سرطان سینه شایعترین سرطان زنان در جهان است و بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) در سال ۲۰۲۲ بیش از ۲.۳ میلیون زن به آن مبتلا و حدود ۶۷۰ هزار نفر بر اثر آن جان باختند؛ در ایالات متحده نیز پیشبینی میشود تا سال ۲۰۲۵ بیش از ۳۱۷ هزار مورد جدید شناسایی و بیش از ۴۲ هزار مرگ ثبت شود. منشأ این بیماری رشد کنترلنشده سلولهای غیرطبیعی در بافت پستان است که در صورت عدم تشخیص بهموقع میتواند به غدد لنفاوی، استخوان، ریه و کبد گسترش یابد. سرطان پستان در مراحل اولیه اغلب بدون علامت است، اما با پیشرفت بیماری ممکن است توده در سینه، تغییر شکل یا پوست پستان، فرورفتگی نوک سینه و ترشحات غیرطبیعی مشاهده شود.
تشخیص زودهنگام با ماموگرافی، سونوگرافی و معاینه بالینی اهمیت حیاتی دارد؛ چراکه نرخ بقای ۵ ساله در مراحل موضعی بیش از ۹۹ درصد گزارش شده است. آگاهی از علائم سرطان سینه، غربالگری منظم و مراجعه سریع به پزشک میتواند شانس درمان موفق را بهطور چشمگیری افزایش دهد.
سرطان سینه (Breast Cancer) یکی از شایعترین انواع سرطان در میان زنان است و در موارد نادری نیز ممکن است مردان را درگیر کند. این بیماری زمانی آغاز میشود که سلولهای طبیعی پستان دچار تغییراتی غیرطبیعی شده و شروع به رشد و تکثیر کنترلنشده میکنند. با گذشت زمان، این سلولها میتوانند به بافتهای اطراف نفوذ کرده و از طریق خون یا سیستم لنفاوی به سایر نقاط بدن گسترش یابند.
سرطان سینه معمولاً از مجاری شیردهی یا غدد تولید شیر (لوبولها) منشأ میگیرد و بسته به نوع، مرحله و سرعت رشد، علائم و شدت متفاوتی دارد. در مراحل اولیه ممکن است هیچ نشانهای نداشته باشد، به همین دلیل غربالگری منظم و ماموگرافی از اهمیت زیادی برخوردارند. تشخیص زودهنگام میتواند احتمال درمان کامل را تا حد زیادی افزایش دهد.
سرطان سینه زمانی آغاز میشود که جهشهای ژنتیکی در DNA سلولهای پستان رخ داده و باعث رشد غیرطبیعی آنها شود. این سلولها ممکن است بهصورت یک توده در پستان ظاهر شوند یا از طریق جریان خون و سیستم لنفاوی به سایر نقاط بدن گسترش پیدا کنند. عوامل مختلفی مانند وراثت، تغییرات هورمونی و سبک زندگی در ابتلا به سرطان سینه نقش دارند.
سرطان سینه بر اساس نوع سلول سرطانی، محل شروع و سرعت گسترش به دستههای مختلف تقسیم میشود. برخی انواع تهاجمی هستند و به بافتهای دیگر بدن سرایت میکنند، درحالیکه نوع غیرتهاجمی معمولاً در همان ناحیه پستان باقی میماند. شناخت نوع سرطان پستان اهمیت زیادی در انتخاب روش درمان دارد، زیرا هر نوع پاسخ متفاوتی به درمان نشان میدهد. شایعترین انواع سرطان سینه معمولاً از مجاری شیری یا لوبولهای پستان آغاز میشوند، اما گاهی تغییرات در بافت همبند نیز نقش دارد. در ادامه، مهمترین انواع سرطان سینه را معرفی میکنیم.
سرطان DCIS در مجاری شیری پستان شکل میگیرد و هنوز به بافتهای اطراف گسترش پیدا نکرده است. این نوع سرطان غیرتهاجمی به شمار میآید و اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، معمولاً بهراحتی درمانپذیر است.
سرطان IDC یا کارسینوم تهاجمی مجاری شیری شایعترین نوع سرطان سینه است. این بیماری در مجاری شیر آغاز میشود و سپس به بافتهای اطراف گسترش مییابد. در مراحل پیشرفتهتر نیز میتواند از طریق خون یا سیستم لنفاوی به دیگر اندامهای بدن متاستاز (Metastasis) دهد.
سرطان LCIS در لوبولهای تولید کننده شیر ایجاد میشود، اما معمولاً به دیگر بخشهای بدن گسترش پیدا نمیکند. هرچند LCIS بهتنهایی سرطان محسوب نمیشود، ولی بهعنوان یک علامت هشداردهنده شناخته میشود و نشاندهنده افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه در آینده است.
سرطان ILC از لوبولهای پستان آغاز میشود و میتواند به بافتهای اطراف سرایت کند. برخلاف برخی انواع دیگر، این سرطان معمولاً بهصورت یک توده قابل لمس ظاهر نمیشود و ممکن است باعث ضخیم شدن یا تغییر شکل بافت سینه گردد.
سرطان التهابی سینه یک نوع نادر و تهاجمی سرطان است که باعث قرمزی، تورم و گرم شدن پوست سینه میشود. این نوع سرطان به دلیل مسدود شدن رگهای لنفاوی در پوست پستان رخ میدهد و میتواند بهسرعت پیشرفت کند.
این نوع سرطان از مجاری شیر نوک سینه آغاز میشود و ممکن است باعث خارش، پوستهپوسته شدن، قرمزی و ترشح از نوک سینه شود. بیماری پاژه معمولاً با سایر انواع سرطان سینه مرتبط است.
این نوع سرطان یک نوع تهاجمی است که فاقد گیرندههای استروژن، پروژسترون و HER2 است. به همین دلیل، درمانهای هورمونی و داروهای هدفمند برای آن کارایی ندارند و معمولاً شیمیدرمانی بهترین گزینه درمانی محسوب میشود.
در این نوع سرطان، سلولهای سرطانی مقدار زیادی از پروتئین HER2 را تولید میکنند که موجب رشد سریعتر سلولهای سرطانی میشود. این نوع سرطان معمولاً به روشهای درمانی هدفمند مانند تراستوزوماب (Herceptin) پاسخ خوبی میدهد.
این نوع تومور در بافت همبند پستان ایجاد میشود و میتواند خوشخیم، بدخیم یا بینابینی باشد. تومورهای فیلودس معمولاً به سرعت رشد میکنند اما نسبت به سایر انواع سرطان سینه، کمتر متاستاز میدهند.
