کانال یا همان ریشه‌‌های دندان بخشی از ریشه دندان است که داخل استخوان فک قرار گرفته و مسئولیت زنده بودن دندان و انتقال احساس سرما، گرما، درد و فشار به دندان را بر عهده دارد.متخصص کامپوزیت در رشت تعداد ریشه و کانال‌ها نقش مهمی در تعیین هزینه عصب‌کشی دارند.
عصب‌کشی دندان‌‌های چهار کاناله که آن را درمان عصب دندان‌‌های چهار کاناله می‌نامند به دندان‌‌های ۶ و ۷ در فک بالا و پایین و دندان‌‌های راستی و چپی فک مربوط می‌شوند. دندان‌‌های ۶ و ۷ معمولا دارای ۳ کانال ریشه هستند که در برخی از افراد می‌تواند بیشتر یا کمتر باشد. درصورتی‌که دندان یک کانال اضافه داشته باشد به آن دندان چهار کانال ریشه می‌گویند.
با توجه به نوع دندان، ریشه‌‌های آن می‌تواند یک یا چند کاناله باشد. به این معنی که ریشه منشعب شده و داخل هر شاخه آن کانال بسیار باریکی وجود دارد. این کانال‌ها در واقع همان پالپ یا مغز دندان هستند و هنگامی که از درمان ریشه یا روت کانال دندان صحبت می‌شود منظور درمان این کانال‌ها و از بین بردن پالپ آلوده است.
در درمان ریشه دندان فاکتورهای مختلفی در زمان و هزینه درمان اهمیت دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به مسدود یا کلسیفیه دندان و سختی کار اشاره نمود که افزایش تعداد جلسات درمان را در پی دارد. علاوه بر این تعداد کانال‌ها، میزان خمیدگی ریشه‌‌های دندان و تعداد ریشه نیز موجب افزایش قیمت عصب کشی دندان چهار کاناله می‌شود.
با توجه به تعداد ریشه‌‌های دندان، دندان‌پزشک در درمان ریشه می‌تواند بهتر تشخیص دهد که درمان را چگونه شروع کند و نیاز به استفاده از چه تجهیزاتی دارد. به طور کلی تعداد ریشه‌ها و کانال‌ها در دندان‌‌های مختلف به شرح زیر است.
همانطور که مشاهده می‌کنید دندان‌ها همیشه حداقل دارای یک ریشه هستند و داخل هر ریشه نیز حداقل یک کانال وجود دارد.
هزینه عصب‌کشی دندان چهار کاناله نسبت به سایر دندان‌ها بیشتر است. در واقع هر چقدر تعداد ریشه و کانال‌‌های یک دندان بیشتر باشد، پیچیدگی درمان آن نیز بیشتر خواهد بود. البته این موضوع به معنی آن نیست که دندان‌‌های دو کاناله دارای درمانی سخت‌تر از دندان‌‌های یک کاناله هستند. اما معمولا در دندان‌‌های دو کاناله یکی از کانال‌ها باریک‌تر است. در نتیجه پاکسازی و یافتن این کانال‌ها دشوارتر از دندان‌‌های تک کاناله است. همچنین پیچیدگی درمان دندان چهار کاناله که معمولا قطر خیلی کمی دارند خیلی بالاست و به دقت و مهارت زیادی نیاز دارد. ازاین‌رو حتما درمان عصب‌کشی آن باید توسط یک دندان‌پزشک متخصص انجام شود.
گاهی اوقات در تعداد ریشه و کانال دندان تنوع و اختلافاتی وجود دارد. در چنین شرایطی احتمال دارد که دندان‌‌های فرد در مقایسه با سایر دندان‌‌های هم نوع خود دارای تعداد ریشه و کانال بیشتری باشد. بعضی از دندان‌ها نیز دارای چند ریشه (مولار و پری مولار) به هم چسبیده هستند. در چنین مواردی احتمال اینکه تعداد کانال‌‌های دندان متفاوت باشد افزایش می‌یابد.
از نظر اختلاف در تعداد کانال‌ها دندان‌‌های نیش پایین، پری مولار و مولار بالا دارای بیشترین اختلاف ممکن هستند. هر چقدر یک دندان ریشه و کانال‌‌های بیشتری داشته باشد درمان آن نیز پیچیده‌تر و پر هزینه‌تر خواهد بود. ازاین‌رو تمیز کردن دندان‌‌های سه یا چهار کاناله معمولا پیچیده است و به وقت و دقت بیشتری نیاز دارد.
