مادربرد (Motherboard) یا همان برد اصلی یکی از مهمترین قطعات داخلی یک کامپیوتر و دستگاههای الکترونیکی مشابه است. مادربرد به عنوان پایه و اصلیترین قطعه سیستم کامپیوتری عمل میکند و تمامی سایر قطعات و اجزای سختافزاری کامپیوتر را به هم متصل میکند. اصطلاحاً به مادربرد به عنوان "قلب" یا "سیستم عامل" کامپیوتر اشاره میشود.
ویژگیها و عناصر مهم مادربرد عبارتند از:
1. سوکت پردازنده (CPU Socket): مکانی بر روی مادربرد که پردازنده مرکزی (CPU) را دریافت و متصل میکند.
2. سوکت حافظه RAM (RAM Slots): مکانهایی که ماژولهای حافظه RAM را دریافت میکنند. معمولاً مادربردها دارای چندین اسلات حافظه هستند.
3. سلکتورهای تغذیه (Power Connectors): مادربرد دارای سلکتورهای تغذیه برای متصل کردن منابع تغذیه (پاور) به آن است.
4. پورتهای ارتباطی (Connectivity Ports): این شامل پورتهای USB، HDMI، Ethernet، صدا و ... میشود که برای اتصال دستگاههای مختلف به کامپیوتر استفاده میشوند.
5. شیارهای توسعه (Expansion Slots): این شامل شیارهای PCIe (Peripheral Component Interconnect Express) برای اضافه کردن کارتهای گرافیک، کارتهای صوتی، کارتهای شبکه و دیگر کارتهای توسعه است.
6. سیستم BIOS/UEFI: برای مدیریت و تنظیمات سیستم از طریق BIOS (Basic Input/Output System) یا UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) استفاده میشود.
7. چیپست (Chipset): یکی از اجزای مهم مادربرد که کنترل و مدیریت ارتباطات بین پردازنده مرکزی (CPU) و دیگر قطعات را بر عهده دارد.
8. کانکتورهای دیسکهای سخت (SATA): برای اتصال دیسکهای سخت و دیسکهای SSD به مادربرد.
9. صدا و شبکه: قطعات مرتبط با کارتهای صوتی و کارتهای شبکه جهت اتصال به بلندگوها و شبکه.
مادربردها در انواع مختلفی در بازار موجود هستند که بر اساس نوع پردازنده و سایر نیازهای سختافزاری کامپیوتر انتخاب میشوند. همچنین، نوع مادربرد ممکن است بر اساس فرم فاکتور (مانند ATX یا Micro-ATX) و قابلیتهای مختلف (مانند تعداد اسلاتها و پورتها) متغیر باشد. انتخاب مادربرد مناسب به توجه به نیازهای سیستم شما بسیار مهم است زیرا تعیین میکند که چه تعداد و نوع قطعات دیگر میتوانند به کامپیوتر متصل شوند و چگونه کامپیوتر شما عمل میکند.
ادامه:
10. پشتیبانی از تکنولوژیهای خاص: مادربردها ممکن است از تکنولوژیهای خاصی پشتیبانی کنند مانند تکنولوژیهای RAID (راید) برای مدیریت دیسکهای سخت، تکنولوژیهای ارتقاء حافظه مثل Intel Optane، و ...
11. کارتهای گرافیک مجزا:** برخی از مادربردها از کارتهای گرافیک مجزا پشتیبانی میکنند که به افرادی که به بازیها یا کارهای گرافیکی نیاز دارند اجازه میدهند که کارتهای گرافیک قویتری را بر روی مادربرد خود نصب کنند.
12. قابلیتهای افزودنی: بعضی از مادربردها دارای ویژگیهای افزودنی هستند که مثلاً به افرادی که نیاز به ارتقاء میدارند، امکان اضافه کردن قطعات جدید و ارتقاء دستگاه را میدهند.
13. کیفیت ساخت: کیفیت ساخت مادربرد نیز بسیار مهم است. مادربردهای با کیفیت بیشتر معمولاً دارای قطعات با کیفیت و استحکام بالا هستند که به پایداری و عملکرد بهتر کامپیوتر شما کمک میکنند.