سرطان سینه متاستاتیک مرحله ۴ سرطان است که از پستان به سایر قسمتهای بدن مانند استخوانها، کبد، ریهها یا مغز گسترش پیدا کرده است. این نوع سرطان درمانپذیر نیست، اما میتوان آن را با روشهای مختلف کنترل کرد.
سرطان سینه معمولاً از سلولهای دیوارهٔ مجاری شیر (ducts) یا لوبولهای شیرساز (lobules) در بافت پستان شروع میشود. این مجاری و لوبولها وظیفه تولید و انتقال شیر را بر عهده دارند. در مراحل اولیه، سلولهای سرطانی ممکن است محدود به این بخشها باقی بمانند، اما در برخی موارد، سرطان به بافتهای اطراف نفوذ کرده و تهاجمی میشود. سرطان پستان علاوه بر مجاری شیری و لوبولها، ممکن است از بافت همبند اطراف سینه نیز آغاز شود، هرچند بروز این نوع بسیار نادرتر است. شناسایی محل شروع سرطان در روند تشخیص و درمان آن اهمیت زیادی دارد، زیرا روشهای درمانی بسته به محل دقیق درگیری متفاوت خواهند بود.
سرطان سینه میتواند در صورت تشخیص دیرهنگام به سایر اندامها و بافتها سرایت کند. این فرآیند که متاستاز (metastasis) نامیده میشود، معمولاً در مراحل پیشرفته رخ میدهد و بر گزینههای درمان سرطان پستان و پیشآگهی بیمار تأثیر زیادی دارد. سلولهای سرطانی میتوانند از طریق سیستم لنفاوی یا خون به دیگر بخشهای بدن منتقل شوند. سلولهای سرطانی میتوانند از طریق دو مسیر اصلی در بدن پخش شوند:
سیستم لنفاوی شامل شبکهای از غدد لنفاوی و عروق است که مایعات، مواد زائد و سلولهای ایمنی را در بدن جابهجا میکند. در صورتی که سلولهای سرطانی به این سیستم راه پیدا کنند، امکان انتشار آنها به غدد لنفاوی اطراف پستان از جمله غدد لنفاوی زیربغلی (Axillary lymph nodes)، غدد لنفاوی واقع در نزدیکی ترقوه (Supraclavicular lymph nodes) و غدد لنفاوی داخلی قفسه سینه (Internal mammary nodes) وجود دارد. درگیر شدن این غدد میتواند احتمال متاستاز و گسترش سرطان پستان به سایر اندامها را افزایش دهد.
در برخی موارد، سلولهای سرطانی از بافت پستان جدا شده و از طریق رگهای خونی به اندامهای دور مانند استخوانها، کبد، ریهها و مغز منتقل میشوند. این فرآیند که به آن متاستاز (metastasis) گفته میشود، معمولاً در مراحل پیشرفته سرطان رخ میدهد. سرطان پستان متاستاتیک (مرحله چهار) به دلیل انتشار به اندامهای دیگر، معمولاً با رویکردهای درمانی ویژهای مانند شیمیدرمانی، هورموندرمانی و روشهای هدفمند تحت کنترل قرار میگیرد.
پخش شدن سرطان در بدن میتواند علائمی مانند درد استخوان، تنگی نفس، زردی پوست و اختلالات عصبی ایجاد کند. تشخیص زودهنگام و شروع درمان مناسب میتواند از گسترش سرطان جلوگیری کرده و شانس کنترل بیماری را افزایش دهد.
سرطان سینه در مراحل اولیه ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد، اما با گذشت زمان توده سینه، تغییر شکل بافت پستان یا سایر نشانههای هشداردهنده ظاهر میشوند. برخی از این تودهها ماهیت خوشخیم داشته و خطری ایجاد نمیکنند، اما دستهای دیگر میتوانند نشانهای از بروز سرطان بدخیم پستان باشند. آگاهی از این علائم و پیگیری پزشکی به تشخیص زودهنگام و افزایش شانس درمان موفق کمک میکند.
یکی از رایجترین علائم سرطان سینه، احساس توده در بافت سینه یا ناحیه زیر بغل است. این تودهها معمولاً سفت، بدون درد و با حاشیههای نامنظم هستند، اما گاهی نرم یا حساس هم میشوند. اندازه توده ممکن است با گذر زمان بزرگتر شود یا با تغییرات پوستی همراه باشد. وجود توده در سینه همیشه به معنای سرطان نیست و میتواند ناشی از مواردی خوشخیم مانند کیستهای پستان، فیبروآدنوم یا تغییرات مرتبط با هورمونها باشد. بنابراین، معاینه پزشکی دقیق و انجام ماموگرافی یا سونوگرافی برای تشخیص ماهیت توده ضروری است.
در برخی موارد، سرطان سینه باعث تغییر شکل سینه یا عدم تقارن بین دو پستان میشود. این تغییرات ممکن است شامل تورم، کاهش حجم یا فرورفتگی و کشیدگی پوست باشند. وجود این علائم، بهویژه اگر بهطور ناگهانی ظاهر شده و پایدار بمانند، نیازمند مراجعه سریع به پزشک و انجام بررسیهای لازم برای تشخیص سرطان پستان است.
ترشحات غیرطبیعی از نوک سینه، بهویژه بدون تحریک یا فشردهسازی، میتوانند از علائم هشداردهنده سرطان سینه باشند. این ترشحات ممکن است شفاف، زرد، شیری، خونی یا چرکی باشند و از یک یا هر دو سینه خارج شوند. گاهی ترشح تنها از یک مجرا و یک سمت سینه دیده میشود که اهمیت بررسی آن را افزایش میدهد. اگرچه برخی ترشحات ناشی از عفونت، مجرای مسدود یا تغییرات هورمونی هستند، اما در موارد خونی یا مداوم، انجام آزمایشهای تکمیلی و تصویربرداری دقیق سینه ضروری است.
تغییرات غیرمعمول در پوست سینه میتواند نشانهای از سرطان سینه باشد. این تغییرات شامل:
فرورفتگی یا جمع شدن پوست سینه: که معمولاً به دلیل رشد تودههای زیرپوستی رخ میدهد.
قرمزی و التهاب پوست: که میتواند نشانهای از سرطان التهابی سینه باشد.
ظاهر پوست پرتقالی: که ناشی از تجمع مایعات در بافت لنفاوی سینه است و بهعنوان یکی از علائم سرطان التهابی شناخته میشود.
در صورت مشاهده چنین تغییراتی، معاینه پزشک ضروری است.
