بدون شک همیشه دو ابهام بزرگ سهام دلاری یا غیردلاری روبه‌روی مقابل سرمایه‌گذاران سهام و ارزدیجیتال وجود دارد. همان طور که می‌دانید نرخ سهام یکی از فاکتورهای اصلی و تأثیرگذار بر اقتصاد ایران است. لازم به ذکراست که این نرخ در بازار سهام نیز تاثیر فراوانی دارد.
خوب است بدانید که درک صحیح مفهوم سهام دلاری یا غیردلاری کمک بسیاری به ما می‌کند تا آگاهانه‌تر سرمایه گذاری انجام دهیم و در نتیجه سود بیش‌تری به دست آوریم. در ادامه قصد داریم در ابتدا به معرفی و بررسی سهام و سپس به توضیح کامل سهام دلاری و غیردلاری بپردازیم و در نهایت دوراهی سهام دلاری یا غیردلاری را از بین ببریم.
اگر که سرمایه و دارایی شرکت‌های سهامی را به قسمت‌های یکسان و برابر تقسیم کنیم، هر قسمت برابر با یک سهم است. سهمی که به یک نفر می‌رسد نشان می‌دهد که یک فرد در یک شرکت سهامی تا چه حد مشارکت انجام داده است. همچنین تعهدات و منافعی که هر شخص بر عهده دارد نیز توسط این سهم مشخص می‌گردد. در نهایت خوب است بدانید که دارایی هر سهم نمی‌تواند مدعی شود که با سهم خود مالکیت بخشی از دارایی‌های شرکت نیز در دست او است. اما صاحب سهم به اندازه سهمی که در شرکت دارد، حق و حقوق خاص و مشخصی دارد و براساس همین حق می‌تواند از منافع شرکت محافظت کند. شایان ذکر است که سهام‌دار می‌تواند در مجمع عمومی رای دهد و در تصمیمات شرکت، مشارکت کند. همچنین این فرد زمانی که شرکت منحل شود، از دارایی‌ها سهم می‌برد.
مطابق با داده‌های تاریخی که به صورت بلند مدت در بازارهای سهام و ارز دیجیتال ثبت شده است، یک همبستگی مثبت میان این بازارها وجود دارد. لازم به ذکر است که یکی از دلایل اصلی که موجب ایجاد این همبستگی می‌شود، تورم و ماهیت فعالیت شرکت‌ها است.
به طور کلی می‌توان گفت که رشد قیمت دلار دلیلی می‌شود تا قیمت‌ها در کلیت بازار سهام افزایش یابد و در نتیجه تاثیر مثبتی بر بازار سهام می‌گذارد. شایان ذکر است که دلیل قطعی افزایش قیمت سهام، رشد قیمت ارز نیست. چرا که شرایط موجود بر اقتصاد تعیین می‌کنند افزایش قیمت سهام چگونه پیش رود و فاکتورهایی و... بر این افزایش قیمت موثر هستند.
خوب است بدانید که مدت‌ها است که پژوهشگران اقتصادی در پی یافتن رابطه‌ی میان تورم و بازار سهام هستند، اما تا به امروز هنوز جمع‌بندی نهایی و نظرات یکسان و واحدی در این رابطه ارایه نشده است. چراکه مطابق با تحقیقات انجام شده یا وجود ساختار متفاوت اقتصادی در هر کشور، رابطه میان تورم و بازار سهام در هر کشور با دیگر کشورها متفاوت است. به همین جهت بعضی از تحلیل‌گران این رابطه را مثبت، برخی منفی و عده‌ای نیز فاقد ارتباط معنادار دانسته‌اند.
برای نمونه در کشورهایی که نرخ تورم در آن‌ها تعیین شده و مشخص است، سرمایه‌گذاران به سادگی درصد افزوده‌ای را به عنوان تورم به بازدهی مورد انتظار خود اضافه می‌کنند و بازار با این امر به تعادل می‌رسد. در نتیجه تا زمانی که نرخ تورم قابل پیش‌بینی باشد، در بازار ارزدیجیتال ناپایداری و نوسان ایجاد نمی‌کند. اما به دلیل ساختار اقتصادی کشورمان، ایران، مطابق با اطلاعات و بررسی‌های انجام شده، اثر نرخ تورم بر شاخص فعالیت بازار که به معنای ارزش معاملات، حجم معاملات و نسبت ارزش معاملات به کل ارزش جاری بازار سهام در کوتاه مدت ، مثبت است. همچنین در مطالعات انجام شده اشاره شده که میان نرخ تورم و تعداد سهام افزوده شده و نسبت تعداد سهام معامله شده به کل سهام منتشر شده در بلند مدت رابطه معناداری وجود ندارد.
