آیا میدانید سالمونلا چیست؟

سالمونلا (به انگلیسی: Salmonella) یک باسیل گرم منفی است که معمولاً در مرغ و تخم مرغ یافت می شود. سالمونلا یکی از شایع ترین علل مسمومیت غذایی است.

باکتری های این بیماری می توانند به طور فعالدر بدن حیوانات و همچنین انسان زندگی کنند.سالمونلا می تواند تخمدان های پرنده را آلوده کند و قبل از تخم گذاری پرنده وارد تخم شود یا در زمان تخم گذاری پرنده به پوسته تخم نفوذ کند. سالمونلا با پختن از بین می رود، اما غذاهای حاوی تخم مرغ خام(مانند سس مایونز) می توانند مشکل ساز باشند.

باکتری سالمونلا در روده حیواناتی مانند خوک و مرغ یافت می شود و از طریق مدفوع پخش می شود. اگر مدفوع در آب آبیاری محصولات کشاورزی ریخته شود، باکتری می تواند به محصولات کشاورزی برسد و آنها را آلوده کند. مرغ خامگاهی توسط باکتری ها آلوده می شود. هنگامی که مرغ خام آلوده به باکتری را در خانه می برید، دستان شما، چاقو و هر چیز دیگری که مرغ با آن تماس داشته باشد آلوده به باکتری می شود و این باکتری می تواند کل خانه شما را آلوده کند.

این بیماری از طریق تماس با پوست برخی از خزندگان مانند لاک پشت نیز قابل انتقال است.

بروز مقاومت آنتی بیوتیکی هم اکنون به مشکلی رو به گسترش در میان گونه های سالمونلا تبدیل شده و معضلات بهداشتی و پزشکی رو به افزایشی را در کنترل و درمان عفونت های حاصل از این باکتری به وجود آورده است.

اعضای خانواده سالمونلا به دلیل مقاومت در برابر عوامل فیزیکی و شیمیایی قابل توجه بوده و به سختی از بین می روند، به همین دلیل مقاوم وخطرناک هستند. به طوری که شکل کلروفیل شاخصی برای سنجش کیفیت مواد ضدعفونی کننده استفاده می شود. یکی از بیماری های ناشی از سالمونلا تب حصبه است که بیشتر از طریق آب و غذای آلوده منتقل می شود. تیفوئید به بیماری دست های آلوده گفته می شود، زیرا شایع ترین راه انتقال بیماری از طریق دهان است. حَصْبه،یا تب تیفوئید یک بیماری عفونی است که در اثر عفونت باکتری Salmonella enterica سویه تیفی ایجاد می‌شود. این بیماری واگیردار بوده و از طریق آب و غذای آلوده به مدفوع شخص بیمار گسترش می‌یابد. علایم بیماری پس از شش تا سی روز از ابتلا بروز کرده و معمولاً با تب بالا، یبوست، درد شکم، ضعف، تهوع خفیف، بی‌اشتهایی و سردرد (درد استخوان) همراه است. در بعضی بیماران لکه‌های قرمزپوستی و گیجی دیده شده و وقوع اسهال نیز غیر معمول است.وکبد وطحال را درگیر می کند وزبان آف می زند.

باکتری سالمونلا چیست؟

سالمونال یك باكتری گرم منفي، بيهوازی اختياری و تاژكدار است(متحرک) كه در جنس سالمونال و در خانواده انتروباكتریاسه قراردارد كه به عنوان یك عامل بيماری عفوني مشترک در انسان و حيوانات شناخته شده است.

گونه های سالمونلا به ویژه تایفی موریوم و اینتریتیدیس جزو رایج ترین عوامل عفونت های غذایی در جهان می باشند.در سالهای اخير، انواع مختلفي از آنتي بيوتيكها برای مقابله با عفونت سالمونالا استفاده شده است كه با افزایش تعداد باكتریهای مقاوم به آنتي بيوتيك، استفاده از روشهای جایگزین ضروری به نظر ميرسد.سالمونلا برای اولین بار در تخم مرغ و مرغ یافت شد. این باکتری می تواند در حین تخم گذاری از بدن حیوان وارد تخم شود یا پس از تخم گذاری وارد پوسته آن شود. تاکنون حدود 2300 نوع باکتری سالمونلا کشف و ثبت شده است. مهم ترین دسته های سالمونلا مربوط به سه دسته زیر است:

سالمونلا تیفی

سالمونلا کلسوویوس

سالمونلا انتریتیدیس

این باکتری در برابر حرارت و همچنین عوامل فیزیکی و شیمیایی مقاومت زیادی دارد. محل اصلی که باکتری سالمونلا در دستگاه گوارش آلوده می کند، سلول های اپیتلیوم مخاط روده است. این باکتری وارد واکوئل و اتصالات بین سلولی می شود. باکتری ها در محل ورود شروع به تکثیر می کنند. آنها قسمت های مختلف سیستم لنفاوی را آلوده می کنند.

