بیش از ۲۵۰ گونه زنبور عسل وجود دارد. زنبور بامبل که به نام های زنبور گرده افشان، زنبور برمر، زنبور مخملی و زنبور فروتن نیز شناخته میشود . آنها در نژاد Bombus قرار می گیرند و بخشی از Apidae، یکی از خانواده زنبورها هستند.
اندازه یک زنبور بامبل بی بسته به گونه متفاوت است و حتی در بین گونه ها نیز می تواند متفاوت باشد. زنبورهای ملکه معمولاً بزرگتر از زنبورهای نر و زنبورهای کارگر هستند. به عنوان مثال، بزرگترین گونه بریتانیایی Bombus terrestris است که طول ملکه ها تا ۰٫۹ اینچ، نرها تا ۰٫۶ اینچ و طول کارگران بین ۰٫۴ تا ۰٫۷ اینچ است. Bombus dahlbomii شیلی بزرگترین گونه زنبور عسل در جهان است که اندازه آن به حدود ۱٫۶ اینچ می رسد.
ظاهر:
زنبورهای بامبل بدن گردی دارند که با موهای نرمی به نام «شمع» پوشیده شده است که باعث میشود ظاهر و مبهم به نظر برسند. آنها رنگ آمیزی هشداردهنده ای دارند که اغلب از نوارهای رنگی متضاد تشکیل شده است. آنها معمولا سیاه و زرد هستند اما برخی از گونه ها نارنجی یا قرمز هستند. الگوهای رنگی آنها به تشخیص گونه های مختلف کمک می کند. در مقایسه با زنبور عسل های نژاد های دیگر و اهلی، زنبورهای بامبل بزرگتر، پهن‌تر و جثه‌تر از زنبورهای عسل هستند.
بامبل بی از شهد و گرده تغذیه می کنند. آنها از زبان بلند خود برای جمع کردن مایعات استفاده می کنند. زنبورهای عسل شهد را برای افزودن به ذخایر در لانه جمع می کنند و گرده را برای تغذیه بچه های خود جمع می کنند.
این نوع زنبورها اغلب در آب و هوای معتدل در عرض جغرافیایی و ارتفاعات بالاتر نسبت به سایر زنبورها یافت می شوند. با این حال، چند گونه استوایی دشتی وجود دارد . چند گونه را می توان در آب و هوای بسیار سرد که در آن زنبورهای دیگر یافت نمی شود، یافت می شود. به عنوان مثال، قطب شمال در شمال جزیره السمر میتوان یافت.
آنها عمدتاً در ارتفاعات یا عرض های جغرافیایی بالاتر در نیمکره شمالی یافت می شوند، اگرچه در آمریکای جنوبی نیز یافت می شوند، جایی که تعداد کمی از گونه های گرمسیری دشت شناسایی شده است. زنبورهای بامبل اروپایی به نیوزلند و تاسمانی نیز معرفی شده اند.
بسیاری از گونه های زنبور بامبل روند مشابهی را در طول سال دنبال می کنند. در پاییز، ملکه‌های جوانی که ژین‌ها نامیده می‌شوند، لانه را ترک می‌کنند و با نرها جفت می‌گیرند که به آنها پهپاد می‌گویند. با سرد شدن هوا، پهپادها و کارگران می میرند و ملکه جوان در حالت استراحت زنده می ماند که به عنوان دیاپوز شناخته می شود تا زمانی که هوا گرم شود. ملکه ها در زمستان با خوردن غذا قبل از دیاپوز و به طور کلی ماندن در زیر زمین زنده می مانند.
در اوایل بهار، هنگامی که دما گرم می شود، ملکه از حالت دیاپوز خارج می شود و مکان مناسبی برای ایجاد کلنی خود پیدا می کند. او برای تخم گذاری سلول های مومی می سازد. تخمدان های ملکه لقاح یافته تنها زمانی فعال می شوند که ملکه شروع به تخم گذاری کند. او اسپرم حاصل از جفت گیری را در محفظه ای به نام اسپرماتکا ذخیره می کند. او ممکن است اجازه دهد تخمک خود بارور شود.