در شرایطی که تورم بر کشور حاکم است، به طور متوسط سود اسمی شرکت‌ها به دلیل کاهش ارزش پول، افزایش می‌یابد. دقت داشته باشید که سودآوری افزایش نیافته است، بلکه سود اسمی تحت تاثیر تورم افزایش پیداکرده است. لازم به ذکر است که این افزایش به دلیل جبران کاهش سود حقیقی است. درنتیجه زمانی که این نرخ افزایش می‌یابد، سود تقسیمی شرکت‌ها و به تبع آن قیمت سهام افزایش می‌یابد. لازم به ذکر است که با افزایش تورم در کوتاه مدت سرمایه‌گذاران با وجود ریسک بالای نگهداری پول و کاهش ارزش آن، علاقه‌ی کمتری به نگهداری پول خود دارند و سعی دارند حجم نقدینگی سبد دارایی خود را کاهش‌دهند.
خوب است بدانید که در این شرایط یکی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری خرید سهام است. این خرید می‌تواند سپری در برابر تورم باشد. افزایش تقاضا برای خرید سهام دلیلی می‌شود تا قیمت سهام افزایش یابد و در نتیجه ارزش و حجم معاملات افزایش می‌یابد. شایان ذکر است که شرکت‌ها در این شرایط اقدام به انتشار سهام می‌کنند تا بتوانند منابع مالی موردنیاز برای سرمایه‌گذاری‌های آینده را فراهم کنند.
در بلند مدت قیمت فروش محصولات و خدمات شرکت‌ها افزایش می‌یابد و به همین جهت بدون آن که تولید یا کیفیت محصولات افزایش یابد، به دلیل ارزش ذاتی سهام، فروش شرکت بالا می‌رود.
لازم به ذکر است در چنین شرایطی بازده اسمی شرکت‌ها شاخص ضعیفی برای سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود. همچنین زمانی که این نرخ افزایش می‌یابد، مواد اولیه مورد نیاز با قیمت بالاتری تامین می‌شوند و در نتیجه هزینه‌های تولید بسیار افزایش می‌یابد.
می‌توان گفت که میزان تاثیری که تورم بر قیمت سهام می‌گذارد، به میزان افزایش قیمت محصولات و خدمات و همچنین افزایش قیمت اولیه و هزینه‌ها بستگی دارد. دقت داشته باشید که این هزینه می‌تواند با توجه به نوع صنعت متفاوت باشد.
زمانی که قیمت‌ها و نرخ تورم بطور متوسط در یک فاصله زمانی افزایش می‌یابند، سودی که سرمایه‌گذار دریافت می‌کند، ارزش بسیار کمتری دارد و به همین جهت قدرت خرید آن نیز بسیار کمتر خواهد شد.
معمولا شرکت‌هایی که در بازار سهام پذیرفته می‌شوند، از صنایع مختلف هستند و ماهیت متفاوتی نظیر؛ تولیدی، بازرگانی، سرمایه‌گذاری و... دارند. بعضی از این شرکت‌ها با در نظر داشتن ماهیت خود با مشتریان خارجی و بازارهای غیرداخلی سروکار دارند. زمانی که فروش و قیمت‌گذاری محصولات یا خدمات شرکت مبتنی بر دلار انجام می‌شود، به شرکت‌ها صادرات محور و به سهام این شرکت‌ها سهام دلاری می‌گویند.
به طور معمول زمانی که صحبت از سهام دلاری می‌شود، نخستین گزینه‌ای که به ذهن افراد می‌رسد شرکت‌های صادراتی حاضر در سهام بازار است.
بطور کلی می‌توان گفت شرکت‌هایی که محصولات خود را به خارج از کشور صادر می‌کنند و پروژه‌های خارجی خدمات فنی و مهندسی ارایه می‌دهند یا مواد اولیه و تجهیزات روزمره آن‌ها از سایر کشورها تامین می‌شود، سهام دلاری محسوب می‌شوند.
قیمت سهام شرکت‌های صادراتی رابطه مستقیمی با نرخ دلار دارد. زمانی که قیمت دلار در بازار داخلی افزایش می‌یابد، شرکت‌های دارای سهام دلاری ارز حاصل از فروش کالا یا خدمات خود را با نرخ بالاتری به ریال تبدیل می‌کنند و در نتیجه از محل رشد قیمت فروش محصول منتقع می‌شود.