میزان موفقیت آمیز بودن درمان ریشه دندان با توجه به تمیز شدن کامل کانال‌ها تعیین می‌شود. درصورتی‌که یکی از کانال‌ها به خوبی تمیز نشود، عفونت از آن ناحیه به سایر نواحی دندان و ریشه آن راه می‌یابد و موجب از دست رفتن دندان می‌شود.
اگر یک هفته پس از عصب کشی درد دندان همچنان ادامه داشته باشد، نشان دهنده این است که درمان به خوبی انجام نشده است. ازاین‌رو بیمار باید هرچه سریع‌تر به دندان‌پزشک مراجعه نماید تا دندان‌‌های او معاینه شوند و در صورت نیاز مجددا درمان گردد. در نتیجه برای جلوگیری از درمان مجدد باید دندان‌پزشک تعداد ریشه و کانال دندان‌ها را در ابتدا به طور دقیق تشخیص دهد. با استفاده از روش‌‌های زیر دندان‌پزشک می‌تواند به تشخیص دقیق و صحیح تعداد ریشه‌ها و کانال‌‌های دندان بپردازد.
در هنگام مراجعه به دندان‌پزشک، پیش از انجام هر روش درمانی، دندان‌پزشک یک عکس رادیوگرافی از دندان‌‌های شما تهیه می‌کند تا بتواند اطلاعات کاملی از دندان‌‌های شما و وضعیت آن‌ها داشته باشد و بهترین روش درمانی را انتخاب و استفاده کند. در برخی از موارد نیز به دلیل شرایط خاص یک دندان یا موقعیت آن ممکن است دندان‌پزشک دستور دهد که رادیوگرافی از چند زاویه انجام شود تا به جزئیات بیشتری از شرایط دندان دست یابد. عمدتا در موارد پیچیده از رادیوگرافی CBCT برای بررسی کامل دندان استفاده می‌شود.
یکی دیگر از روش‌‌های تشخیص دندان چهار کاناله از سایر دندان‌ها معاینه چشمی است. دندان‌پزشک با معاینه چشمی می‌تواند اطلاعات به دست آمده از رادیوگرافی را تایید کند و بعد از باز کردن تاج دندان، پالپ کانال‌ها را در کف حفره مشاهده نماید. برای همین منظور معمولا دندان‌پزشک از میکروسکوپ دندان‌پزشکی استفاده می‌کند. این ابزار بیشتر توسط اندودنتیست‌ها که به انجام عصب‌کشی‌‌های پیچیده می‌پردازند مورد استفاده قرار می‌گیرد و با کمک آن به طور کامل می‌توانند داخل دندان و کانال‌ها را مشاهده کنند و تعداد ریشه و کانال را تشخیص دهند.
از دیگر روش‌‌های تشخیص چند کاناله بودن دندان‌ها استفاده از حس لامسه است. از این روش معمولا در طول درمان عصب‌کشی استفاده می‌شود. به این صورت که دندان‌پزشک با استفاده از فایل‌‌های عصب‌کشی فضای عصب دندان را به خوبی تمیز کرده و مسیری که این فایل‌ها در طول ریشه دندان به طرف بالا و پایین عبور می‌کند، تصویر مناسبی از آناتومی دندان را در اختیار دندان‌پزشک قرار می‌دهند.
درصورتی‌که درمان دندان‌‌های پوسیده به موقع انجام نشود می‌تواند شرایط دشوارتری برای دندان‌ها ایجاد شود و درمان آن‌ها به هزینه بیشتری نیاز داشته باشد.
همانطور که اشاره شد تعداد کانال‌ها و سختی‌‌های درمان ریشه دندان از مهم‌ترین عوامل در تعیین هزینه نهایی آن است. تعرفه کلی دندان چهار کاناله نیز که ممکن است دندان ۶ یا ۷ باشند با توجه به نوع درمان، عکسبرداری pa، درمان عصب‌کشی تعداد چهار کانال، بسته بودن یا کلسیفیته بودن کانال، پرکردن دندان با کامپوزیت یا آمالگام و میزان کجی ریشه تعیین می‌شود. درصورتی‌که پس از درمان ریشه بیمار بخواهد که دندان با مواد سفید کامپوزیت پر شوند هزینه نهایی درمان افزایش می‌یابد.