برخلاف باور عمومی، اغلب سرطانهای پستان در مراحل اولیه علائمی مانند درد ندارند. بااینحال، ممکن است برخی افراد درد یا ناراحتی مداوم در سینه یا زیر بغل تجربه کنند. این درد میتواند ناشی از توده سینه، فشار بر بافت اطراف یا التهاب سلولی باشد و گاهی با لمس، سوزش، تیر کشیدن یا سنگینی همراه است. در صورت درد مکرر یا طولانیمدت بدون علت مشخص، انجام معاینه تخصصی و تصویربرداری مانند ماموگرافی و سونوگرافی توصیه میشود.
سرطان سینه ممکن است باعث تغییراتی در ظاهر یا حس نوک سینه شود. این تغییرات شامل:
فرورفتگی نوک سینه که میتواند نشانهای از رشد تومور در بافت داخلی باشد.
خشکی، پوستهپوسته شدن یا زخم شدن نوک سینه که میتواند علامتی از بیماری پاژه، نوعی سرطان نادر سینه، باشد.
افزایش حساسیت یا درد نوک سینه که ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی یا رشد تومور رخ دهد.
در صورت مشاهده هر یک از این تغییرات، بررسیهای پزشکی لازم است.
سیستم لنفاوی یکی از مسیرهای اصلی گسترش سرطان سینه است. اگر سلولهای سرطانی به غدد لنفاوی زیر بغل، اطراف ترقوه یا داخل قفسه سینه سرایت کنند، ممکن است باعث تورم یا توده در این نواحی شوند. این تودهها معمولاً بدون درد هستند، اما گاهی با فشار یا ناراحتی همراهند و ممکن است تنها در یک سمت بدن ظاهر شوند. بررسی دقیق پزشک همراه با تصویربرداری و بیوپسی در صورت نیاز برای تشخیص مرحله و علت بیماری ضروری است.
برخی از افراد ممکن است متوجه تغییراتی در حس بافت سینه شوند، از جمله سفتی یا ضخیم شدن غیرمعمول در بخشی از سینه. این تغییرات میتوانند ناشی از رشد تودههای غیرطبیعی یا تغییرات در ساختار داخلی سینه باشند. هر تغییری که بهمرورزمان ادامه یابد و طبیعی به نظر نرسد، نیازمند معاینه تخصصی است.
اکثر تودههایی که در سینه لمس میشوند ماهیت خوشخیم دارند و معمولاً نیاز به درمان ویژهای ندارند. تودههای خوشخیم معمولاً لبههای مشخصی دارند، نرمتر هستند و بهآرامی رشد میکنند. در مقابل، تودههای بدخیم معمولاً سفتتر، نامنظم و بدون درد هستند و ممکن است بهسرعت رشد کنند. تنها راه قطعی برای تشخیص خوشخیم یا بدخیم بودن یک توده، انجام آزمایشهایی مانند ماموگرافی، سونوگرافی و در برخی موارد بیوپسی (نمونهبرداری) است.
سرطان سینه یکی از شایعترین بیماریهای غیرواگیر در جهان است که سالانه میلیونها زن را تحت تأثیر قرار میدهد. این بیماری تحت تاثیر عوامل ژنتیکی، سبک زندگی، وضعیت هورمونی، تغذیه و عوامل محیطی قرار دارد. شناسایی زودهنگام عوامل خطر و پیشگیری به کاهش ابتلا و افزایش امید به زندگی کمک میکند. در جدول زیر علل و عوامل سرطان سینه آوردهایم:
دستهبندی عوامل خطرعلل و عوامل مرتبطتوضیح مختصرعوامل غیرقابل تغییرسن، جنسیت، سابقه خانوادگی، جهشهای ژنتیکیفاکتورهایی که قابل کنترل نیستند و ریسک ابتلا را افزایش میدهندعوامل هورمونی و تولیدمثلشروع زودهنگام قاعدگی، یائسگی دیرهنگام، بارداری دیرهنگام یا نداشتن بارداریطولانی شدن فعالیت هورمونهای استروژن و پروژسترونعوامل سبک زندگیرژیم غذایی ناسالم، مصرف الکل، چاقی، کمتحرکیرفتارها و سبک زندگی که احتمال ابتلا به بیماری را افزایش میدهندعوامل محیطی و شغلیقرارگیری در معرض اشعه، مواد شیمیایی مضرتاثیر عوامل محیطی مانند تابش و سمومسایر عوامل پزشکیسابقه پرتودرمانی، بیماریهای پستانی خوشخیمعوامل مرتبط با سابقه پزشکی و سلامت پستان
افزایش سن و جنسیت زنانه از مهمترین عوامل خطر سرطان سینه هستند؛ بیش از ۸۰٪ موارد در زنان بالای ۵۰ سال دیده میشود. با گذر زمان، احتمال بروز جهشهای ژنتیکی و کاهش کارایی سیستم ایمنی بدن بیشتر میشود. سطح بالای هورمونهای زنانه و ساختار پستان باعث میشود زنان حدود ۱۰۰ برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا باشند.
در مردان نادر (حدود ۱٪)، عوامل مانند سابقه خانوادگی، جهش BRCA2 و اختلالات هورمونی خطر را افزایش میدهند. پایش منظم، آگاهی از علائم و غربالگری بهموقع نقش حیاتی در تشخیص زودهنگام و درمان موثر دارد.
سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی از مهمترین عوامل خطر سرطان سینه هستند. داشتن یکی از بستگان درجهیک مبتلا، احتمال ابتلا را تقریباً دو برابر میکند و این ریسک با تعداد بیشتر بستگان یا سن پایینتر ابتلا افزایش مییابد. جهشهای ارثی در ژنهای BRCA1 و BRCA2 میتوانند تا ۷۰٪ احتمال ابتلا به سرطان پستان در طول زندگی را افزایش دهند و همچنین تغییرات ژنتیکی در ژنهایی مانند TP53، PTEN و PALB2 نیز نقش مهمی در بالا بردن این ریسک دارند.
با این حال، داشتن سابقه خانوادگی یا جهش ژنتیکی قطعی برای ابتلا نیست، اما مشاوره ژنتیک و غربالگری منظم میتواند به پیشگیری و مدیریت بهتر بیماری کمک کند. همچنین برای اطلات بیشتر درباره تاثیر ژنتیک و نحوه تشخیص سرطان سینه با ژنتیک، پیشنهاد میکنم مقاله “آزمایش ژنتیک برای سرطان سینه” را مطالعه کنید.
هورمونهای زنانه مانند استروژن و پروژسترون در رشد بافت پستان نقش دارند، اما قرار گرفتن طولانیمدت در معرض آنها میتواند ریسک ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد. زنانی که زودتر از ۱۲ سالگی قاعدگی را تجربه کرده یا پس از ۵۵ سالگی یائسه میشوند، به دلیل فعالیت هورمونی طولانیتر، در معرض خطر بیشتری هستند. این هورمونها با تحریک مکرر سلولهای پستان، احتمال جهش ژنتیکی و رشد غیرطبیعی سلولی را افزایش میدهند، اما به معنای ابتلای قطعی نیست.