شایان ذکر است که افزایش قیمت ارز همگام با ایجاد موج‌های تورمی در سطح جامعه ایجاد می‌شود و به همین جهت افزایش قیمت دارایی‌ها تاثیر مثبتی بر روی سهام دلاری می‌گذارد.
در نهایت افزایش درآمد و به تبع آن افزایش قیمت دارایی‌ها، رشد قیمت سهام شرکت در بازار بورس را به همراه دارد. در سمت دیگر زمانی که قیمت ارز کاهش یابد، شرکت‌ها باید ارز صادراتی خود را با قیمت پایین‌تری به فروش رسانند و درنتیجه این شرایط اثرمنفی روی درآمد عملیاتی شرکت دارد.
در سهام‌های دلاری برخی از شرکت‌ها صادرات محور نیستند و برخی شرکت‌ها نیز واردات محور نیستند. این شرکت‌ها مواد اولیه برای تولید محصولات خود را از خارج کشور تامین می‌کنند و در نهایت افزایش قیمت رمزارز موجب تاثیر منفی بر روی این شرکت‌ها می‌شود. همچنین افزایش قیمت هزینه‌های تولید را افزایش می‌دهد.
لازم به ذکر است که زمانی که بازار با یک روند نزولی مواجه است، فرصتی مناسب برای واردات مواد اولیه فراهم می‌شود و در این بستر شرکت‌ها محصولات یا خدمات خود را با هزینه‌ی بسیار کمتری وارد می‌کنند. همچنین از این روش حاشیه سود شرکت‌ها افزایش چشمگیری می‌یابد.
سهام غیردلاری نقطه مقابل سهام دلاری است. شرکت‌های سهام غیردلاری مواد اولیه محصولات خود را از داخل کشور تامین می‌کنند و محصولات و خدمات آن‌ها نیز در داخل بازار عرضه می‌شود. در نهایت می‌توان گفت که این شرکت‌ها وابستگی مستقیم با نرخ دلار ندارند. اگر بخواهیم ساده‌تر بگوییم؛ این شرکت‌ها مواد اولیه خود را براساس ریال خریداری می‌کنند و محصولات خود را نیز در بازارهای داخلی براساس ریال به فروش می‌رسانند و به همین جهت نوسانات نرخ و ارزدیجیتال که همیشگی است در فرآیندهای عملیاتی این شرکت‌ها چندان تاثیرگذار نیستند.
البته دقت داشته باشید که در شرکت‌های غیردلاری برخی از شرکت‌ها به دلیل محدودیت‌های داخلی موجود، مجبور هستند که مقداری از مواد اولیه و تجهیزات خود را از خارج از کشور تامین کنند. هزینه‌ی این مواد و تجهیزات به دلار پرداخت می‌شود. لازم به ذکر است که هر چقدر که این هزینه‌های دلاری بیش‌تر شود، نرخ ارز تاثیر بیش‌تری بر روی شرکت می‌گذارد. خوب است بدانید که در این شرایط رشد قیمت دلار، بر شرکت‌ها تاثیر منفی می‌گذارد و کاهش قیمت ارزدیجیتال، تاثیر مثبتی به‌جای می‌گذارد.
سهام دلاری بخریم یا غیردلاری
بدون شک می‌دانید تمام افرادی که در بازارهای مختلف از جمله بازار رمزارزها و ارز دیجیتال سرمایه‌گذاری می‌کنند به دنبال کسب سود و سپس حفظ و نگهداری سرمایه به دست آمده هستند.
سرمایه گذاران بازار سهام با روش‌های مختلفی که وجود دارد به دنبال بهترین فرصت معاملاتی هستند که سودآوری بالایی برای آن‌ها به همراه داشته باشد. همان طور که می‌دانید امروزه با بررسی نتیجه‌های تاریخی، سرمایه‌گذاری در بازار سهام نسبت به خرید دلار، سودآوری بیش‌تری دارد. بنابراین پیشنهاد ما به شما این است که اگر بر سردو راهی خرید سهام یا دلار قراردارید، سهام را انتخاب کنید.
حال که بازار سهام را به عنوان محل سرمایه‌گذاری انتخاب کردیم، با این سوال مواجه می‌شویم که در صنایع و نمادهای دلاری سرمایه‌گذاری کنیم یا غیردلاری؟
این سوال را دقیق‌تر و با بررسی سه سناریو مختلف پاسخ می‌دهیم.
الف)روند قیمت دلار صعودی
در این شرایط می‌توان سهام دلاری از نوع شرکت‌های صادرات محور را انتخاب کنیم، چراکه افزایش قیمت ارز رشد درآمدها و ارزش دارایی‌ها را به دنبال دارد.
