تحلیل فرمالیستی فیلم سینمایی سرگیجه هیچکاک

نقدی بر فیلم سرگیجه آلفرد هیچکاک

منصور سجاد

?در اغلب نقد های منتشر شده در ایران سرگیجه را بهترین اثر هیچکاک می‌دانند. با توجه به اینکه این فیلم با اقتباس از رمان" از میان مردگان" نوشته بوالو نار شراک نوشته شده با رویکردهای مختلف نقد از جمله جامعه‌شناسی، روانشناسی و غیره بیشتر نقد داستان شراک است و نقد فرمالیستی این اثر تنها نقد درباره خود فیلم است.

همچنین می توان گفت با گذشت بیش از ۶۰ سال از ساخت این فیلم، ریتم فیلم برای مخاطب امروزی کند و خسته کننده است و بعضی ترفندها و تکنیک‌هایی که در زمان ساخت فیلم بسیار بدیع بوده است، امروزه برای مخاطب جذابیت ایجاد نمی کند.

در زیر به بررسی موارد فرمالیستی این فیلم می‌پردازیم:

الف: آشنایی زدایی

موارد آشنایی زدایی زیر را می توان برای این فیلم ذکر کرد

1. در صحنه اول فیلم انتظار داریم اسکاتی بیفتد اما پلیس همراه او می‌افتد.

2. اولین ملاقات عاشقانه اسکاتی و مادلین به جای آنکه در یک فضای رمانتیک باشد در یک جنگل تاریک است.

3. ?صحنه های تعقیب اسکاتی به دنبال مالین در مسیر های چرخشی است و دور زدن های متوالی در مسیر حرکت سرگیجه را بیشتر القا می‌کند.

4. همراهی اسکاتی و مادلین در ماشین نیز در جاده های مارپیچ است.

5. ?ترفند دالی زوم برای اولین بار در این فیلم استفاده شده‌است. عقب کشیدن همزمان دوربین فیلمبرداری و زوم برای القای حس سرگیجه، اولین‌بار در این فیلم استفاده شده‌است.

بررسی تضادها

لباس سفید سارق و لباس سیاه پلیس و لباس خارجی خاکستری اسکاتی در صحنه اول تضاد رنگی جذابی ایجاد می کند.

بررسی تغییرات

جودی دراین فیلم دو بار تغییر می کند .یک بار توسط استدلر به مادلین تبدیل می شود و در مرحله دوم توسط اسکاتی به مادلین تبدیل می‌شود.

?علاوه بر موارد گفته شده تمهید جذاب دیگری در فیلم دیده می‌شود که شایان ذکر است.

اولین صحنه ای که اسکاتی جذب مادلین می‌شود در تعقیب او از یک راهروی تاریک عبور می‌کند و به یک فضای پرگل وارد می‌شود، با توجه به صحنه دیگر که در هتل، مادلین را در یک نور سبز می‌‎بینیم که حرف p پس زمینه او دیده می شود شاید بتوان گفت آن صحنه پر گل تصوری از بهشت در ذهن اسکاتی ، پس از عاشق مادلین شدن است.