تجربه و زمان بارداری از عوامل مهم ریسک سرطان سینه هستند. زنانی که هرگز باردار نمیشوند یا اولین بارداریشان پس از ۳۰ سالگی است، در معرض خطر بیشتری نسبت به کسانی هستند که قبل از ۲۵ سالگی باردار میشوند. بارداری باعث بلوغ کامل سلولهای بافت پستان و مقاومت بیشتر آنها در برابر تبدیل به سلول سرطانی میشود و تغییرات هورمونی دوران بارداری اثر محافظتی ایجاد میکند. عدم بارداری یا بارداری دیرهنگام دوره طولانیتری در معرض هورمون استروژن قرار میدهد و رشد غیرطبیعی سلولها را تحریک میکند، اما این عوامل بهتنهایی قطعیکننده ابتلا نیستند.
استفاده طولانیمدت از برخی داروهای هورمونی، بهویژه در بازههای زمانی طولانی، یکی از عوامل قابلتوجه در افزایش ریسک ابتلا به سرطان پستان محسوب میشود. دو مورد اصلی در این زمینه عبارتاند از: هورموندرمانی پس از یائسگی (HRT) و مصرف قرصهای ضدبارداری ترکیبی.
زنانی که از درمان جایگزینی هورمونی (HRT) برای کاهش علائم یائسگی استفاده میکنند، بهویژه با ترکیب استروژن و پروژسترون، ممکن است ریسک ابتلا به سرطان سینه افزایش یابد. مصرف ترکیبی این هورمونها بیش از ۵ سال خطر را بهطور قابل توجهی بالا میبرد. در مقابل، مصرف استروژن تنها (برای زنانی که رحم خود را برداشتهاند) خطر کمتری دارد و گاهی اثر محافظتی دارد، اما همچنان باید زیر نظر پزشک باشد.
قرصهای ضدبارداری ترکیبی حاوی استروژن و پروژسترون هستند و اگر چه برای تنظیم قاعدگی، کاهش درد پریودی و پیشگیری از بارداری مفیدند، مصرف طولانیمدت یا در افراد با سابقه خانوادگی سرطان سینه میتواند ریسک ابتلا به سرطان پستان را اندکی افزایش دهد. این افزایش خطر معمولاً پس از قطع مصرف کاهش مییابد و طی چند سال به سطح طبیعی بازمیگردد.
عوامل مؤثر بر این ریسک شامل نوع قرص، دوز هورمون، مدت مصرف و سن شروع مصرف هستند. مصرف داروهای هورمونی باید با مشورت پزشک انجام شود، بهویژه در کسانی که دارای سابقه خانوادگی سرطان یا جهشهای ژنتیکی شناختهشده مانند BRCA1/2 هستند. تصمیمگیری درباره مصرف هورمونها باید با تحلیل سود و زیان و شرایط فردی انجام شود.
اضافهوزن، بهویژه پس از یائسگی، میتواند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد. سلولهای چربی اضافی ممکن است سطح استروژن را در بدن افزایش دهند که میتواند رشد سلولهای سرطانی را تحریک کند.
زندگی کمتحرک و نداشتن فعالیت بدنی منظم میتواند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد. ورزش منظم میتواند به کنترل وزن و کاهش سطح هورمونهای مرتبط با سرطان کمک کند.
نوشیدن الکل با افزایش خطر سرطان سینه مرتبط است. زنانی که دو یا چند نوشیدنی الکلی در روز مصرف میکنند، در مقایسه با زنانی که الکل مصرف نمیکنند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
زنانی که در ناحیه قفسه سینه در معرض پرتودرمانی قرار گرفتهاند، بهویژه در سنین پایین، ممکن است خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان سینه داشته باشند.
زنانی که بافت پستان متراکمتری دارند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان سینه باشند. تراکم بالای بافت پستان میتواند تشخیص تومورها را در ماموگرافی دشوارتر کند.
زنان سفیدپوست نسبت به زنان آسیایی، اسپانیایی یا آفریقاییتبار، احتمال بیشتری برای ابتلا به سرطان پستان دارند. با این حال، زنان آفریقایی-آمریکایی ممکن است در سنین پایینتر به انواع تهاجمیتر این بیماری مبتلا شوند.
تغذیه یکی از مهمترین جنبههای سبک زندگی است که میتواند بهطور مستقیم یا غیرمستقیم بر خطر ابتلا به بسیاری از بیماریها از جمله سرطان سینه تأثیر بگذارد. هرچند رژیم غذایی بهتنهایی عامل قطعی در بروز این بیماری نیست، اما شواهد علمی نشان میدهد که الگوی تغذیه ناسالم میتواند زمینهساز رشد و گسترش سلولهای سرطانی باشد.
مصرف زیاد چربیهای اشباعشده (گوشتهای فرآوریشده، فستفود، لبنیات پرچرب) و قندهای ساده (نوشابه، شیرینی، نان سفید) میتواند سطح استروژن و انسولین را افزایش داده و رشد سلولهای سینه را تحریک کند، ریسک سرطان پستان را بالا میبرد.
ژیم غذایی فقیر از فیبر، میوه و سبزیجات سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و توانایی مقابله با سلولهای سرطانی را کاهش میدهد. ترکیبات ضدالتهابی و فیتوشیمیایی موجود در آنها میتواند رشد سلولهای غیرطبیعی را مهار کند.
افزایش وزن و چاقی، بهویژه پس از یائسگی، سطح استروژن اضافی تولید میکند و رشد تودههای پستانی را تحریک کرده و ریسک سرطان سینه را افزایش میدهد.
استفاده بیشتر از رژیمهای مدیترانهای یا گیاهپایه (با تمرکز بر میوه، سبزی، غلات کامل، حبوبات و روغن زیتون)
محدود کردن مصرف گوشت قرمز و فرآوریشده
پرهیز از نوشیدنیهای قندی و فستفود
استفاده از مواد غذایی سرشار از فیبر و آنتیاکسیدان، مانند بروکلی، بلوبری، هویج، آووکادو و گردو
نوشیدن آب کافی و پرهیز از نوشابههای انرژیزا یا شیرینشده
اگرچه ارتباط مستقیم بین سیگار کشیدن و سرطان سینه هنوز قطعی نیست، مطالعات نشان میدهند که سیگار میتواند ریسک سرطان پستان را افزایش دهد. سبک زندگی سالم شامل فعالیت بدنی منظم، حفظ وزن مناسب، پرهیز از مصرف الکل و دخانیات و انجام معاینات منظم به کاهش خطر ابتلا کمک میکند.
