‌های ارز دیجیتال صادر نمی‌شود و تمامی سایت‌ها و صرافی‌های فعلی به‌صورت غیررسمی و بدون مجوز مشغول به فعالیت هستند؛ اما غیرقانونی نیستند. همچنین در صورت به وجود آمدن مشکل، مراحل شکایت در این حوزه هم مانند سایر پرونده‌ها در قوه قضاییه قابل‌پیگیری است.
صرافی‌های ارز دیجیتال امکان خرید یا فروش انواع ارز دیجیتال و یا تبدیل آن‌ها به پول ملی را فراهم می‌آورند. درواقع، صرافی‌ها کیف پولی را به افراد ارائه می‌دهند که افراد امکان خرید و ذخیره انواع ارزهای دیجیتال را می‌دهد. به‌علاوه گاهی خود صرافی با کاربر معامله می‌کند و یا حتی واسطه بین خریداران یا فروشندگان می‌شود.
به دلیل تحریم‌های سال‌های اخیر در حال حاضر برای افراد ساکن ایران امکان خرید مستقیم ارز دیجیتال از این بازار وجود ندارد.
امروزه تکنولوژی بخش جدایی‌ناپذیر زندگی همه ماست. نفوذ فناوری‌های نوظهور در دنیای اقتصاد و سرمایه‌گذاری یکی از پررنگ‌ترین تأثیرات تکنولوژی بر جهان است. بازار ارزهای دیجیتال یکی از این تأثیرات است که این روزها طرفداران بسیاری دارد. «انواع ارز دیجیتال» از تنوع بسیار بالایی برخوردار است و روزبه‌روز به تنوع این دارایی‌های مجازی افزوده می‌شود. بسیاری از ارزهای دیجیتال از حیث برخی از ویژگی‌هایشان می‌توانند در دسته‌های مختلفی از انواع crypto currency قرار بگیرند. توجه این نکته بسیار مهم است که قدم گذاشتن در این دنیای پیچیده بدون آگاهی باعث به بار آمدن خسارات مالی فراوان برای افراد می‌شود. قبل از ورود به دنیای پر رمز و راز ارزهای دیجیتال باید قواعد اقتصادی حاکم بر آن‌ها را فرا بگیرید و از هرگونه تصمیم هیجانی در رابطه با معاملات کلان در این حوزه خودداری کنید تا سرمایه‌گذاری مثمر ثمری را در دنیای انواع ارزهای دیجیتالی را تجربه کنید.