تخم‌های بارور نشده نر می‌شوند و تخم‌های بارور شده به ماده و ملکه تبدیل می‌شوند. در زنبورهای کارگر ماده، هورمون‌هایی که رشد تخمدان‌ها را تحریک می‌کنند، سرکوب می‌شوند، بنابراین ملکه غالب باقی می‌ماند.
لاروها از شهد برای کربوهیدرات و گرده برای پروتئین تغذیه می شوند. برای اولین بچه دار شدن، ملکه این طرف و آن طرف می رود تا از گل های مجاور جمع کند. پس از حدود دو هفته، لاروها پیله ای را می چرخانند و در آنجا به زنبورهای بالغ تبدیل می شوند. اولین نسل فرزندان همه ماده «کارگر» هستند و کار را در داخل و خارج از لانه انجام می دهند. از این مرحله به بعد، ملکه لانه را ترک نمی کند. در عوض، او در داخل خواهد ماند و تخم‌های بیشتری می‌گذارد و به کارگرانش دستور میدهد که اطراف باشند.
با گذشت فصل، کلنی به تدریج بزرگتر می شود و در نهایت شروع به تولید نر و ملکه جدید می کند و به کلنی اجازه تولید مثل می دهد. به طور معمول زنبورهای نر لانه را ترک می کنند و بر نمی گردند. در عوض، نرها وقت خود را صرف تغذیه از شهد گل ها و تلاش برای جفت گیری می کنند. ملکه های جدید نیز به زودی لانه را ترک کرده و جفت گیری می کنند. پس از جفت گیری، ملکه های جدید برای دیاپوز آماده می شوند.
وقتی یک زنبور از لانه خارج میشود می‌تواند تا فاصلهٔ ۹٫۸ کیلومتری دوباره لانهٔ خود را پیدا کند هرچند که ممکن است برگشت به لانه چند روز طول بکشد. احتمالاً آنها نکته‌های برجسته و قابل توجه محیط را در خاطرشان نگه می‌دارند تا مسیر بازگشت را پیدا کنند. البته پژوهش دیگری نشان داده‌است که زنبورهای مخملی می‌توانند مسیر خانه را از فاصلهٔ ۱۳ کیلومتری هم پیدا کنند اما آنها معمولاً تلاش می‌کنند که غذا را حداکثر در شعاع ۵ کیلومتری پیدا کنند و دورتر نروند. در پژوهشی که دقیق بر روی تک‌تک زنبورها صورت گرفته بود روشن شد که میانگین فاصله‌ای که زنبورها از لانه فاصله می‌گیرند ۶۶۳ متر است.
زنبورهای نر بیشتر از زنبورهای کارگر می‌توانند پرواز کنند احتمالاً به این دلیل که آنها مسافت بیشتری را برای پیدا کردن جفت پرواز می‌کنند. آنها می‌توانند بین ۲٫۶ تا ۹٫۹ کیلومتر از لانه فاصله بگیرند.
زنبورها موجودات اجتماعی هستند. اندازه لانه آنها به گونه زنبور عسل بستگی دارد. به طور متوسط، کلنی های زنبور عسل بین ۵۰ تا ۴۰۰ نفر است که برخی از آنها به ۲۰ و برخی دیگر به ۱۷۰۰ نفر می رسد. لانه آنها در مقایسه با زنبورهای عسل کوچک است که حدود ۵۰۰۰۰ زنبور را در خود جای می ده د. کلنی شامل زنبور ملکه، زنبور کارگر و زنبورهای نر است.
بسیاری از گونه ها در زیر زمین لانه می سازند تا از تابش مستقیم خورشید که می تواند منجر به گرمای بیش از حد شود جلوگیری کنند، در حالی که گونه های دیگر در بالای زمین در علف های ضخیم یا در سوراخ های درختان لانه می سازند. لانه اغلب با سلول‌هایی که به‌طور نامرتب در کنار هم قرار گرفته‌اند سازمان‌دهی نشده است. لانه ها در مناطق معتدل فقط برای یک فصل دوام می آورند و در زمستان زنده نمی مانند.