سرطان سینه بر اساس میزان گسترش، اندازه تومور و درگیری غدد لنفاوی به مراحل مختلفی تقسیم میشود. درجهبندی سرطان سینه معمولاً از مرحله ۰ تا IV متغیر است که نشاندهنده شدت و وسعت بیماری است و به پزشکان کمک میکند تا روش درمانی مناسب را انتخاب کنند. مراحل اولیه نشاندهنده سرطان محدود به پستان هستند، در حالی که مراحل پیشرفته نشاندهنده گسترش بیماری به سایر قسمتهای بدن میباشند. هرچه مرحله سرطان بالاتر باشد، میزان گسترش آن بیشتر و فرایند درمانی پیچیدهتر خواهد بود.
در این مرحله، سلولهای غیرطبیعی درون مجاری یا لوبولهای پستان یافت میشوند، اما هنوز به بافتهای اطراف سرایت نکردهاند. این نوع سرطان در مراحل اولیه قرار دارد و با درمان مناسب، معمولاً قابل کنترل است.
تومور در این مرحله معمولاً کمتر از ۲ سانتیمتر است و هنوز به غدد لنفاوی نرسیده است. این مرحله معمولاً بهترین پیشآگهی را دارد و اغلب با جراحی همراه با درمانهای تکمیلی مانند پرتودرمانی بهخوبی قابل مدیریت است.
در این مرحله، اندازه تومور ممکن است بین ۲ تا ۵ سانتیمتر باشد و یا به غدد لنفاوی زیر بغل سرایت کرده باشد. در این مرحله، معمولاً درمان ترکیبی شامل جراحی، شیمیدرمانی و پرتودرمانی مورد نیاز است.
در این مرحله، سرطان معمولاً اندازهای بزرگتر از ۵ سانتیمتر دارد و ممکن است به غدد لنفاوی زیربغلی، دیواره قفسه سینه یا پوست پستان منتشر شده باشد. درمان در این مرحله اغلب تهاجمیتر است و شامل شیمیدرمانی قبل از جراحی، پرتودرمانی و هورموندرمانی میشود.
در این مرحله، سرطان از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به سایر اندامهای بدن مانند استخوانها، کبد، ریهها یا مغز گسترش یافته است. درمان در این مرحله بیشتر بر مدیریت علائم، کنترل رشد سرطان و بهبود کیفیت زندگی تمرکز دارد و شامل شیمیدرمانی، هورموندرمانی، ایمونوتراپی و درمانهای هدفمند میشود.
پیشگیری از سرطان سینه شامل تغییرات سبک زندگی و انجام غربالگریهای منظم است. با رعایت نکات زیر میتوان خطر ابتلا را کاهش داد:
چاقی، بهویژه پس از یائسگی, یکی از عوامل افزایش ریسک سرطان سینه است. بافت چربی اضافی سطح استروژن را بالا برده و رشد سلولهای سرطانی را تحریک میکند. رژیم متعادل، پرهیز از غذاهای پرچرب و فرآوریشده و فعالیت بدنی منظم به حفظ وزن مناسب و پیشگیری از این بیماری کمک میکند.
ورزش و فعالیت بدنی منظم علاوه بر حفظ تناسب اندام، با تنظیم هورمونها (استروژن و انسولین)، کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی، ریسک سرطان سینه را کاهش میدهد. بزرگسالان بهتر است حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی متوسط یا ۷۵ دقیقه فعالیت شدید در هفته داشته باشند. حتی پیادهروی روزانه تأثیر قابلتوجهی بر پیشگیری از سرطان پستان دارد.
الکل یکی از عوامل افزایش ریسک سرطان سینه است. مصرف منظم حتی مقادیر کم میتواند سطح استروژن را بالا برده و رشد سلولهای سرطانی را تحریک کند. کاهش یا قطع مصرف الکل و محدود کردن آن به حداکثر یک واحد در روز میتواند در پیشگیری از سرطان پستان موثر باشد.
شیردهی، بهویژه طولانیمدت، میتواند ریسک سرطان سینه را کاهش دهد. تخلیه مکرر سینهها و کاهش مواجهه با استروژن، سلولهای پستان را در برابر تغییرات سرطانی مقاومتر میکند و این اثر هم برای سلامت مادر و هم نوزاد مفید است.
هورموندرمانی جایگزین (HRT) برای کنترل علائم یائسگی مانند گرگرفتگی یا پوکی استخوان، در صورت مصرف طولانیمدت یا دوز بالا، میتواند ریسک سرطان سینه را افزایش دهد. این درمان باید تنها در صورت نیاز، با کمترین دوز مؤثر و کوتاهترین دوره انجام شود و مشاوره با پزشک برای بررسی خطرات و فواید ضروری است.
پیشگیری از سرطان سینه بدون معاینات منظم ممکن نیست. شامل خودآزمایی ماهانه پستانها، معاینه بالینی توسط پزشک و انجام ماموگرافی طبق توصیه پزشک است. برای افراد با سابقه خانوادگی سرطان سینه، مشاوره و آزمایشهای ژنتیکی مانند BRCA1 و BRCA2 میتواند به تشخیص زودهنگام و اقدامات پیشگیرانه کمک کند.
تشخیص زودهنگام سرطان سینه نقش مهمی در موفقیت درمان و افزایش شانس بهبودی دارد. پزشکان برای تشخیص بیماری از معاینات بالینی، روشهای تصویربرداری و آزمایشهای تخصصی بهره میبرند. برخی روشها برای غربالگری و شناسایی زودهنگام و برخی برای تأیید تشخیص و بررسی جزئیات به کار میروند. در ادامه مهمترین روشهای تشخیص سرطان سینه را بررسی میکنیم.
یکی از سادهترین راههای شناسایی تغییرات مشکوک، معاینه بالینی توسط پزشک یا خودآزمایی در خانه است. پزشک با لمس سینه و بررسی توده، سفتی غیرطبیعی، تغییرات پوستی یا فرورفتگی نوک سینه، و همچنین غدد لنفاوی زیر بغل، علائم احتمالی بیماری را ارزیابی میکند.
زنان بالای ۴۰ سال باید سالانه معاینه بالینی داشته باشند و خودآزمایی ماهانه نیز میتواند به تشخیص زودهنگام کمک کند. در صورت مشاهده هرگونه توده یا تغییر غیرطبیعی، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
ماموگرافی یک روش تصویربرداری با اشعه ایکس است که برای شناسایی تودهها، رسوبات کلسیمی و تغییرات غیرطبیعی در بافت سینه استفاده میشود. این روش بهعنوان یکی از دقیقترین ابزارهای غربالگری سرطان پستان شناخته میشود و قادر است علائم اولیه بیماری را پیش از شکلگیری توده قابل لمس شناسایی کند.
