نوزما یک بیماری جدی زنبورهای عسل بالغ و همچنین ملکه است. در برخی سال ها، نوزما ممکن است باعث تلفات جدی زنبورهای بالغ و کلنی ها در پاییز و بهار شود.
این بیماری توسط میکروسپوریدین تشکیل دهنده هاگ – Nosema apis ایجاد می شود . هاگ های این ارگانیسم را فقط با استفاده از میکروسکوپ نوری می توان دید.
در سال‌های اخیر، نوزما دیگری به نام Nosema ceranae، زنبورهای عسل اروپایی را در تعدادی از کشورها از جمله استرالیا آلوده کرده است.
هنگامی که هاگ های Nosema apis توسط زنبورها بلعیده می شوند، در عرض ۳۰ دقیقه در داخل معده جوانه می زنند. سپس ارگانیسم به سلول های پوشش معده نفوذ می کند. به رشد و تکثیر سریع خود ادامه می دهد و از محتویات سلولی به عنوان منبع غذایی خود استفاده می کند.
تعداد زیادی هاگ در سلول میزبان در ۶ تا ۱۰ روز تولید می شود. این انگل همچنین ممکن است به سلول های سالم مجاور نفوذ کرده و آنها را آلوده کند. این باعث گسترش بیشتر عفونت می شود.
در طول فرآیند هضم طبیعی زنبورهای بالغ، سلول‌های سالم پوشش معده به داخل معده ریخته می‌شوند. آنها باز می شوند و آنزیم های گوارشی را آزاد می کنند. سلول های آلوده نیز به این ترتیب ریخته می شوند، اما هاگ های نوزما را آزاد می کنند و نه شیره های گوارشی. این هاگ ها می توانند سایر سلول های سالم پوشش معده را آلوده کنند. هاگ های زیادی از روده ها عبور می کنند و در مدفوع (مدفوع) زنبور عسل وجود دارند.
عفونت معمولاً مستقیماً از زنبورهای آلوده به نسل بعدی بالغ منتقل نمی شود. در عوض، زنبورهای جوان با خوردن هاگ در هنگام تمیز کردن شانه‌های آلوده، آلوده می‌شوند.
در طول ماه‌های تابستان، در اکثر کلنی‌های زنبور، ممکن است برخی زنبورها حامل بیماری باشند . اما تأثیر ظاهری کمی بر کلنی دارند یا هیچ تأثیری ندارند. هاگ ها نیز ممکن است روی شانه ها باقی بمانند.
همانطور که آب و هوا در پاییز تغییر می کند، این هاگ ها ممکن است باعث شیوع نوزما شوند. تلفات زنبورها در این زمان از سال ممکن است بسیار سنگین باشد.
ضررهای زمستانی نیز می تواند سنگین باشد. زنبورهای آلوده که به دلیل آب و هوای بد در کندوهای خود محبوس شده اند ممکن است داخل کندو مدفوع کرده و شانه ها و داخل کندو را با فضولات و هاگ کثیف کنند. این، همراه با هاگ های تولید شده در پاییز قبل، باعث عفونت در بهار می شود.
شیوع بهاره معمولا در اواخر آگوست یا سپتامبر آغاز می شود، زمانی که دما شروع به افزایش می کند. آنها ممکن است تا اواخر بهار یا اوایل تابستان ادامه داشته باشند.
هنگامی که هوای گرم فرا می رسد، به دلیل بهبود شرایط پرواز، بیماری شروع به کاهش می کند. منبع عفونت تا حد زیادی حذف می شود زیرا زنبورها می توانند خارج از کندو مدفوع کنند و در نتیجه آلودگی شانه ها کاهش می یابد.
خوشبختانه، همه‌گیری‌های جدی نوزما هر سال اتفاق نمی‌افتد. تحقیقات نشان داده است که به نظر می رسد شرایط زیر با شیوع جدی پاییز و اپیدمی نوزما مرتبط است:
دلایل دقیق این روابط ظاهری مشخص نیست. در این اپیدمی ها، کلنی های قوی ممکن است قبل از زمستان به طور جدی تضعیف شوند. آنها را می توان در عرض چند روز به اندازه یک کلنی هسته کاهش داد.
کلنی‌های آلوده که در زمستان زنده می‌مانند، ممکن است به یک دوره طولانی‌سازی نیاز داشته باشند تا جمعیت زنبورهای بالغ به تعداد طبیعی برسد.
تلفات ناشی از بیماری نوزما به مناطقی از ویکتوریا که شرایط مزرعه ذکر شده در بالا را دارند محدود نمی شود.