زنبورهایی که موفق به یافتن غذا شده‌اند و به لانه بر می‌گردند مسئول فرستادن دیگر زنبورها به بیرون از لانه‌اند تا آنها هم در جستجوی غذا باشند. زنبورهای موفق به شکل فریبنده‌ای در لانه پرسه می‌زند بدون آنکه این پرسه زدن از الگوی خاصی پیروی کند، برخلاف رقص زنبورهای عسل که کاملاً هدفمند است، هدف از این پرسه زدن روشن نیست اما احتمالاً برای این است که زنبورهای دیگر با بوی جایی که غذا بوده آشنا شوند و به رفتن تشویق شوند. زنبورهایی که انبارهای غذایی ضعیف‌تری دارند نسبت به این پرسه زدن زنبورهای موفق بیشتر واکنش نشان می‌دهند اما اگر انبارها پر باشند آنها ترجیح می‌دهند تا انرژی خود را صرف پرواز بیهوده نکنند.
زنبورهای بامبل و زنبور عسل دارای نیش هستند. در صورت تحریک هر دوی آنها می توانند نیش بزنند. زنبور عسل تنها یک بار قادر است که نیش بزند، چرا که نیش زنبور عسل خاردار می باشد. زنبور عسل نیش صاف دارد که تنها یک بار نیش خود را می تواند در بدن و یا اشیا متفاوت فرو کند. اما زنبور بامبل چندین بار می تواند نیش بزند.
در واقع زنبور بامبل زیاد نیش نمی زند، مگر اینکه به صورت جدی تحریک گردد. این زنبور در مستعمرات کوچک زندگی می کند. بر همین اساس می تواند بدون نیش زدن فعالیت خود را انجام دهد. اگر زنبور بامبل را بیش از اندازه تحریک کنید ممکن است که نیش تان بزند ولی با نیش زدن نمی میرد.
طول عمر کارگر می تواند از چند هفته تا یک ماه متغیر باشد. به طور متوسط، آنها معمولاً حدود ۲۸ روز زندگی می کنند. در همین حال، ملکه می تواند طولانی تر زندگی کند، معمولاً تا زمانی که کلنی او از بین می رود، زندگی می کند که می تواند چند ماه طول بکشد.
زنبورهای عسل بامبل نیز با تهدیدهای زیادی مانند از دست دادن زیستگاه، بیماری، استفاده از آفت کش ها و تغییرات آب و هوایی مواجه هستند.
گونه های زنبور عسل در اروپا، آمریکای شمالی و آسیا در حال کاهش است. در حالی که بسیاری از گونه‌ها به‌عنوان «کمترین نگرانی» در فهرست قرمز IUCN فهرست شده‌اند، بسیاری از گونه‌های دیگر به‌عنوان «نزدیک به تهدید»، «آسیب‌پذیر» یا «به‌شدت در معرض خطر» فهرست شده‌اند.
تعداد فزاینده ای از گروه های حفاظت از زنبور عسل وجود دارد. در حالی که حفاظت از زنبور عسل در بسیاری از نقاط جهان هنوز در مراحل اولیه است، اهمیت زنبور عسل به عنوان گرده افشان برای بسیاری از محصولات، کار حفاظتی را افزایش داده است. در حال حاضر، تلاش‌هایی برای مدیریت بهتر و پایدارتر زمین‌های کشاورزی برای جمعیت زنبور عسل در حال انجام است.
زنبور بامبل عسل تولید می کند ولی مقدار آن بسیار اندک است. در واقع مقدار عسل تولید شده فقط به اندازه مصرف کندو کفاف میدهد. این زنبورها ذخیره سازی عسل را انجام نمی دهند، چرا که در فصل زمستان کلنی ندارند.
امروزه در اغلب گلخانه‌ها، تولید کنندگان محصولات گلخانه‌ای از Bumble Bee برای افزایش عمل گرده افشانی استفاده می‌کنند. این زنبور تاثیر بسزایی در عملکرد محصولات گلخانه ای دارد.
خصوصیاتی که بامبل را از سایر زنبورهای عسل متمایز می‌سازد و باعث میشود از این گونه زنبورها، جهت گرده افشانی در گلخانه‌ها استفاده شود:
گل‌های بدون شهد مثل گل گوجه فرنگی برای زنبورهای عسل چندان دلپذیر نیست! اما بامبل بی به‌خوبی گل‌های گیاه گوجه فرنگی را گرده افشانی می‌کند.