ماموگرافی به دو دسته تقسیم میشود: ماموگرافی غربالگری که برای زنان سالم بدون علائم انجام میشود و ماموگرافی تشخیصی که در صورت مشاهده علائم مشکوک، مانند توده یا ترشح غیرطبیعی از نوک سینه، مورد استفاده قرار میگیرد. توصیه میشود که زنان بالای ۴۰ سال بهطور سالانه یا حداقل هر دو سال یکبار ماموگرافی انجام دهند.
سونوگرافی روشی غیرتهاجمی است که با بهرهگیری از امواج صوتی، تصاویر دقیقی از بافت داخلی سینه ایجاد میکند. این روش معمولاً برای تمایز بین تودههای جامد و کیستهای پر از مایع مورد استفاده قرار میگیرد. علاوه بر این، در شرایطی که ماموگرافی به دلیل تراکم بالای بافت سینه نتایج دقیقی ارائه نکند، سونوگرافی میتواند در روشنتر شدن یافتهها مؤثر باشد.
این روش بهخصوص برای زنان جوان با بافت سینه متراکم توصیه میشود. اگرچه سونوگرافی بهتنهایی برای تشخیص سرطان کافی نیست، اما وقتی همراه با سایر روشهای تصویربرداری استفاده شود، دقت تشخیص را بهطور قابل توجهی افزایش میدهد.
ام آر آی (MRI) یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی، یکی از روشهای دقیق برای بررسی ساختارهای داخلی سینه است. این روش با استفاده از امواج مغناطیسی و تزریق مواد حاجب، تصاویری با وضوح بالا از بافت سینه تولید میکند.
MRI سینه معمولاً در زنانی که سابقه خانوادگی قوی سرطان سینه دارند یا دارای جهشهای ژنتیکی BRCA1 و BRCA2 هستند، انجام میشود. همچنین، در مواردی که ماموگرافی و سونوگرافی قادر به تشخیص قطعی نباشند، MRI میتواند اطلاعات بیشتری درباره میزان گسترش سرطان ارائه دهد.
بیوپسی یک روش قطعی برای تشخیص سرطان سینه است که طی آن نمونهای از بافت مشکوک برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی میشود. این روش به پزشکان کمک میکند تا مشخص کنند که آیا سلولهای سرطانی در نمونه وجود دارند یا خیر.
بیوپسی انواع مختلفی دارد، از جمله بیوپسی با سوزن نازک (FNA) که برای بررسی کیستها و تودههای کوچک استفاده میشود، بیوپسی با سوزن هستهای (Core Needle Biopsy) که نمونههای بزرگتری از بافت را برمیدارد و بیوپسی جراحی که در آن کل توده یا بخش قابل توجهی از آن برداشته میشود.
نتایج بیوپسی اطلاعات ارزشمندی درباره نوع سلولهای سرطانی، درجه بدخیمی و حساسیت آنها به پزشکان ارائه میدهد.
برخی زنان دارای جهشهای ژنتیکی ارثی در ژنهای BRCA1 و BRCA2 هستند که خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش میدهد. آزمایش ژنتیکی میتواند به شناسایی این افراد کمک کند. این آزمایش برای زنانی توصیه میشود که:
سابقه خانوادگی قوی از سرطان سینه یا تخمدان دارند.
در سنین پایین (کمتر از ۴۰ سال) دچار سرطان سینه شدهاند.
یکی از اعضای خانوادهشان دارای جهش ژنتیکی BRCA باشد.
اگر آزمایش ژنتیکی مثبت باشد، پزشک ممکن است مراقبتهای پیشگیرانه مانند ماموگرافی زودهنگام یا حتی جراحی پیشگیرانه (ماستکتومی) را پیشنهاد دهد.
پس از تشخیص سرطان سینه، آزمایشهایی برای بررسی گیرندههای هورمونی (استروژن و پروژسترون) و HER2 در سلولهای سرطانی انجام میشود.
اگر سرطان گیرنده مثبت (ER+/PR+) باشد، هورموندرمانی میتواند مؤثر باشد.
اگر سلولهای سرطانی HER2 مثبت باشند، پزشک درمانهای هدفمند مانند ترستوزوماب (Herceptin) را تجویز خواهد کرد.
این آزمایشها کمک میکنند تا پزشک روش درمانی مناسب را برای بیمار انتخاب کند.
تشخیص سرطان سینه به ترکیبی از معاینات فیزیکی، تصویربرداریهای پیشرفته و آزمایشهای بیولوژیکی نیاز دارد. ماموگرافی بهترین روش غربالگری است، اما سونوگرافی و MRI در موارد خاص بهعنوان مکمل به کار میروند. بیوپسی سینه روش قطعی برای تأیید سرطان بوده و آزمایشهای ژنتیکی و گیرندههای هورمونی در تعیین نوع درمان نقش مهمی دارند. تشخیص زودهنگام از طریق غربالگری منظم و آگاهی از علائم میتواند به افزایش شانس درمان موفقیتآمیز کمک کند.
درمان سرطان سینه به عوامل متعددی از جمله نوع و مرحله بیماری، ویژگیهای زیستی تومور و وضعیت کلی سلامت بیمار بستگی دارد. معمولاً ترکیبی از روشهای درمانی برای دستیابی به بهترین نتیجه بهکار گرفته میشود. در ادامه به بررسی این روشها میپردازیم:
جراحی یکی از اصلیترین روشهای درمان سرطان سینه است که هدف آن برداشتن تومور سرطانی از پستان میباشد. انواع جراحیها شامل:
لامپکتومی (برداشتن توده): در این روش، تومور به همراه حاشیهای از بافت سالم اطراف آن برداشته میشود، در حالی که بخش عمدهای از پستان حفظ میگردد. این روش برای تومورهای کوچک مناسب است.
ماستکتومی: در این روش، کل بافت پستان برداشته میشود. بسته به شرایط، ممکن است نوک پستان و پوست حفظ شوند. پس از ماستکتومی، امکان بازسازی پستان وجود دارد.
شیمیدرمانی از داروهای ضدسرطان برای از بین بردن یا کاهش رشد سلولهای سرطانی استفاده میکند. این روش ممکن است قبل از جراحی (برای کوچک کردن تومور)، بعد از جراحی (برای از بین بردن سلولهای باقیمانده) یا بهعنوان درمان اصلی در مراحل پیشرفته بیماری بهکار رود.
پرتودرمانی با استفاده از پرتوهای انرژی بالا، سلولهای سرطانی باقیمانده پس از جراحی را هدف قرار داده و از بین میبرد. این روش معمولاً پس از لامپکتومی یا ماستکتومی بهکار میرود تا خطر عود مجدد بیماری کاهش یابد.
