تعریف دینام ، دینام یا ژنراتور که به معنای تولیدکننده برق است، وظیفه تولید برق خودرو را برعهده دارد. اصلیترین وظیفه آن، شارژ باتری خودرو است.
برقرسانی به خودرو توسط این قطعه و با تبدیل انرژی مکانیکی به انرژی الکتریکی صورت میگیرد. دینام به قطعهای استوانهای با بدنه آلومینیومی گفته میشود که در کنار موتور و زیر پمپ هیدرولیک، به وسیله یک تسمه شیاری در مدار چرخش موتور قرار میگیرد.
یکی از قطعات بسیار مهم خودرو است که علاوه بر شارژی باتری خودرو، وظیفه برقرسانی به تمام اجزای خودرو را برعهده دارد.
در حال حاضر میتوان این قطعات را در سه دسته طبقهبندی کرد؛
دو نوع دو زغال و سه زغال که از انواع قدیمی هستند، مشکلاتی را در دور پایین موتور نشان دادهاند.
از جمله اینکه در دور کند موتور ماشین، توان برقرسانی به اجزای موتور را ندارند. درواقع امروزه با بزرگ شدن شهرها و کلانشهرها، افزایش جمعیت و افزایش خودروها، ترافیک افزایش یافته است.
در نتیجه خودروها در ترافیکهای سنگین قرار میگیرند و در ساعاتی طولانی، موتور خودرو در دور پایین کار میکند. بنابراین استفاده از مدلهای قدیمی دو زغال و سه زغال در خودروهای امروزی با مشکلاتی مواجه است.
نسل جدید دینامهای خودرو که به آنها آلترناتور گفته میشود، این مشکل را حل کرده است. آلترناتور برخلاف مدلهای قدیمی، توان برقرسانی به خودرو، در دور پایین موتور خودرو را دارد. از این رو، خودرو در ترافیکهای سنگین با دور کند موتور دچار کمبود برق یا عدم تامین برقرسانی نمیشود.
قطعات تشکیلدهنده دینام خودرو در کنار هم وظیفه تولید برق خودرو را بر عهده دارند. اجزای آن داخل یک پوشش فلزی از جنس آلومینیوم قرار میگیرند؛
همانطور که گفته شد، برق خودرو در زمان روشن بودن آن، توسط دینام تامین میشود. از طرفی نیز همواره به شارژ مجدد باتری میپردازد.
زیرا در زمان روشن کردن ماشین، باتری به تنهایی برق مورد نیاز را تامین میکند. دینام با تبدیل انرژی مکانیکی به انرژی الکتریکی، یک جریان نوع مستقیم را به باتری ارسال میکند که در صورت نبود آن و عدم تامین برق باتری، باتری به تنهایی نمیتواند برق ماشین را در زمان روشن بودن آن فراهم کند و به زودی از کار میافتد.
دینام با استفاده از قطعات اصلی آن، روتور و استاتور، که در بخشهای قبلی شرح داده شد، برق خودرو را تامین میکند. روتور با چرخش در مدار مغناطیسی و به کمک بالشتکهای بدنه آن، عمل تولید برق را انجام میدهد.
برق تولید شده توسط جاروبکها دریافت شده و به قسمتهای مختلف خودرو ارسال میشود. در واقع جابهجایی آهنربا درون حلقه بستهای از سیمپیچها منجر به ایجاد جریان الکتریکی میشود.
این جریان در یک جهت به دور حلقه جریان پیدا میکند؛ تا زمانی که با چرخش آهنربا درون حلقه، جریان مذکور متوقف شود. سپس با چرخش دوباره آهنربا، جریان از سر گرفته میشود و به این ترتیب جریان مجددی در جهت مخالف به وجود میآید.
نیروی مورد نظر برای چرخش، توسط تسمه دینام از موتور خودرو تامین میشود. بنابراین خرابی قطعات دیگر خودرو مانند موتور و تسمه بر عملکرد دینام تاثیر میگذارد.
از آنجایی که این قطعه برای تامین برق خودرو بسیار مهم است، باید همواره اقداماتی برای پیشگیری از خرابی آن در نظر داشته باشیم. معمولا این خرابیها به علت سوختن دیود، روتور و یا استاتور اتفاق میافتند.
از طرفی به علت اهمیت تسمه دینام در عملکرد این قطعه، سلامت آن باید به طور مرتب کنترل شود. از دیگر فعالیتها برای پیشگیری از خراب شدن دینام، عدم استفاده از وسایل برقی ماشین مانند کولر با حداکثر ظرفیت آنهاست.
استفاده از دور تند کولر خودرو باعث افزایش فعالیت دینام شده و در طولانی مدت باعث سوختن آن میگردد. علاوه بر این در مواقع غیر ضروری با روشن نکردن چراغهای خودرو میتوانیم از وقوع خرابیهای احتمالی جلوگیری کنیم.
اگر خرابی به علت تمام شدن جاروبکها یا سوختن استاتور باشد، با تعویض آنها میتوان دوباره از این قطعه استفاده کرد. اما در صورت از کار افتادن رگولاتور، امکان تامین برق توسط دینام، دیگر وجود نخواهد داشت.
با کنترل منظم تسمه دینام، در صورت مشاهده خوردگی، پوسیدگی و یا شل و سفت بودن تسمه، به خراب شدن آن پی میبریم. همچنین در صورت تراز نبودن دینام با هسته و یا فرسودگی قطعات آن، ممکن است صدای جیرجیرمانندی به گوش برسد که خبر از خرابی این قطعه دارد.
یکی از مهمترین نشانههایی که به ما در آگاهی از خرابی دینام کمک میکند، چراغ هشدار آن است که معمولا در پنل نشانگرهای هر خودرو قرار دارد. این چراغ مانند یک باتری، میزان ولتاژ خروجی را بررسی میکند.
در صورت روشن شدن این چراغ، هشدار آن را باید جدی بگیریم و با بررسی دینام و اجزای آن، به خرابیهای احتمالی آن رسیدگی کنیم.
تغییر در عملکرد دستگاههای برقی خودرو، میتواند ناشی از خرابی دینام و عملکرد نادرست آن در تامین برق خودرو باشد. بنابراین نوسان در نور چراغها نیز باید جدی گرفته شود.
خوابیدن باتری در زمان روشن کردن ماشین که با صدای تلق تلق همراه است، از نشانههای عملکرد نادرست دینام است که به از کارافتادن باتری خودرو منجر میشود.
با توجه به اهمیت عملکرد دینام در خودرو و لزوم وجود آن برای فعالیت سایر قطعات خودرو باید اقدامات پیشگیری از خرابی را جدی بگیریم و در صورت خرابی آن، برای جلوگیری از آسیبهای بیشتر به سایر قطعات خودرو، نسبت به تعویض آن اقدام کنیم.