چیزی که سالمونلا را خطرناک تر می کند، توانایی آن در عبور از لامینا پروپریا است. با این گذر، خون فرد مبتلا به سالمونلا عفونی شده و باعث تشدید علائم به شکل بیماری عفونی می شود. مهمترین بیماری ناشی از باکتری سالمونلا تب حصبه بود. این بیماری اکنون در ۷۲ کشور ریشه کن شده است که ایران یکی از آنهاست.

تحقیقات ناسا بر روی باکتری سالمونلا

به دنبال تحقیقاتی که ناسا بر روی ویروس ها و باکتری ها در شرایط خارج از جو زمین انجام می دهد، دو بار در سال های 2006 و 2008، این باکتری را در فضای بدون گرانش زمین کشت کرد و سالمونلا در این حالت سه تا هفت برابر قوی تر بود و خطرناک تر شد.

سالمونلا و کودکان آمریکایی

در سال ۲۰۰۹ و پس از اکران انیمیشن پرنسس و قورباغه پنجاه کودک آمریکایی پس از بوسیدن قورباغه به این باکتری مبتلا شدند.

چه غذاهایی مستعد وجود باکتری سالمونلا هستند؟

به طور بالقوه، هر غذای خام یا نوشیدنی مشتق شده از حیوانات می تواند حاوی سالمونلا باشد. این محصول می تواند گوشت، لبنیات غیر پاستوریزه مانند شیر، پنیر و غذاهایی مانند مرغ و غذاهای دریایی باشد. همچنین باید بدانید که میوه ها، سبزیجات و دانه ها نیز می توانند به باکتری سالمونلا آلوده شوند. در سال های اخیر گزارش های زیادی مبنی بر ابتلا به سالمونلا از طریق خوردن پسته، کره بادام زمینی، خیار و جوانه گندم و یونجه گزارش شده است.

چگونه بفهمیم غذا به سالمونلا آلوده است یا خیر؟ آیا لیست هشدار وجود دارد؟

با نگاه کردن به ظاهر غذا نمی توانید باکتری سالمونلا را با چشم غیر مسلح تشخیص دهید. اما اگر نگران ابتلا به سالمونلا هستید، همیشه می‌توانید گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت و سازمان جهانی غذا و دارو را زیر نظر داشته باشید تا در صورت گزارش‌های متعدد و گسترده از این بیماری، از خوردن غذاهای مستعد آلودگی باکتریایی خودداری کنید.

چه حیواناتی حامل سالمونلا هستند؟

لاک پشت ها، قورباغه ها، مارمولک ها و سایر خزندگان بهترین ناقل این باکتری در بدن خود هستند. از آنجایی که باکتری از طریق مدفوع پخش می شود، دست ها یا خانه شما در تماس با مدفوع این حیوانات آلوده می شود.

همچنین جوجه هایی که در خانه نگهداری می شوند ممکن است از عوامل مختلف باکتری دریافت کنند. قابل ذکر است که باکتری سالمونلا هیچ علامتی در بدن حیوانات ایجاد نمی کند و هیچ علامت قابل مشاهده ای روی حیوان آلوده وجود ندارد. به همین دلیل در برخورد با این حیوانات مراقب باشید. هنگامی که آنها یا مدفوع آنها را لمس کردید، دست های خود را در اسرع وقت ضدعفونی کرده و بشویید. همچنین اجازه ندهید جوجه ها یا حیوانات خانگی در محل زندگی یا آشپزخانه شما راه بروند.

این باکتری همچنین می‌تواند حیوانات خانگی مانند گربه‌ها و سگ‌ها را بیمار کند، بنابراین از دادن سبزیجاتی که به نظر می‌رسد آلوده هستند، خودداری کنید.

چه سازمانی شیوع سالمونلا را گزارش می کند؟

در ایران، سازمان غذا و دارو، سازمان دامپزشکی و سازمان بهداشت و درمان، حامیان اصلی بررسی و اعلام اخبار مربوط به سالمونلا هستند. سازمان غذا و دارو بررسی های لازم را بر روی محصولات غذایی که ممکن است حاوی باکتری باشند بر عهده دارد. سازمان دامپزشکی مسئول بررسی دام یا طیور آلوده است. همچنین در نهایت سازمان بهداشت و درمان مسئولیت امداد و کمک به بیماران و اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از شیوع بیماری سالمونلا را بر عهده دارد.

در سطح جهانی، سازمان‌های نظارتی برتر که مسئول نظارت بر بیماری سالمونلا هستند، سازمان غذا و داروی ایالات متحده و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) هستند. در صورت شیوع جهانی سالمونلا، این دو سازمان منبع اصلی اخبار به روز هستند.

علائم مسمومیت چیست؟

سالمونلا در بدن انسان می تواند مانند حیوانات رفتار کند و به عنوان ناقل بیماری فقط در روده و دستگاه گوارش حمل می شود و باعث بیماری یا مسمومیت نمی شود. اما به طور کلی علائمی مانند تهوع، اسهال، استفراغ و گاهی تب را نشان می دهد.