اسپور Nosema apis ممکن است در عسل یا گرده وجود داشته باشد. گزارش های تحقیقاتی نشان می دهد که کارگران زنبور عسل می توانند نوزما را به ملکه ها در موارد زیر منتقل کنند:
زنبورهای آلوده به نوزما یا هیچ علامتی نشان نمی دهند و یا هیچ علامت خاصی برای این بیماری ندارند. بسیاری از علائم به اصطلاح منتسب به بیماری نوزما در مورد سایر بیماری ها یا شرایط زنبورهای بالغ نیز صدق می کند. معاینه زنبورهای بالغ با استفاده از میکروسکوپ نوری تنها روش قابل اعتماد برای تشخیص وجود هاگ نوزما است.
کلنی های آلوده می توانند زنبورهای بالغ را گاهی با سرعت نگران کننده ای از دست بدهند. زنبورهای آلوده اغلب دور از کندو می میرند و تنها چند زنبور مریض یا مرده ممکن است در نزدیکی ورودی کندو پیدا شوند. اصطلاح “کاهش بهار” اغلب برای توصیف این وضعیت استفاده می شود. با این حال، این را نباید با ضعیف شدن طبیعی کلنی ها ناشی از مرگ طبیعی زنبورهای پیر و زمستان گذران در اوایل بهار اشتباه گرفت.
زنبورهای بیمار یا خزنده خارج از ورودی کندو، زنبورهای مرده روی زمین و مدفوع (اسهال خونی) روی اجزای کندو ممکن است با عفونت نوزما مرتبط باشند. با این حال، این شرایط به همان اندازه می تواند ناشی از بیماری های دیگر و شرایط غیر طبیعی باشد.
زنبورداران در استرالیایی که مدتی است درگیر این بیماری هستند از شیوه های مدیریتی برای به حداقل رساندن بروز نوزما استفاده می کنند. درمان های شیمیایی برای کنترل نوزما در استرالیا برای استفاده در کندوهای تولید عسل ثبت نشده است. با این حال رنبورداران راهکارهایی برای پیشگیری اتخاد میکنند
بیماری Nosema ceranae برای اولین بار در زنبورهای عسل آسیایی ( Apis cerana ) در سال ۱۹۹۴ یافت شد. در زنبورهای عسل اروپایی ( Apis mellifera ) در تایوان در سال ۲۰۰۵ و بعداً در اروپا، ایالات متحده آمریکا و سایر کشورها از جمله استرالیا یافت شد. در نیو ساوت ولز و ویکتوریا یافت شده است، اما به نظر می رسد در کوئینزلند شایع تر است.
از آنجایی که این یک انگل نسبتاً جدید در زنبورهای عسل اروپایی است، تأثیر کامل این گونه نوزما بر روی زنبورها و کلنی‌های منفرد هنوز در حال تحقیق است. به نظر نمی رسد مانند Nosema apis باعث تلفات ناگهانی و سریع زنبورها شود .
بیماریN. ceranae را می توان در تمام طول سال شناسایی کرد، در حالی که N. apis بیشتر در فصول ملایم تر پاییز و بهار رخ می دهد. عفونت N. ceranae سلول های بیشتری را در روده زنبور عسل نسبت به عفونت N. apis در همان دما تحت تأثیر قرار می دهد . محققان پیشنهاد کرده اند که این تفاوت ممکن است توضیح دهد که چرا زنبورها در هنگام آلوده شدن به N. ceranae نسبت به زمانی که به N. apis آلوده می شوند، مرگ و میر بیشتری وجود دارد . N. ceranae می تواند زنبورها را سریعتر از N. apis بکشد.
کلنی های آلوده به N. ceranae در تابستان ممکن است به تدریج زنبورهای بالغ را از دست بدهند و در نتیجه تولید عسل کاهش یابد. حتی ممکن است بمیرند. در حالی که اسهال خونی ممکن است با شیوع N. apis همراه باشد ، علائم اسهال خونی به طور قابل توجهی در شیوع N. ceranae کاهش می یابد .
بیماری N. ceranae در عسل و گرده یافت شده است. تحقیقات اخیر نشان داده است که اسپورهای N. ceranae زمانی که در معرض انجماد و سرد شدن قرار می گیرند، زنده ماندن خود را از دست می دهند.
عفونت کلونی زنبور عسل با Nosema Ceranae اثرات جدی تری بر سیستم گوارش زنبورها نسبت به Nosema Apis دارد . از طرف دیگر، Nosema Ceranae تمام علائم کلاسیک عفونت Nosema را نشان نمی دهد. تشخیص بالینی عفونت نوزما با استفاده از میکروسکوپ، دیسکسیون و فناوری اسید نوکلئیک انجام می شود. بطن زنبورهای آلوده سفید رنگ به نظر می رسد و در مراحل پایانی نوسموزیس متورم می شود.
