در ابتدا باید به این اشاره کنیم که مسعود بختیاری(زاده ۲۵ آبان ۱۳۲۰ تهران) نظامی بازنشسته، مدرس دانشگاه و نویسنده ایرانی است که در خلال جنگ ایران و عراق از فرماندهان ارشد ارتش جمهوری اسلامی ایران بود و ریاست عملیات نیروی زمینی ارتش را برعهده داشت. بختیاری فعالیت در ارتش شاهنشاهی ایران را از سال ۱۳۳۸ آغاز کرد. او یکی از طراحان عملیات بیت‌المقدس بود.
مجری: آیا گرفتاری و ضعف ارتش بود که باعث ناکامی و عدم
موفقیت سال اول جنگ شد؟
جناب مسعود بختیاری: چه کسی فرموده که ما در سال اول جنگ موفق نبوده ایم؟
ما ظرف ۲ تا ۶ ماه اول جلوی ارتش عراق را گرفتیم .این اسمش موفقیت نیست! این موفقیت نیست که توانستیم ارتش عراق را قبل از اینکه به اهداف خود برسد ،در بیابان های خوزستان در کوه های ایلام و کردستان متوقف کنیم!؟
ارتش عراق آیا آمده بود پشت کرخه و کارون بایسته یا در بیابان بایسته یا سر کوه های بازی دراز بایسته؟ .بلکه ارتش عراق در سال اول جنگ اهداف بلندی داشت و می خواست مسجد سلیمان ، بهبهان ، دوکوهه در خوزستان و خوزستان را جدا کند اما نتوانست. چرا که در مقابلش مقاومت شد.اگر این موفقیت نیست پس چیست ؟
یکی از تعاریفی که امروزه در ادبیات نظامی از پیروزی می شود، این است که مانع از رسیدن دشمن به اهداف استراتژیک اش بشویم و ارتش ایران هم همین کار را کرد.
من می گویم ارتش؛ و روی آن تاکید می کنم ،برای این است که نیروی بسیج مردمی فاقد سلاح و فاقد مهارت برای این کار بودند، سپاه پاسداران هم در آغاز همیطور بود.در واقع در آغاز جنگ، دو یا سه ماه بود که سپاه سازمان فرماندهی خود را کامل کرده و تا قبل از ان سپاه بصورت شورایی اداره میشد؛در ماه شهریور یا مرداد ۱۳۶۰ بود که آقای محسن رضایی به عنوان فرمانده کل سپاه انتخاب شد.
آن زمان تعدادی از آن پنچ شش نفر اولی که شورای فرمانده را اداره می‌کردند،مخالف این بودند که سپاه وارد جنگ خارجی شود و می گفتند سپاه طبق قانون اساسی ،مامور امنیت داخلی است و لذا کسی که جلوی ارتش عراق را گرفت ارتش بود.
و یک نکته ای که وجود دارد این است که ایثار و فداکاری و روحیه و انگیزه و هر چیز دیگری سر جای خودش ،اما آیا در مقابل تسلیحات مدرن تنها سینه ی باز و پر از احساس و دست خالی جواب گو بود؟یعنی وقتی ۱۹۲ فروند هواپیما از پایگاه عراق بلند می شود و بمب باران می کرد و توپخانه ی عراق آتش باران می‌کرد و نیروی زرهی عراق وارد می‌‌‌شدند ،آیا تنها با انگیزه خالی میشد کار کرد؟ نه ،بلکه نیروی مشابه خودش را لازم داشت ،نیروی هوایی لازم بود! که جواب نیروی هوایی عراق را بدهد و... لذا چه کسی این ها رو داشت؟ارتش و البته مهارت و تخصص استفاده از آن را داشت.
عراق در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ به ایران حمله کرد و در همان بعد از ظهر یعنی چهار ساعت بعد هواپیما های ایران پایگاه های شعیبه و کرکوک را بمب باران می کنند و روز بعدش در یک مهر ماه ایران با ۱۴۰ فروند به عراق حمله می کند و این شوکی که به صدام حسین وارد می شود باعث می شود اساسا تمرکزشان از هم فرو بپاشد و این مقاومت باعث می شود که در روز ششم جنگ صدام حسین تقاضای آتش بس بکند. مگر به اهداف خود رسیده بود؟نه،بلکه فهمیده بود جنگ را نمی برد.
بنابراین اینکه شما می گویید عدم موفقیت ایران در سال اول جنگ... درست نیست بلکه ما می گوییم عدم موفقیتی در کار نیست، زیرا:
اولا،ما مانع از پیشروی ارتش عراق شدیم .
ثانیا، برتری نیروی هوایی ایران نسبت به نیروی هوایی عراق و نیروی دریای ایران در ۶۷ روز اول جنگ نسبت به نیروی دریایی عراق را که در صحنه ی جنگ از خلیج فارس خارج کرده و اسکله ی البکر و الامیه را منهدم کرده وصدور نفت عراق را قطع کرده ،در کنار این فتح تپه های الله الکبر ،فتح ارتفاعات میمک،فتح سر پل هایی در غرب رود خانه ی کرخه که زمینه سازی درباره فتح المبین می شود آیا این ها پیروزی نیست؟!
مجری:این با نقشه های خود ارتش پیروزی نیست،یعنی ارتش نقشه طراحی کرده که تا در همان عملیات تا خود بصره برود؟
جناب بختیاری: زنده باد. چرا طراحی کرده تا بصره؟برای اینکه مطابق توان خود حرکت می کند.شما اگر در تحلیل جنگ ایران و عراق، فضای انقلابی حاکم بر کشور ،اگر آن شور انقلابی و فضای هیجان زده را در تحلیل هایتان دخالت ندهید ،تمام تفسیرات و تعبیرهایتان یک پایش لنگ است ،بنابراین من زیر بار فشار افکار عمومی روی نقشه ام طرحی می کشم که سر فلش من می رود تا سر بصره اما فلش من از کرخه کور تا بصره خط چین شده که اینا همه معنی دارد ،یعنی اگر شد تا آنجا می روم.
مجری:آقای امیر عبدالحسین مفید فرمودند که قبل از جنگ ایراد رو به فرماندهی و راس کار گرفتند در صورتی که شما الان می گویید ما در سال اول جنگ موفق بودیم ،در صورتی که فرماندهی تغییر نکرده یعنی همان فرماندهی بود.
جناب بختیاری: من حرف ایشان را نقض نمی کنم من می گویم در آن شرایطی که ایشان به درستی تصویب کردند ما سال اول جنگ را بسته به شرایط موفق می دانیم .
شما فکر می کنید موفقیت این است که ارتش عراق را از ایران بیرون کنیم در حالی که با چهار تا لشکری که در دست باقی مانده و چند سیاهی لشکر ،نمی توان ۱۲ لشکر عراقی را از خاک ایران بیرون کرد !
مبینا سبز علی پور
دانشگاه آزاد تهران مرکز
درس آشنایی با دفاع مقدس شنبه 10:50
استاد علی اکبر حسنوند
