وقتی یقین داری چاهی سر راهت هست که اگر مراقب نباشی در آن میافتی و به ذلت و فلاکت و هلاکت میفتی، عقل حکم میکنه خوب چشمانت را باز کنی و با دقت بنگری و همیشه در مواجهه با آن بهترین نوع آمادگی را داشته باشی. سفر به آخرت، آخرتی که چاههای زیادی از عذاب و ذلت و فلاکت دارد که هیچ کس یارای تحمل آن را ندارد ولی دور تا دور تو عواملی هست که نمیگذارند تو این عذابها رو ببینی و میخواهند بلکه اصرار دارند تو از حقایق مرگ به بعدی که یقیناً گرفتارش خواهی شد غافل بمانی، خودت باید دست و پا بزنی و این عوامل را کنار بزنی و عواملی که چشم خوابت را بیدار میکنند آن عوامل را در خود پدید بیاروی. یکی از این عوامل زیارت قبور است. وقتی قبری دیدی، به خودت الزام کن و به قلبت بفهمان دیر یا زود منزل تو تا برپایی قیامت اینجاست. هیچ کس نمیتواند از سکونت در این خانه طفره برود.
رسول خدا صلی الله علیه و اله فرمودهاند:
«زُرِ الْقُبُورَ تَذْكُرْ بِهَا الْآخِرَةَ»
«به زیارت قبور برو که تو را به یاد آخرت میاندازد.»
امير المؤمنين علیه السلام فرمودهاند:
«أَبْلَغُ الْعِظَاتِ النَّظَرُ إِلَى مَصَارِعِ الْأَمْوَاتِ وَ الِاعْتِبَارُ بِمَصَارِعِ الْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ»
«رساترين موعظهها، نگريستن به مكان فرود مردگان (قبر) و عبرت گرفتن از محل انداختن پدران و مادران (قبر) است.»
در وصاياي لقمان به فرزندش در جلسهی قبل عرض کردیم که فرموده بودند:
«وَ زُرِ الْمَقَابِرَ وَ تَذَكَّرِ الْمَوْتَ»
«و به زيارت اهل قبور برو و مرگ را ياد كن تا خود را براي آن آماده كرده باشي.»
امام على عليه السلام هنگام عبور از گورستان فرمود :
«السَّلامُ علَيكُم يا أهلَ القُبُورِ أنتُم لَنا سَلَفٌ و نَحنُ لَكُم خَلَفٌ و إنّا إن شاءَ اللّه ُ بِكُم لاحِقُونَ أمّا المَساكنُ فَسُكِنَتْ و أمّا الأزواجُ فَنُكِحَتْ و أمّا الأموالُ فَقُسِّمَتْ هذا خَبَرُ ما عِندَنا فَلَيتَ شِعرِي ما خَبَرُ ما عِندَكُم ثُمّ قالَ أما إنَّهُم إن نَطَقُوا لَقالوا وَجَدنا التَّقوى خَيرَ زادٍ»
«سلام بر شما اى خفتگان گور. شما رفتيد و ما مانديم و اگر خدا بخواهد به شما خواهيم پيوست. در خانه ها[ى شما ]ديگران مینشينند و همسرانتان ازدواج كردهاند و اموالتان تقسيم شده است. اين خبرى است كه ما داريم. كاش مىدانستم شما چه خبر داريد. آن گاه فرمود: بدانيد كه اگر آنها زبان داشتند مىگفتند: ما تقوا را بهترين ره توشه يافتيم.»
امام على عليه السلام در بازگشت از صفّين و هنگام نزديك شدن به گورستان كوفه فرمودند:
«يا أهلَ الدِّيارِ المُوحِشَةِ و المَحالِّ المُقفِرَةِ و القُبورِ المُظلِمَةِ يا أهلَ التُّربَةِ يا أهلَ الغُربَةِ يا أهلَ الوَحدَةِ يا أهلَ الوَحشَةِ أنتُم لَنا فَرَطٌ سابِقٌ و نَحنُ لَكُم تَبَعٌ لاحِقٌ أمّا الدُّورُ فَقَد سُكِنَتْ و أمّا الأزواجُ فَقَد نُكِحَتْ و أمّا الأموالُ فَقَد قُسِمَتْ هذا خَبَرُ ما عِندَنا فَما خَبَرُ ما عِندَكُم ثُمَّ التَفَتَ إلى أصحابِهِ فقال : أما لَو اُذِنَ لَهُم في الكَلامِ لأَخبَرُوكُم أنَّ خَيرَ الزّادِ التَّقوى»
«ای اهل وادی وحشتانگیز و مکان بیآب و علف و قبرهای تاریک! ای اهل خاک! ای اهل غربت! ای اهل تنهایی! ای اهل وحشت و بیمونسی! شما جلو و سبقت گیرنده بر ما هستید و ما دنبالهرو و ملحق به شماییم. خانههایتان را دیگران ساکن شدند و همسرانتان را دیگران را آنها ازدواج کردند و اموالتان تقسیم شد. این خبری است که نزد ما است. پس چیست خبری که نزد شماست؟ سپس حضرت رو به اصحاب خویش کرده و فرمودند: اگر آنها اذن سخن داشتند به شما خبر میدادند که بهترین زاد و توشه تقوا است.»
علی بن ابی حمزه میگوید از امام صادق عليه السلام پرسيدم : بر اهل قبور سلام بگويم؟ حضرت فرمود : آرى . عرض كردم : چگونه سلام گويم؟ حضرت فرمود :
«السلامُ على أهلِ الدِّيارِ مِنَ المؤمنينَ و المؤمناتِ و المسلمينَ و المسلماتِ أنتُم لنا فَرَطٌ و إنّا بِكُم إن شاءَ اللّه ُ لاحِقونَ»
«سلام بر ساكنان اين خانهها، مردان و زنان مؤمن و مردان و زنان مسلمان. شما پيشروان ما هستيد و ما به خواست خدا به شما ملحق خواهيم شد.»
رسول خدا صلی الله علیه و اله فرمودهاند:
«نَهَيْتُكُمْ عَنْ ثَلَاثٍ وَ أَنَا آمُرُكُمْ بِهِنَّ نَهَيْتُكُمْ عَنْ زِيَارَةِ الْقُبُورِ فَزُورُوهَا فَإِنَّ زِيَارَتَهَا تَذْكِرَة»
«شما را از سه چیز سابق نهی نمودم اما الان شما را به آنها امر میکنم. شما را از زیارت قبور نهی کردم پس زیارت کنید آنها را که موجب تذکر شما میشود.»
دریغا که بگذشت عمر عزیز
بخواهد گذشت این دمی چند نیز
گذشت آنچه در ناصوابی گذشت
ور این نیز هم در نیابی گذشت
کنون وقت تخم است اگر پروری
گر امید داری که خرمن بری
به شهر قیامت مرو تنگدست
که وجهی ندارد به حسرت نشست
گرت چشم عقل است تدبیر گور
کنون کن که چشمت نخوردهست مور
سعدی