برخی از انواع سرطان سینه تحت تأثیر هورمونهای استروژن و پروژسترون رشد میکنند. هورموندرمانی با مسدود کردن اثر این هورمونها یا کاهش تولید آنها، رشد سلولهای سرطانی را متوقف میکند. این روش معمولاً برای تومورهایی با گیرندههای هورمونی مثبت بهکار میرود.
درمانهای هدفمند با تمرکز بر ویژگیهای خاص سلولهای سرطانی، مانند پروتئینهای غیرطبیعی، رشد آنها را متوقف میکنند. برای مثال، در تومورهایی با میزان بیشازحد پروتئین HER2، از داروهای هدفمند علیه HER2 استفاده میشود.
ایمونوتراپی با تقویت سیستم ایمنی بدن، به شناسایی و مبارزه با سلولهای سرطانی کمک میکند. این روش بهویژه در برخی انواع خاص سرطان سینه مورد استفاده قرار میگیرد و ممکن است با سایر روشهای درمانی ترکیب شود. برای اطلاعات تکمیلی مقاله ایمونوتراپی؛ انقلابی در درمان انواع سرطان را مطالعه کنید.
تکنیک پیشرفته IMRT در پرتودرمانی با تنظیم دقیق شدت پرتوها، امکان رساندن دوز مؤثرتر به تومور و کاهش آسیب به بافتهای سالم اطراف را فراهم میکند. این روش بهطور چشمگیری خطر عوارض جانبی پرتودرمانی را کاهش میدهد.
انتخاب روش درمانی باید با نظر تیم پزشکی متخصص و بر اساس شرایط فردی و نوع سرطان انجام شود. در بسیاری از بیماران، ترکیب چند روش درمانی بهترین نتیجه را به همراه دارد.
هزینه درمان سرطان سینه بسته به مرحله بیماری، نوع درمان، مدت زمان درمان، محل جغرافیایی، نوع بیمارستان (دولتی یا خصوصی) و میزان پوشش بیمه متفاوت است. درمان این بیماری معمولاً شامل ترکیبی از روشهایی مانند جراحی، شیمیدرمانی، پرتودرمانی، هورموندرمانی و درمانهای هدفمند است که هر کدام هزینههای متفاوتی دارند.
درمان سرطان سینه، بهویژه در مراحل پیشرفته، میتواند فشار مالی سنگینی بر بیمار و خانواده وارد کند. میزان هزینهها به عواملی مانند مرحله بیماری، نوع روش درمان، محل دریافت خدمات پزشکی و پوشش بیمهای بستگی دارد.
آگاهی از این عوامل به بیماران کمک میکند با برنامهریزی مالی بهتر مسیر درمانی خود را انتخاب کرده و در صورت نیاز از منابع حمایتی و کمکهای مالی بهرهمند شوند.
بسته به مرحله بیماری، پزشک ممکن است یکی یا چند مورد از روشهای درمانی زیر را توصیه کند:
جراحی: هزینه جراحی برداشتن توده (لامپکتومی) یا برداشتن کل سینه (ماستکتومی) به نوع عمل و میزان پیچیدگی آن بستگی دارد.
شیمیدرمانی: این روش که از داروهای خاص برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میکند، میتواند پرهزینه باشد، بهویژه اگر بیمار نیاز به چندین دوره داشته باشد.
پرتودرمانی: این روش درمانی ممکن است هزینه بالایی داشته باشد، خصوصاً زمانی که به جلسات متعدد نیاز باشد.
هورموندرمانی: این درمان برای بیمارانی که سرطان آنها وابسته به هورمونهاست تجویز میشود و هزینه آن بستگی به مدت زمان مصرف داروها دارد.
درمانهای هدفمند: این روشهای جدیدتر مانند ایمونوتراپی و درمان با آنتیبادیهای مونوکلونال معمولاً هزینههای بالایی دارند.
درمان سرطان سینه در مراحل اولیه معمولاً هزینه کمتری نسبت به مراحل پیشرفته دارد. در مراحل ابتدایی، ممکن است تنها به جراحی و پرتودرمانی نیاز باشد، اما در مراحل پیشرفته، علاوه بر این روشها، شیمیدرمانی و درمانهای هدفمند گرانقیمت نیز اضافه میشوند.
در بیمارستانهای دولتی، هزینهها معمولاً پایینتر است و بیمههای درمانی بخش قابل توجهی از هزینه را پوشش میدهند.
در بیمارستانهای خصوصی، هزینهها معمولاً بسیار بیشتر است، اما در برخی موارد، امکانات و سرعت ارائه خدمات بالاتر است.
در بسیاری از کشورها، بیمههای درمانی بخش زیادی از هزینههای سرطان سینه را پوشش میدهند، اما مقدار پوشش بستگی به نوع بیمه و طرح درمانی دارد. همچنین، برخی سازمانهای خیریه و نهادهای حمایت محور، کمکهای مالی برای بیماران مبتلا به سرطان ارائه میدهند تا هزینههای درمانی کاهش یابد.
علاوه بر هزینههای مستقیم درمان، بیماران ممکن است با هزینههای جانبی دیگری نیز روبهرو شوند، از جمله موارد زیر:
هزینه آزمایشها و تشخیصهای پزشکی (مانند ماموگرافی، سونوگرافی و نمونهبرداری)
هزینههای رفتوآمد و اقامت در شهرهای دیگر برای دریافت درمان
هزینه داروهای مکمل و حمایتی که برای کنترل عوارض جانبی درمان استفاده میشوند
هزینه جلسات مشاوره و رواندرمانی برای حمایت روحی و روانی بیماران
هزینه درمان سرطان سینه به عوامل متعددی از جمله نوع درمان، مرحله بیماری، سیستم بهداشتی کشور و پوشش بیمهای بستگی دارد. در بسیاری از کشورها، بیمههای درمانی و سازمانهای خیریه کمکهایی برای کاهش هزینههای بیماران ارائه میدهند. تشخیص زودهنگام سرطان سینه میتواند نه تنها شانس درمان را افزایش دهد، بلکه از هزینههای بالای درمان در مراحل پیشرفته جلوگیری کند.
سرطان سینه تنها مختص زنان نیست و مردان نیز میتوانند به این بیماری مبتلا شوند. سرطان سینه در مردان هرچند نادر است، اما وجود دارد و میتواند در بافت سینه آنها ایجاد شود. اگرچه شیوع سرطان سینه در زنان بسیار بیشتر است، اما طبق آمار، کمتر از ۱ درصد از کل موارد سرطان سینه مربوط به مردان است. به دلیل ناشناخته بودن این بیماری در میان مردان، معمولاً تشخیص آن در مراحل پیشرفتهتر صورت میگیرد که روند درمان را دشوارتر میکند.
