مسجد نصیرالملک از دیدگاه کاشی کاری از ارزنده ترین مساجد ایران و از دیدگاه ساختمان سازی به ویژه مقرنس بی مانند است مساحت آن ۲۸۹۰ متر مربع و زیربنای آن ۲۲۱۶ متر مربع است. در این مسجد است؛ که همین امر نشان می دهد این بنای مذهبی،کاملاً شخصی بوده و عموم مردم از آن استفاده نمی کردند.
کاشی کاری مسجد نصیرالملک بسیار تماشایی است و نمونه آن در جای دیگری دیده نمی شود. یکی از ویژگی های این کاشی کاری استفاده از رنگ صورتی به منزله رنگ غالب است که در هیچ مسجد ایرانی دیگری به چشم نمی خورد.
نخستین خشت بنای مسجد نصیرالملک شیراز در سال ۱۲۹۳ و به دستور حاکم وقت فارس، میرزا حسن علی خان (که به نصیرالملک شهرت دارد) نهاده شد. میرزا حسن علی خان همانند بسیاری از حاکمان آن زمان، می خواست پیش از مرگش اثری ماندگار از خود به یادگار گذارد که نام او را برای همیشه در تاریخ کشورمان زنده نگه دارد. به همین منظور به دو تن از معماران برجسته و صاحب نام ایرانی دستور داد که در ساخت مسجدی شکوهمند با یکدیگر همکاری کرده و اثری جاودانه خلق کنند.
این دو معمار که به میرزا رضا کاشی گر و حاج محمد حسن معمار شهرت داشتند، در ساخت بنای مسجد نصیرالملک شیراز از هیچ کوششی دریغ نکردند و پس از ۱۲ سال کار و تلاش، این اثر ارزشمند هنری و تاریخی را آفریدند. با وجود اینکه مسجد نصیرالملک شیراز در آن زمان (سال ۱۳۰۴ ) از تمام مساجد شیراز زیباتر بود، اما چیزی کم داشت؛ چیزی که این مسجد را از سایر مساجد کشورمان متفاوت سازد و در آن روح و جان هنر اصیل ایرانی را بدمد.
طولی نکشید که حاج میرزا آیت، شیشه های مشبک و رنگی خود را نیز بر آن افزود. شیشه های خوش طرح و رنگ و زیبای میرزا آیت چون تکه ای گم شده، مسجد نصیرالملک شیراز را به همان اثری که میرزا حسن علی خان در آرزوی احداث آن بود مبدل ساخت.
در امتداد ورودی یک راهروی کوتاهی قرار دارد که از طریق آن می توان وارد خانه شد. یک شاخه از راهرو به حیاط اندرونی و شاخه دیگر به حیاط بیرونی و تالار پذیرایی که مجلل ترین قسمت خانه است راه دارد. در یک طرف تالار دو ارسی پر از نقش های فراوان و در طرف دیگر، ستون های باریک و آیینه کاری شده ای است که با کاشی های هفت رنگ تزئین شده و به آن ها شاه نشین می گفتند وجود دارد.
در کنار شاه نشین ها اتاقک های خدمه و بالای این اتاقک ها، اتاق های مخصوص خانم ها قرار داشته است. زنان در جایگاه خود و از طریق پنجره هایی که بین طبقه آن ها و قسمت شاه نشین وجود داشت می توانستند بدون اینکه نامحرم آن ها را ببیند، در مجالس شرکت کنند. اتاق های طبقه دوم دو ردیف طاقچه دارند که با آیینه و گچ تزئین شده اند و ازجمله بیشترین تزئینات به کار رفته درخانه نصیرالملک محسوب می شوند .
تالار بزرگ مرکزی با آیینه کاری و نقاشی روی چوب و گچ بری مزین شده و پر از طاقچه هایی با نقوش ترکیبی ایرانی و اروپایی است. تزئینات پیچک، گلدان و ارسی های گره چینی با شیشه های رنگی زیبا و یک حوض مستطیل شکل بزرگ مقابل تالار باعث شکوه و عظمت این بنای تاریخی شده است.
سقف خانه به صورت تخت کوبی و پر از نقاشی های اروپایی است. زیرزمین که در فصول گرم سال بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد، یک ردیف پنجره سنگی است که به حیاط باز می شود. این زیر زمین بسیار بزرگ و پیچ در پیچ است، نورگیری های مشبک بسیار زیبایی دارد و البته بیشتر پنجره ها امروزه شکسته شده اند.
.
