طرح ارتقای پهپاد فطرس به هشدار زودهنگام هوابرد (AEW&C)

آینده پدافند هوایی در ایران

آینده پدافند هوایی ایران در نبرد شبکه‌محور

SepAr Defense Analysis Center | پایگاه تحلیلی سپر

۱. مقدمه

در نبردهای آینده، هشدار زودهنگام هوایی و قابلیت مدیریت و کنترل واحدهای هوایی، نقشی کلیدی در موفقیت دفاع چندلایه و مقابله با تهدیدات دشمن دارد. استفاده از پهپادهای سنگین به‌جای پلتفرم‌های سرنشین‌دار، فصلی نو در حوزه AEW&C گشوده که ایران می‌تواند با بومی‌سازی و ارتقای پهپادهایی چون فطرس، آن را محقق کند.

۲. معرفی پهپاد فطرس: ظرفیت و قابلیت پایه

فطرس، سنگین‌ترین پهپاد عملیاتی بومی ایران، از بدنه کامپوزیت با دهانه بال نزدیک ۲۶ متر و مداومت پروازی بیش از ۲۴ ساعت برخوردار است.

• سقف پرواز: ۲۵۰۰۰ پا

• برد عملیاتی: بالای ۲۰۰۰ کیلومتر

• ظرفیت بار مفید: نزدیک ۵۰۰ کیلوگرم

• سامانه‌های فعلی: سامانه‌های شناسایی اپتیکی، سامانه ارتباطی متوسط، سامانه خلبان خودکار بومی

این ظرفیت‌ها، پایه‌ای مناسب برای اضافه کردن ماژول‌های AEW&C فراهم می‌کند.

۳. محور ارتقا و تجهیزات پیشنهادی برای AEW&C

۳.۱ رادار آرایه فازی / AESA سبک

ماهیت مورد نیاز:

• رادار سه‌بعدی آرایه فازی سبک (Lightweight AESA)، با توان تشخیص هدف هوایی کوچک (تا مقطع ۰.۵ مترمربع)، برد کشف ۲۵۰-۳۰۰ کیلومتر، شناسایی اهداف سطح پایین و ضدخاموشی.

• نمونه الهام‌بخش: Saab Erieye، یا KJ-600 چین (نسخه UAV)

ویژگی‌های فنی پیشنهادی:

• وزنی بین ۱۰۰ الی ۱۵۰ کیلوگرم

• توان مصرفی ۳-۵ کیلووات

• قابلیت نصب آنتن بر روی ستون مرکزی بال یا دم عمودی

• نیاز به سامانه خنک‌کننده مایع با وزن کم

• فرکانس عملیاتی: معمولاً باند S یا L (بهینه برای هوابرد)

محصول بومی قابل توسعه:

• نمونه توسعه‌ای از رادارهای صابر یا رادار چندمنظوره AFAR داخلی (با سلول‌های GaN)

• طراحی آنتن مستطیلی بلند، با پوشش ۲۴۰ درجه واقعی و اسکن الکترونیکی سریع

۳.۲ سامانه ارتباط داده (Datalink) و مخابرات امن

• ارتباط خط دید (LOS): لینک مایکروویو باند C یا Ku با برد ۳۰۰+ کیلومتر

• ارتباط فراتر از دید مستقیم: SATCOM باند X یا Ka (ارتباط مستقیم با شبکه دفاع هوایی/فرماندهی و دیگر رادارها)

• رمزنگاری End-to-End: AES256 یا الگوریتم‌های بومی؛ مقاوم دربرابر جنگ الکترونیک

• طراحی آنتن‌ها: آنتن‌های کم‌مقطع، نصب در بدنه یا زیر بالن ملحق برای ارتقا برد لینک

۳.۳ سامانه فرماندهی و مدیریت C2/C4ISR

• نصب رایانه‌های فرماندهی (بر بستر Mini Server)، ذخیره و پردازش داده طی پرواز

• نرم‌افزار ادغام داده و تحلیل الگوها (به‌خصوص در غربال سیگنال‌های راداری دشمن)

• نصب تجهیزات Interface برای ارسال هشدار به سامانه پدافندی و صیادهای رهگیر

۳.۴ تأمین انرژی و سامانه خنک‌سازی

• ژنراتور اضافه: ماژول تولید برق مستقل (Auxiliary Power Unit) یا استفاده از باتری Li-ion ارتقا یافته

• سیستم خنک‌کاری: نصب رادیاتور و لوله‌کشی سبک با فن‌های مرکب یا پمپ حرارتی

• برآورد مصرف: افزوده شدن ۳–۵ کیلووات به بار الکتریکی پایه پهپاد

۳.۵ چیدمان تجهیزات و ملاحظات آیرودینامیک

• نصب تجهیزات ماژولار با استفاده از مخزن پاد زیرسطحی یا لبه بال

• بهبود مرکز ثقل با موازنه وزن آنتن و تجهیزات پردازشی

• حفاظت از تجهیزات در برابر ارتعاش، غبار، شوک حرارتی در محیط‌های بالادستی

۴. جمع‌بندی و افق آینده

ارتقاء فطرس به AEW&C گامی راهبردی در تحول دفاع هوایی ایران است. با تکیه بر فناوری بومی و الگوبرداری از نمونه‌های جهانی، این پروژه نه تنها توان مقابله با تهدیدات پیشرفته را افزایش می‌دهد بلکه قابلیت انجام عملیات هوشمند و مشترک را در دفاع شبکه‌محور محقق می‌سازد.

سرمایه‌گذاری بر توسعه رادار AESA هوابرد، دیتالینک امن و سامانه‌های کامپیوتری مدیریت داده، کلید موفقیت آینده خواهد بود.

پایگاه تحلیلی سپر با هدف بررسی تخصصی ارتقا و بومی‌سازی پرنده‌های هوشمند کشور، همچنان با شما همراه است.

در مقالات آتی، به سناریوهای عملیاتی و پاسخ به چالش‌های فناوری خواهیم پرداخت.