تعریف فیلتراسیون یا صاف کردن
صاف کردن یا فیلتراسیون (Filtration) روشی است که در آن با استفاده از لایه های متخلخل، میزان ذرات معلق موجود در مایع را کاهش می دهند. این ذرات عبارتند از: گل و لای، پلانگتون ها، رنگ و مواد آلی و دیگر مواد معلق. اولین صافی هایی که مورد استفاده قرار گرفتند، بسترهای شنی و ماسه ای بودند که به آن ها صافی یا فیلترهای شنی (sand filters) گفته می شد. سرعت عبور آب در این صافی ها آهسته (0.2-0.6 متر در ساعت) می باشد، لذا به آنها صافی های کند گفته می شد. در مقایسه با این گونه صافی ها، صافی های دیگری به نام های تند (4-11 متر در ساعت) وجود دارد که سرعت حذف درات معلق در آن ها بیشتر است.
انواع صافی (فیلتر)
صافی ها را معمولا به دو گروه مهم تقسیم بندی می کنند:
صافی های سطحی
دارای قطر و ضخامت کم می باشند و مواد معلق در سطح آن ها گرفته می شوند و بیشتر نقش یک آشغالگیر را دارند. این صافی ها معمولا در مواردی بکار می روند که نیازی به فرآیندهای پیش تصفیه مانند انعقاد و لخته سازی نباشد. بطور کلی در حالتی که غلظت مواد معلق در نمونه یک درصد حجمی باشد از صافی های سطحی استفاده می شود. در این گونه صافی ها مواد معلق درشت در عمق بسیار کمی از سطح صافی، صاف می شوند. این صافی ها گونه های مختلفی دارند که می توان از صافی های کاغذی و صافی های پارچه ای نام برد.
صافی های عمقی
این صافی ها دارای عمق بین 60 تا 80 سانتی متر هستند و از لایه های با دانه بندی مختلف از جنس ماسه و یا ذغال آنتراسیت تهیه می شوند. در این صافی ها با عبور مایع از درون بستر، مواد معلق و ذرات ریز در بین خل و فرج بستر باقی می مانند و آب زلال خارج می گردد. در اثر کارکرد مداوم صافی، مواد معلق موجود در آب بین ذرات بستر تجمع می کند و در نتیجه شدت جریان آب عبوری کاهش یافته و افت فشار درون صافی افزایش می یابد، در این حالت لازم است که صافی شست و شو داده شود و این عمل با عبور آب در جهت معکوس (Back Wash) انجام می گیرد.