ب)روند قیمت دلار نزولی
زمانی که قیمت ارز کاهش می‌یابد، بهترین فرصت برای خرید سهام شرکت‌های دولتی واردات محور است، چراکه در چنین شرایطی هزینه تولید و ارایه خدمات چنین کسب و کارهایی معمولا کاهش می‌یابد و به همین جهت پتانسیل رشد سودسازی وجود دارد.
ت)بازار ارز در وضعیت خنثی یا باثبات
در این وضعیت عامل نرخ ارز تاثیر چندانی در شرایط بازار سهام ندارد و به همین جهت انتخاب کسب و کارهای غیردلاری موفق که تجهیزات، مواد اولیه، فروش محصول و... تحت تاثیر دلار قرار نمی‌گیرد، انتخاب مناسب و به‌جایی است.
مهم‌ترین صنایع و نمادهای دلاری و غیردلاری
در ادامه به بررسی مهم‌ترین و معروف‌ترین نمادهای دلاری و غیردلاری در صنعت‌های مختلف می‌پردازیم.
صنایع نمادهای دلاری
•فلزات اساسی: فولاد مبارکه اصفهان(فولاد)
•استخراج کانه‌های فلزی: معدنی و صنعتی گل‌گهر (کگل)
•محصولات شیمیایی: پتروشیمی مارون(مارون)
•فرآورده‌های نفتی: پالایش نفت بندرعباس(شبندر)
•فلزات اساسی: فولاد هرمزگان جنوب(هرمز)
•استخراج کانه‌های فلزی: سنگ آهن گهرزمین(کگهر)
•محصولات شیمیایی: پتروشیمی پردیس(شیدیس)
•فلزات اساسی: فولاد خوزستان(فخوز)
•فرآورده‌های نفتی: پالایش نفت تهران(شتران)
•محصولات شیمیایی: پتروشیمی شازند(شاراک)
صنایع نمادهای غیردلاری
•مخابرات: شرکت ارتباطات سیار ایران(همراه)
•بانک‌ها و موسسات اعتباری: بانک پاسارگاد(وپاسار)
•محصولات غذایی به‌جز قند: صنعتی زرماکارون(غزر)
•اطلاعات و ارتباطات: داده گستر عصرنوین(های وب)
•خرده‌فروشی به استثنای وسایل نقلیه موتوری: فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق کوروش(افق)
•بیمه و صندوق بازنشستگی به‌جز تامین اجتماعی: بیمه البرز(البرز)
•رایانه و فعالیت‌های وابسته به آن: پرداخت الکترونیک سامان کیش(سپ)
•فعالیت‌های کمکی به نهادهای مالی واسط: تامین سرمایه امین(امین)
•رایانه و فعالیت‌های وابسته به آن: آسان پرداخت پرشین(آپ)
•بیمه و صندوق بازنشستگی به‌جز تامین اجتماعی: بیمه پاسارگاد(بیاس)
جمع بندی
در مطالب فوق به بررسی مفهوم سهام و سهام دلاری و غیردلاری پرداختیم. بازار سرمایه در ایران تا به امروز آنچنان که باید، مورد توجه قرار نگرفته است و به همین جهت انتخاب اول افراد برای نگهداری دارایی‌هایشان، بانک‌ها هستند و سود اندک سپرده‌های بانکی نیز آن‌ها را از این امر پشیمان نمی‌کند. اما بازار سهام امروزه در حال پیشرفت است و بدون شک در آینده‌ای نزدیک موفقیت‌های بیش‌تری کسب می‌کند.
لازم به ذکر است که تأثیرپذیری از نرخ ارزدیجیتال تنها یکی از عوامل مهم در انتخاب سهام است و نمی‌توان تنها بر اساس این مولفه تصمیم‌گیری کرد و به سرمایه‌گذاری پرداخت. پس به همین دلیل پیش از سرمایه‌گذاری به تحلیل بنیادی، تکنیکال، شرایط تابلویی و وضعیت صنعت توجه بسیار کنید.
در نهایت فراموش نکنید که امروزه با توجه به اقتصاد کشور، قیمت اغلب محصولات و خدمات مرتبط و حتی در بسیاری از موارد غیر مرتبط با قیمت ارز دیجیتال، تابع نرخ دلار بوده و بطور معمول زمانی که قیمت ارز افزایش می‌یابد، قیمت تمام کالاها و خدمات افزایش می‌یابد و رابطه‌ای چندانی با وابستگی یا عدم وابستگی به نرخ دلار ندارد.
