کلمات کلیدی : وراثت ، محیط ، لقاح ، خانواده ، نظام آموزشی ، نظام اجتماعی ، رسانه ، قوانین اجتماعی ،الگو رفتاری ، والدین ، خواهر و برادر ، dna , rna ,سن والدین ، ژن غالب و مقلوب
مقدمه :
در دنیای امروز، که به دلیل رشد سریع تکنولوژی، رسانه‌ها و تغییرات اجتماعی با چالش‌های بی‌شماری روبرو هستیم، اهمیت شناخت و پرورش صحیح شخصیت کودکان بیش از پیش افزایش یافته است. وراثت، محیط، خانواده، نظام آموزشی، رسانه‌ها، و قوانین اجتماعی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر شکل‌گیری شخصیت کودکان هستند. در کشور ما، ایران، که از یک سو با سنت‌های غنی فرهنگی و مذهبی و از سوی دیگر با نفوذ سریع دنیای مدرن مواجه است، پرداختن به علم شخصیت برای تربیت نسلی پویا و متعادل یک ضرورت محسوب می‌شود.
تأثیر وراثت و محیط در شکل‌گیری شخصیت
وراثت و محیط دو عامل اصلی در شکل‌گیری شخصیت هستند که هر کدام به طرز قابل توجهی بر رفتار و رشد کودک تأثیر می‌گذارند. وراثت، به واسطه انتقال ژنتیکی از والدین، نقش غیرقابل انکاری در تعیین خصوصیات شخصیتی مانند هوش، عواطف و تمایلات اجتماعی ایفا می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که ژن‌های DNA و RNA و تفاوت‌های ژن غالب و مقلوب در تعیین ویژگی‌های رفتاری و روانی فرزندان نقش مهمی دارند. به عنوان مدیر مدرسه، ما با مشاهده کودکان در کلاس‌ها و فعالیت‌های گروهی، می‌توانیم تفاوت‌های ژنتیکی را در نحوه برخورد آنها با مشکلات، تعاملات اجتماعی و پذیرش آموزش‌ها تشخیص دهیم.
با این حال، محیط نقش به مراتب انعطاف‌پذیرتری در شکل‌گیری شخصیت دارد. محیط خانوادگی اولین و مهم‌ترین محیطی است که کودکان در آن تربیت می‌شوند. والدین و خواهر و برادرها به عنوان اولین الگوهای رفتاری در زندگی کودک تأثیر زیادی بر رشد شخصیت او دارند. تعاملات خانوادگی، نوع محبت و توجه والدین، و حتی سن والدین در زمان لقاح می‌تواند بر نوع رفتار و خصوصیات شخصیتی کودکان اثر بگذارد. در محیط آموزشی نیز ما سعی می‌کنیم تا با استفاده از روش‌های آموزشی مناسب، فرصت‌هایی برای توسعه استعدادهای ژنتیکی کودکان فراهم کنیم. بر این اساس، شناخت دقیق از هر کودک به ما کمک می‌کند تا محیط‌های تربیتی مناسبی برای هر فرد ایجاد کنیم.
نقش خانواده و نظام آموزشی
خانواده اولین نهادی است که کودک در آن با ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی آشنا می‌شود. والدین به عنوان اولین مربیان کودک، الگوهای رفتاری و اخلاقی خود را به او منتقل می‌کنند. در فرهنگ ایرانی، اهمیت خانواده و پیوندهای خانوادگی بسیار برجسته است. نقش پدر و مادر در تربیت شخصیت کودک بسیار پررنگ است و والدین با رفتار و تصمیم‌های خود می‌توانند جهت‌دهی مناسبی به رشد شخصیت فرزندان بدهند. به عنوان مدیر مدرسه، ما همواره تلاش می‌کنیم تا با برگزاری جلسات آموزشی برای والدین و فراهم کردن فرصت‌های مشارکت فعال آنها در فرآیند آموزش کودکان، پیوند محکم‌تری میان مدرسه و خانواده ایجاد کنیم. این همکاری به کودکان کمک می‌کند تا در محیطی هماهنگ بین خانه و مدرسه رشد کنند و ارزش‌های اجتماعی و اخلاقی را به طور مستمر درک و تمرین کنند.
نظام آموزشی نیز نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری شخصیت دارد. در ایران، مدارس علاوه بر وظیفه تربیت علمی، نقش کلیدی در آموزش ارزش‌های اجتماعی و دینی ایفا می‌کنند. به عنوان مدیر مدرسه، ما تلاش می‌کنیم تا با طراحی برنامه‌های آموزشی مناسب و متنوع، به کودکان کمک کنیم تا علاوه بر تحصیل، شخصیت اجتماعی و اخلاقی خود را توسعه دهند. الگوهای رفتاری که کودکان در مدرسه می‌آموزند، به طور مستقیم به شکل‌گیری رفتارهای اجتماعی آنها در آینده کمک می‌کند. مدارس به عنوان محیط‌های آموزشی و تربیتی باید به شکلی مدیریت شوند که کودکان در آنها حس احترام به دیگران، مسئولیت‌پذیری و مشارکت اجتماعی را یاد بگیرند.