علائم دیگری مانند سردرد، گرفتگی عضلات شکم و کاهش اشتها در نتیجه این بیماری وجود دارد. این علائم معمولاً 12 تا 72 ساعت پس از ورود باکتری به بدن ظاهر می شوند و معمولاً 4 تا 7 روز طول می کشند. با این حال، ممکن است تا چندین ماه، روده و دستگاه گوارش مانند قبل عمل نکند. در موارد نادر، این باکتری می تواند باعث آرتروز شود.

مسمومیت با سالمونلا چگونه درمان می شود؟

درمان کلی سالمونلا خانگی و خودبخودی است. باکتری ها مانند سایر سموم با مدفوع و اسهال از بدن انسان دفع می شوند. بنابراین نوشیدن مایعات و آب فراوان در هنگام مسمومیت ضروری است. اما اگر شک دارید که غذای آلوده به این باکتری خورده اید، بهتر است با پزشک خود تماس بگیرید و به او اطلاع دهید. در موارد نادر، سالمونلا وارد خون می شود و منجر به عفونت های شدید و حاد می شود که نتایج جدی و حادتری نسبت به مسمومیت ایجاد می کند. اگر علائم زیر را دارید به کمک پزشکی نیاز دارید:

این بیماری پس از 7 روز تشدید می شود

اسهال شدید یا خونی داشته باشید

تب شما بیش از یک روز بیش از 101.5 درجه فارنهایت یا 38.5 درجه سانتیگراد بوده است.

همچنین اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید یا بالای 65 سال سن دارید، حتما باید با پزشک خود تماس بگیرید. زیرا ممکن است این بیماری علائم شدیدتری در شما ایجاد کند. کودکان زیر 5 سال نیز از جمله افرادی هستند که عفونت سالمونلا می تواند خطرات جدی برای آنها به همراه داشته باشد. برای درمان، این افراد به داروهای ضد باکتریایی نیاز دارند و احتمالا چندین روز در بیمارستان بستری و تحت نظر خواهند بود.

آیا امکان مرگ بر اثر سالمونلا وجود دارد؟

سالمونلا به ندرت کشنده است. اما وقتی باکتری وارد جریان خون می شود، خطرناک می شود. در این صورت کسانی که به دلیل بیماری هایی مانند ایدز و سرطان، سیستم ایمنی ضعیفی دارند و یا در گروه افراد مسن یا نوزادان قرار می گیرند، دچار مشکلات حاد می شوند.

چگونه از سالمونلا پیشگیری کنیم؟

شما می توانید به روش های مختلفی از خود محافظت کنید، از جمله:

شستن دست ها به مدت 30 ثانیه، استفاده از تخم مرغ های کارخانه ای، اطمینان از بسته بودن منافذ تخم مرغ، پختن تخم مرغ به مدت حداقل 20 دقیقه، دوری از جوجه ها و جوجه های بی حال، قرار دادن تخم مرغ ها در مکانی کاملا استریل

این باکتری با پختن گوشت حیوانات، مرغ و تخم مرغ از بین می رود.

از خوردن غذاهای غیر پاستوریزه خودداری کنید.

وقتی کار با گوشت مرغ یا حیوانات تمام شد، تخته های برش، چاقوها و سایر ظروف آلوده به خون یا گوشت حیوانات را کاملاً بشویید و ضدعفونی کنید.

اجازه ندهید گوشت یا مرغ با غذاهایی که نیازی به پختن ندارند مانند کاهو، گوجه فرنگی و سایر مواد تشکیل دهنده سالاد تماس پیدا کند. زیرا اگر باکتری منتقل شود، آن را به صورت خام، در غذای سبزیجات موجود در سالاد می خورید.

این باکتری در دمای اتاق چندین برابر سریعتر رشد می کند. بنابراین غذا را نباید بیش از دو ساعت بیرون از یخچال نگهداری کرد.

آیا سالمونلا از آب آشامیدنی منتقل می شود؟

بله، اگر آب آلوده به این باکتری بنوشید، بیمار خواهید شد. به عنوان مثال، اگر سیستم فاضلاب شما به سیستم آبیاری چاه شما نشت کند، می توانید با نوشیدن آب چاه (اگر مدفوع آلوده به سالمونلا باشد) به سالمونلا مبتلا شوید. همچنین آب تخلیه شده از مناطق کشاورزی می تواند آب آشامیدنی را آلوده کند. در سال 2008، گزارش‌هایی از آلاموسا، کلرادو نشان داد که 450 نفر پس از نوشیدن آب آلوده به سالمونلا مبتلا شدند.

آیا سالمونلا مسری است؟

آره. سالمونلا مانند سایر بیماری های عفونی می تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود. در صورتی که فرد مبتلا بهداشت فردی را رعایت نکند، می تواند این باکتری را در تماس با افراد دیگر و وسایل منزل پخش کند و افراد بیشتری را مبتلا کند.

سخن آخر

امیدواریم از این مقاله نهایت استفاده را برده باشید.

میتوانید تهیه مقاله های علمی وفرهنگی خود را به گروه تیوان بسپارید.