خیساندن زنبورهای آلوده در آب و سپس بررسی آب، هاگ های نوزما را نشان می دهد. نمی توان از میکروسکوپ نوری برای تمایز مطمئن بین هاگ های Nosema Apis ازNosema Ceranae استفاده کرد. میکروسکوپ الکترونی تنها راه مطمئن برای تشخیص اینکه آیا هاگ های مشاهده شده Nosema از Nosema Ceranae یا Nosema Apis هستند، است . همچنین می توان از فناوری PCR برای آزمایش وجود DNA Nosema در نمونه ها استفاده کرد. این به شناسایی مطمئن هر دو اسپور Nosema Apis و Nosema Ceranae کمک می کند .
فوماگیلین یک ماده بخور محبوب است که برای درمان کندوها و کلنی های زنبور عسل برای نوزما استفاده می شود. این بهترین درمان موجود برای نوزما در زنبورهای عسل است. این ترکیبی است که از یک قارچ به دست می آید که به طور طبیعی در خاک و مواد آلی در حال پوسیدگی وجود دارد. این ترکیب با نام های تجاری مختلفی از جمله Fumagillin-B و Fumidil-B فروخته می شود. آن را با خوراک یا آب مخلوط کرده و به زنبورها می دهند. مصرف فوماگیلین باعث توقف رشد و تکثیر هاگ در روده زنبورها می شود. توجه به این نکته مهم است که فوماگیلین هاگ های نوزما را که با آنها در تماس است از بین نمی برد.
استفاده از فوماگیلین مستلزم رعایت دقیق دستورالعمل های روی برچسب است. استفاده بیش از حد می تواند هم برای زنبورها و هم برای محصولات کندو مضر باشد . زیر کاربرد نتایجی به دست می‌دهد که کمتر از حد مجاز هستند.
محلول HoneyBHealthy® محلولی از امولسیون علف لیمو و مقداری روغن نعناع است. این محصول برای کنترل Nosema به زنبورداران فروخته می شود و برای برخی کار کرده است. آنها به زنبورهای خود این محصول را در محلول تغذیه می کنند. شربت بهترین روش برای جذب زنبورها به مصرف برخی از HoneyBHealthy® است. متأسفانه، داده های علمی برای تأیید اثربخشی محصول در هنگام استفاده علیه نوزما به راحتی در دسترس نیست.
دو محصول نزدیک به هم که در اروپای غربی برای کنترل Nosema استفاده می‌شوند، ApiHerb و Vita Feed Gold هستند. آنها موثر هستند و داده هایی برای حمایت از ادعاهای خود دارند. Vita Feed Gold به عنوان خوراک مایع تقویت شده برای استفاده با زنبورهای عسل فروخته می شود. شرکت تولید کننده خوراک نیز محصولی به نام Vita Feed Green دارد که برای کنترل گچ بری و تقویت کلنی های زنبور عسل عالی است. حاوی اسانس های مختلف است . ApiHerb توسط شرکتی ساخته و فروخته می شود که Apilife Var را نیز برای کنترل کنه های Varroa در کلنی های زنبور عسل می سازد
کندوها پس از عفونت نوزما نیاز به درمان و تمیز کردن دارند. این یک کار خسته کننده است اما باید انجام شود. البته بهترین اقدام در مورد بیماری های زنبور عسل در وهله اول جلوگیری از عفونت است. هنگام آماده شدن برای تمیز کردن کندوها ، مهم است که مطمئن باشید بیماری که به کلونی زنبور عسل شما آسیب می رساند، واقعاً نوزما است.
در طول نظافت پس از هجوم نوزما، تمام قسمت های کندوی آسیب دیده باید تمیز شود . این شامل جدا کردن قسمت های مختلف کندو از هم می باشد. بخور و سوزاندن معمولاً روش‌های ترجیحی برای تمیز کردن تجهیزات هستند، بنابراین می‌توان بدون ایجاد عفونت مجدد دوباره از آن استفاده کرد. بدنه کندو، تخته های پایین و پوشش داخلی می توانند در معرض سوزاندن یا بخور باشند. این امر در مورد سایر قطعات چوبی کندو صدق می کند. به زنبورداران توصیه می شود که ابتدا مواد چسبیده به سطوح کندو را خراش دهند. تمام ابزار و وسایل مورد استفاده در تمرین نیز باید بخور یا سوخته باشد.