تأثیر رسانه‌ها و نظام اجتماعی بر شخصیت کودکان
در دنیای امروز، رسانه‌ها به یکی از اصلی‌ترین عوامل تأثیرگذار بر شخصیت کودکان تبدیل شده‌اند. کودکان از سنین پایین با تلویزیون، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در ارتباط هستند و این رسانه‌ها به طرز غیرقابل انکاری بر شکل‌گیری ارزش‌ها و الگوهای رفتاری آنها اثر می‌گذارند. به عنوان مدیر مدرسه و مهد کودک، یکی از چالش‌های بزرگ ما در تربیت کودکان، مدیریت تأثیرات رسانه‌ها است. رسانه‌های مدرن می‌توانند با ارائه اطلاعات نادرست یا تبلیغ الگوهای رفتاری نامناسب، تأثیرات منفی بر رشد شخصیت کودکان داشته باشند. از این رو، ما تلاش می‌کنیم تا با ارائه محتوای آموزشی مناسب در مدرسه و همکاری با والدین، کودکان را از تأثیرات منفی رسانه‌ها دور نگه داریم و آنها را به استفاده مفید و هدفمند از رسانه‌ها تشویق کنیم.
نظام اجتماعی و قوانین اجتماعی نیز به عنوان چارچوبی که رفتارها و تعاملات اجتماعی را هدایت می‌کند، بر شخصیت‌سازی کودکان اثرگذار است. در کشور ایران، قوانین اجتماعی مبتنی بر ارزش‌های فرهنگی و دینی است که تلاش می‌کند تا پیوندهای اجتماعی قوی را ترویج دهد و مسئولیت‌پذیری و اخلاق اجتماعی را به نسل‌های جدید انتقال دهد.
نظام اجتماعی و قوانین اجتماعی
نیز به عنوان چارچوبی که رفتارها و تعاملات اجتماعی را هدایت می‌کند، بر شخصیت‌سازی کودکان اثرگذار است. در کشور ایران، قوانین اجتماعی مبتنی بر ارزش‌های فرهنگی و دینی است که تلاش می‌کند تا پیوندهای اجتماعی قوی را ترویج دهد و مسئولیت‌پذیری و اخلاق اجتماعی را به نسل‌های جدید انتقال دهد. به عنوان مدیر، ما باید این ارزش‌ها را در مدرسه و مهد کودک ترویج دهیم و با ایجاد محیطی سالم و پویا، به کودکان یاد دهیم که چگونه به عنوان عضوی از جامعه، رفتار مسئولانه‌ای داشته باشند
. نتیجه‌گیری
به عنوان مدیر مدرسه و مهد کودک، می‌دانم که شخصیت کودکان محصولی از تعامل پیچیده میان وراثت، محیط، خانواده، نظام آموزشی، رسانه‌ها و نظام اجتماعی است. در کشور ایران، که ترکیبی از سنت‌ها و ارزش‌های فرهنگی قدیمی و تأثیرات جهانی مدرن را تجربه می‌کند، درک عمیق‌تر از علم شخصیت برای تربیت نسل‌های آینده ضروری است. برای دستیابی به این هدف، باید به شیوه‌ای هماهنگ میان خانه و مدرسه عمل کنیم و با استفاده از روش‌های تربیتی مناسب، کودکان را برای مواجهه با چالش‌های دنیای مدرن آماده کنیم. برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از ابزارهای علمی می‌تواند به ما کمک کند تا نسلی مسئولیت‌پذیر، اخلاق‌مدار و خلاق تربیت کنیم که قادر به مقابله با مشکلات و چالش‌های دنیای پیشرفته باشند.
منابع
کریمی، یوسف. (1394). روانشناسی شخصیت. تهران: نشر رشد
. اژه‌ای، احمد. (1389). وراثت و محیط در شکل‌گیری شخصیت. مجله روانشناسی و علوم تربیتی، 23(2)، 45-63.
طالب‌زاده، علی. (1397). تأثیر رسانه‌های جمعی در شکل‌گیری شخصیت کودکان. پژوهشنامه علوم اجتماعی، 34(4)، 77-98.
صدیقی، مهسا. (1400). نقش خانواده و مدرسه در شکل‌دهی شخصیت کودکان ایران. فصلنامه تربیت اسلامی، 17(1)، 13-29.