یکی از دلایل اصلی نادر بودن سرطان سینه در مردان، کمتر بودن بافت سینه در آنها در مقایسه با زنان است. در بدن زنان، بافت غددی سینه رشد بیشتری دارد و در معرض تأثیرات هورمونی (مانند استروژن و پروژسترون) قرار میگیرد که میتواند احتمال سرطانی شدن سلولها را افزایش دهد. اما در مردان، بافت سینه کوچکتر بوده و سطح هورمونهای مؤثر در رشد بافت سینه بسیار پایینتر است، که این امر احتمال ابتلا به سرطان را کاهش میدهد.
علائم سرطان سینه در مردان مشابه زنان است و شامل موارد زیر میشود:
وجود توده یا ضخیم شدن غیرطبیعی در سینه یا زیر بغل
ترشح غیرعادی از نوک سینه (خونی یا شفاف)
تغییر در پوست سینه مانند قرمزی، پوستهپوسته شدن یا فرورفتگی
تورم یا بزرگ شدن یکی از سینهها
درد یا حساسیت در ناحیه سینه
به دلیل عدم آگاهی کافی، مردان معمولاً این علائم را جدی نمیگیرند و در نتیجه، بیماری در مراحل پیشرفتهتری تشخیص داده میشود که شانس درمان را کاهش میدهد.
عوامل مختلفی میتوانند خطر ابتلا به سرطان سینه در مردان را افزایش دهند که برخی از آنها عبارتاند از:
سابقه خانوادگی و جهشهای ژنتیکی: جهش در ژنهای BRCA1 و BRCA2 خطر سرطان سینه را هم در زنان و هم در مردان افزایش میدهد.
افزایش سن: بیشتر موارد سرطان سینه در مردان بالای ۶۰ سال رخ میدهد.
سطح بالای استروژن در بدن: شرایطی مانند بیماری کبدی، چاقی شدید و مصرف برخی داروها میتوانند سطح استروژن را در بدن مردان افزایش داده و خطر سرطان سینه را بیشتر کنند.
سندرم کلاینفلتر (Klinefelter Syndrome): این اختلال ژنتیکی در مردان موجب افزایش سطح استروژن و کاهش تستوسترون میشود و میتواند ریسک ابتلا به سرطان پستان را بالا ببرد.
قرار گرفتن در معرض اشعه: مردانی که در معرض اشعههای مضر مانند پرتوهای درمانی قرار گرفتهاند، بیشتر در معرض خطر سرطان سینه هستند.
استفاده از هورموندرمانی: مردانی که به دلیل برخی بیماریها تحت هورموندرمانی قرار میگیرند، ممکن است در معرض خطر بالاتری باشند.
روشهای تشخیص سرطان سینه در مردان مشابه زنان است و شامل معاینه بالینی، ماموگرافی، سونوگرافی و نمونهبرداری از بافت مشکوک میشود. درمان نیز به مرحله بیماری بستگی دارد و معمولاً شامل جراحی، شیمیدرمانی، پرتودرمانی و در برخی موارد، هورموندرمانی است.
اگرچه بروز سرطان پستان در زنان بسیار شایعتر است، اما مردان نیز هرچند با شیوع کمتر، در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. آگاهی از علائم و مراجعه سریع به پزشک در صورت مشاهده تغییرات مشکوک در ناحیه سینه، کلید تشخیص زودهنگام و موفقیت درمانی است. مردان باید بدانند که سرطان سینه یک بیماری زنانه نیست و هر تغییری در ناحیه سینه باید جدی گرفته شود.
سرطان سینه میتواند در دوران بارداری و شیردهی نیز رخ دهد، اگرچه این موارد نسبتاً نادر هستند. تشخیص سرطان در این دورهها ممکن است دشوارتر باشد، زیرا تغییرات هورمونی باعث افزایش تراکم بافت سینه میشود. روشهای تشخیصی مانند سونوگرافی و بیوپسی معمولاً برای زنان باردار ایمن شمرده میشوند، اما برخی از روشهای درمانی، مانند شیمیدرمانی، ممکن است به بعد از زایمان موکول شوند. در برخی موارد، شیردهی میتواند ادامه یابد، اما این موضوع بستگی به نوع درمان دارد. پزشکان در چنین شرایطی رویکردهای درمانی را با توجه به سلامت مادر و جنین تنظیم میکنند.
عوامل خطرزای متعددی در ابتلا به سرطان سینه نقش دارند که برخی از آنها قابل کنترل و برخی غیرقابل کنترل هستند:
جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض خطر این بیماری هستند.
سن: افزایش سن خطر ابتلا را بالا میبرد، بهخصوص بعد از 50 سالگی.
سابقه خانوادگی: داشتن بستگان درجه یک (مادر، خواهر، دختر) مبتلا به سرطان سینه خطر را افزایش میدهد.
جهشهای ژنتیکی: جهش در ژنهای brca1 و brca2 میتواند احتمال ابتلا را بالا ببرد.
شروع قاعدگی در سنین پایین یا یائسگی دیرهنگام: قرار گرفتن طولانیمدت در معرض استروژن میتواند ریسک بیماری را افزایش دهد.
اضافهوزن و چاقی: چاقی پس از یائسگی یکی از عوامل خطر است.
کمبود فعالیت بدنی: ورزش منظم میتواند خطر ابتلا را کاهش دهد.
مصرف الکل: مصرف مداوم الکل احتمال ابتلا را افزایش میدهد.
مصرف طولانیمدت هورموندرمانی جایگزین: بعضی از روشهای هورمونی پس از یائسگی ممکن است خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهند.
قرار گرفتن در معرض پرتوهای مضر: افرادی که در گذشته پرتودرمانی قفسه سینه داشتهاند، ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند.
سرطان سینه یکی از شایعترین انواع سرطان در سراسر جهان است و تشخیص زودهنگام آن نقش مهمی در موفقیت درمان دارد. شناسایی بهموقع علائم، پیگیری منظم توسط پزشک و انجام آزمایشهای غربالگری از اصلیترین روشها برای کاهش ریسک ابتلا به این بیماری محسوب میشوند. با داشتن سبک زندگی سالم، ورزش منظم، تغذیه مناسب و اجتناب از عوامل خطرزا میتوان احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش داد. اگرچه سرطان سینه بیشتر در زنان دیده میشود، اما مردان نیز باید نسبت به علائم این بیماری هوشیار باشند.
سازمان جهانی بهداشت (WHO): “سبک زندگی سالم، ورزش منظم و تغذیه مناسب، خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان سینه را کاهش میدهد.”