بخور برای تمیز کردن نوزما می تواند با استفاده از مواد شیمیایی مختلف انجام شود. مهم است که فقط به سراغ آن دسته از مواد شیمیایی بروید که مورد تایید مقامات مربوطه هستند. حتی در آن زمان، آنها برای زنبورداران سرگرمی و کسانی که عملیات زنبورداری کوچک دارند، چندان کاربردی نیستند. این امر عملیات حرارتی را به عنوان بهترین گزینه در دسترس زنبورداران قرار می دهد. اگرچه انجام آن آسان نیست، اما زمانی موثر است که به درستی انجام شود. با توجه به سختی اسپورهای نوزما، عملیات حرارتی باید برای مدت زمان کافی انجام شود تا نتایج مطلوب حاصل شود. هنگام استفاده از دمای ۴۰ درجه سانتیگراد، قسمت های کندو حداقل به مدت ۵ روز گرم نگه داشته می شوند تا همه هاگ های نوزما از بین بروند. عملیات حرارتی در دمای ۴۹ درجه سانتیگراد به مدت ۲۴ ساعت نیاز دارد در حالی که عملیات حرارتی در دمای ۶۰ درجه سانتیگراد انجام می شود.C را می توان به مدت ۱۵ دقیقه انجام داد.
جلوگیری از ابتلای نوزما به زنبورهای عسل بهتر از درمان آن است. زمانی که این بیماری در کلنی زنبور عسل گیر کرد، کنترل آن دشوار است. کلنی های پرجمعیت زنبور عسل به راحتی تحت تأثیر عفونت نوزما قرار نمی گیرند. آنها می توانند قبل از اینکه مداخله لازم باشد مدتی از گسترش بیماری جلوگیری کنند. بررسی مکرر زنبورهای کندو برای شناسایی زودهنگام و کنترل عفونت ها مهم است.
برای پیشگیری بهتر از عفونت نوزما در کندوی خود نکات زیر را دنبال کنید:
عفونت های نوزما به بهترین وجه با استفاده از فوماگیلین درمان می شوند. موثرترین درمان برای بیماری قارچی است. با این حال، علاوه بر فوماگیلین، درمان‌های طبیعی دیگری نیز در طول زمان مورد آزمایش قرار گرفته‌اند. آنها درجات مختلفی از اثربخشی را در برابر این بیماری نشان داده اند. استفاده از درمان هایی غیر از فوماگیلین برای کنترل نوزما تضمین می کند که قارچ در برابر یک درمان مقاومت ایجاد نمی کند. همچنین به زنبوردارانی که نگرانی‌هایی در مورد ظاهر شدن فوماگیلین در محصولات کندو دارند، کمک می‌کند، گزینه‌هایی که می‌توانند برای تحت کنترل نگه داشتن Nosema استفاده کنند. استفاده از درمان های طبیعی علاوه بر فوماگیلین برای کنترل نوزما در زنبورهای عسل، امکان سفارشی سازی درمان ها را نیز فراهم می کند.
گیاهان طیف وسیعی از ترکیبات را در پوست و شیره خود تولید می کنند. آنها بهترین مکان را برای جستجوی درمان های طبیعی ارائه می دهند. در زنبورداری از گیاهان در بسیاری از درمان ها برای بیماری ها و انگل های مختلف استفاده می شود. آنها همچنین می توانند برای جلوگیری از ورود آفات به کندو استفاده شوند . از این گیاهان به اشکال مختلف از جمله عصاره هایی مانند اسانس استفاده می شود .
تیمول و رسوراترول از پوست انگور قرمز درمان های بسیار امیدوار کننده ای هستند. تیمول با مزیت افزوده سرکوب رشد قارچ در تغذیه زنبور عسل همراه است . همچنین در برابر طیفی از سایر انگل ها و آفات زنبور عسل مانند کنه ها موثر است. در آزمایش‌هایی که توسط محققان انجام شد، تیمول در اثربخشی خود در کنترل نوزما، سایر محصولات طبیعی را شکست می‌دهد.
در زمستان، باید هدف قرار دهید که کندوهای خود را در مکانی قرار دهید که تا آنجایی که در دسترس است، آفتاب بگیرند. این امر زنبورها را تشویق می کند تا برای پروازهای پاکسازی کوتاه مدت از کندو خارج شوند. رسوب مواد مدفوع در خارج از کندو. آن را تمیز نگه می دارد و به راحتی با نوزما آلوده نمی شود. زنبورهای عسل در طول زمستان مواد مدفوع کندو را خالی میکنند، سطح رطوبت کندو را بالا می‌برند و می‌توانند آلودگی نوزما را جذب کنند.
بهداشت کندو باید همیشه در بهترین حالت خود رعایت شود. کلنی زنبور عسل که در کندو زندگی می کند آن را تمیز می کند اما ممکن است در برخی موارد به اندازه کافی سریع نباشند. در طول بازرسی کندو ، کمک به زنبورها در حذف برخی زباله ها و سایر مواد ناخواسته از کندو خوب است
