شهید سید محمدباقر صدر یکی از برجستهترین اندیشمندان شیعه قرن بیستم بود که در فلسفه، فقه، اقتصاد اسلامی و سیاست نقشآفرینی کرد و توسط رژیم بعث عراق به شهادت رسید.
سید محمدباقر صدر در سال ۱۳۱۳ شمسی (۱۹۳۵ میلادی) در شهر کاظمین عراق به دنیا آمد و در سال ۱۳۵۹ شمسی (۱۹۸۰ میلادی) در بغداد به همراه خواهرش بنتالهدی صدر توسط رژیم صدام حسین به شهادت رسید.
🧠 جایگاه علمی و فکری
- فقیه، فیلسوف، اصولی و نظریهپرداز برجسته در حوزههای علمیه نجف.
- بنیانگذار منطق استقرائی در حوزه علمیه و از پیشگامان اقتصاد اسلامی.
- آثار مهم او شامل:
- اقتصادنا: پایهگذار نظریه اقتصاد اسلامی و نقد اقتصاد سرمایهداری و سوسیالیستی.
- فلسفتنا: بررسی فلسفه اسلامی در برابر مکاتب غربی.
- بحوث فی علم الاصول: نوآوری در اصول فقه.
- فدک فی التاریخ و الانسان المعاصر و المشکله الاجتماعیة: تحلیلهای تاریخی و اجتماعی.
📚 دیدگاههای سیاسی و حکومتی
- از بنیانگذاران حزب الدعوه اسلامی در عراق.
- نظریهاش درباره حکومت اسلامی بر نظارت فقها تأکید داشت، نه ولایت مطلقه فقیه؛ و به نقش مردم در قانونگذاری و مشروعیت حکومت باور داشت.
- معتقد بود که حاکمیت مطلق از آن خداست، اما مردم به عنوان جانشینان خداوند صلاحیت اجرای قانون را دارند.
👨👩👧👦 خانواده و شهادت
- از خاندان علمی صدر؛ پدرش سید حیدر صدر و پدربزرگش سید اسماعیل صدر از مراجع بزرگ شیعه بودند.
- خواهرش بنتالهدی صدر، نویسنده، شاعر و فعال اجتماعی، همراه او به شهادت رسید.
- به لقبهای شهید خامس و سید ذبیح القفا نیز شناخته میشود.
🪦 میراث و تأثیر
- در وادیالسلام نجف به خاک سپرده شد.
- تأثیر عمیقی بر جنبشهای اسلامی، بهویژه در عراق و ایران گذاشت.
- اندیشههای او هنوز در حوزههای علمیه و محافل فکری مورد توجه و تحلیل قرار میگیرند.