14. امکانات پیشرفته BIOS/UEFI: مادربردها دارای BIOS یا UEFI هستند که تنظیمات سیستم را کنترل میکنند. امکانات پیشرفته در این قسمت میتوانند برای تنظیمات دقیقتر و ارتقاء عملکرد مفید باشند.
15. پشتیبانی از افزونهها و ارتقاءپذیری: ممکن است بخواهید در آینده سیستم خود را ارتقاء دهید. مطمئن شوید که مادربرد از پشتیبانی از افزونهها و امکان ارتقاءپذیری برخوردار است.
به طور کلی، انتخاب مادربرد مناسب به نیازها و اهداف شما بستگی دارد. برای ساخت یک کامپیوتر شخصی، ارتقاء یک سیستم موجود، یا ایجاد یک سرور کاربردی، انتخاب مادربرد با دقت و با توجه به نیازهای سختافزاری و نرمافزاری شما مهم است. همچنین، توجه به تطابق مادربرد با سایر قطعات سیستم (مثل پردازنده، حافظه RAM، کارت گرافیک، و ...) نیز اهمیت دارد تا سیستم به صورت بهینه عمل کند.
مادربردها (Motherboard) در انواع مختلفی طراحی و تولید میشوند تا به نیازها و اهداف مختلف کاربران پاسخ دهند. انواع مختلف مادربردها شامل موارد زیر میشوند:
1. **ATX (Advanced Technology Extended):** این نوع مادربرد به عنوان یکی از رایجترین انواع مادربردها معروف است و ابعاد آن حدوداً 12 × 9.6 اینچ (30.5 × 24.4 سانتیمتر) میباشد. ATX دارای تعداد زیادی اسلاتهای توسعه و پورتهای ارتباطی است و برای کاربرانی که به دنبال امکانات گسترده و ارتقاءپذیری هستند مناسب است.
2. **Micro-ATX (mATX):** این نوع مادربرد کوچکتر از ATX است و ابعاد آن حدوداً 9.6 × 9.6 اینچ (24.4 × 24.4 سانتیمتر) میباشد. این مادربردها اغلب دارای تعداد کمتری اسلاتهای توسعه و پورتها هستند اما به عنوان گزینهای کمحجم و اقتصادی مناسب برای کامپیوترهای کوچک و میانرده در نظر گرفته میشوند.
3. **Mini-ITX:** این نوع مادربرد بسیار کوچکتر از ATX و mATX است و ابعاد آن حدوداً 6.7 × 6.7 اینچ (17 × 17 سانتیمتر) میباشد. این مادربردها برای سیستمهای کامپیوتری کوچک و فشرده مانند کامپیوترهای مخصوص بازی و سیستمهای مرکز رسانه مناسب هستند.
4. **E-ATX (Extended ATX):** این نوع مادربرد بزرگتر از ATX است و دارای ابعاد بزرگتری است. این مادربردها اغلب برای سیستمهای خود ساخته (Custom-Build) و قدرتمندی مورد استفاده قرار میگیرند و به عنوان یک گزینه اختیاری برای افرادی که نیاز به قابلیتهای بسیاری دارند عرضه میشوند.
5. **BTX (Balanced Technology Extended):** این نوع مادربرد به عنوان یک استاندارد جایگزین برای ATX معرفی شد، اما متأسفانه به دلیل عدم توجه بازار، موفقیت بسیار کمی داشت و در حال حاضر به ندرت در بازار دیده میشود.
6. **D-ATX (Dual ATX):** این نوع مادربرد برای سیستمهای دو پردازنده مناسب است و دارای دو سوکت پردازنده است.
همچنین، مادربردها بر اساس سازندگان مختلف (مانند ASUS، MSI، Gigabyte، ASRock و ... ) و تکنولوژیهای خاص (مثل مادربردهای با پشتیبانی از افزونهها) نیز متنوع هستند. برای انتخاب مادربرد مناسب، باید به نیازها و استفاده موردی خود توجه کنید و از جزئیات مادربرد مورد نظر خود آگاه باشید.